ਕਿੱਕਰ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਕਿੱਕਰ (ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਂ Acacia nilotica, ਅਰਬੀ ਗੋਂਦ ਦਾ ਰੁੱਖ,[1] ਬਬੂਲ[2], ਮਿਸਰੀ ਕੰਡਾ, ਜਾਂ ਕੰਡਿਆਲੀ ਕਿੱਕਰ;[3][4][5] ਨੂੰ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਥਾਰਨ ਮਿਮੋਸਾ, ਦੱਖਣ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਲੇੱਕੇਰੁਇਕਪਿਉਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਬੂਲ ਜਾਂ ਕਿੱਕਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ) ਇੱਕ ਅਕੇਸੀਆ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਇਹ ਅਫਰੀਕਾ ਮਹਾਂਦੀਪ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦਾ ਮੂਲ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਗੈਨ੍ਰਿਕ ਨਾਮ ਯੂਨਾਨੀ ακακία (ਅਕੇਕੀਆ) ਤੋਂ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ ਵੈਦ -ਵਿਗਿਆਨੀ ਪੇਦਾਨੀਅਸ ਡਾਇਓਸਕੋਰੀਦੇਸ (40–90 ਆਮ ਈ) ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਮਟੀਰੀਆ ਮੈਡੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਔਸ਼ਧੀ ਪੌਦੇ ਲਈ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।[6] ਇਹ ਨਾਮ ਇਸ ਦੇ ਕੰਡਿਆਂ ਲਈ ਯੂਨਾਨੀ ਸ਼ਬਦ, ακις (ਏਕਿਸ, ਕੰਡਾ) ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[7] ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਨਾਮ ਨਿਲੋਟਕਾ ਇਸ ਰੁੱਖ ਦੀ ਨੀਲ ਦਰਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਚਲਦੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਲੜੀ ਤੋਂ ਲਿਨਾਏਸ ਨੇ ਰੱਖਿਆ। ਕਿੱਕਰ ਕੰੜਿਆਲੜਾ ਰੋਹੀਦਾਰ ਰੁੱਖ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਕੱਦ ਉੱਚਾ ਜੜ੍ਹ ਪਤਾਲ ਤੱਕ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਸੂਲਾਂ ਤਿੱਖੀਆਂ ਦੁਧੀਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਫ਼ਲ ਲੋਗ ਵਰਗਾ ਅਤੇ ਤੁੱਕੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਤੁੱਕੇ ਵਿਚ ਕਾਲੇ-ਦਾਖੀ ਰੰਗ ਦੇ ਅੱਠ ਤੋਂ ਬਾਰਾਂ ਬੀਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ , ਕੱਚੇ ਤੁੱਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੁੱਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਆਹੀ,ਮੰਜਨ ਅਤੇ ਰਬ ਦਾ ਦੁੱਧ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿੱਕਰ ਦੀਆਂ ਕੱਚੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਦਾਤਣ ਅਤੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਬਾਲਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਲੁੰਗੀ(ਨਵੇਂ ਪੱਤੇ) ਊਠ, ਬੱਕਰੀ ਭੇਡ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਲੱਕੜ ਬੜੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤੇ ਹੰਢਣਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੜੀਆਂ, ਸ਼ਤੀਰ,ਗਜ,ਗੱਡੇ ਦੀ ਪੁੱਠੀ ਨਾਭੀ ,ਠੱਪੇ,ਚੱਪੂ, ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਫਰਨੀਚਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿੱਕਰ ਦੇ ਸੱਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕ ਕਈ ਤਰਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਗੂੜ੍ਹਾ ਭੂਰਾ, ਪੱਕਾ ਪੀਲਾ , ਕਾਲ਼ਾ ਆਦਿ। ਕਿੱਕਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ( 1)ਚੰਮ ਰੋਗ -ਲੁੰਗ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਨਾਰੀਅਲ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵਰਤੋਂ।(2) ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਖੂਨ ਦੇ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁੱਕਿਆਂ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਵਰਤੋਂ।( ਆਦਿ। ਕਿੱਕਰ ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹੈ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ
ਮੁੰਡਾ ਰੋਹੀ ਦੀ ਕਿੱਕਰ ਦਾ ਜਾਤੂ, ਵਿਆਹ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ ਤੂਤ ਦੀ ਛਟੀ
ਸੂਹੇ ਵੇ ਚੀਰੇ ਵਾਲਿਆਂ, ਫੁੱਲ ਲਾਈ ਕਿੱਕਰ ਦੇ,
ਕਿੱਕਰਾਂ ਲਾਈ ਬਹਾਰ, ਮੇਲੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਦੇ।