![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Cardamom_Seeds_BNC.jpg/640px-Cardamom_Seeds_BNC.jpg&w=640&q=50)
ਇਲਾਇਚੀ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਇਲਾਇਚੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: cardamon ਜਾਂ cardamum),[1] ਇੱਕ ਮਸਾਲਾ ਹੈ, ਜੋ "ਜ਼ਿੰਗਿਬਰੇਸੀਏ" ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚਲੀਆਂ ਜਿਨਸਾਂ "ਐਲੇਟਾਰੀਆ" ਅਤੇ "ਅਮੋਮਮ" ਦੇ ਕਈ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਬੀਜ ਤੋਂ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਹਨ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਬੀਜ ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ: ਕ੍ਰਾਸ-ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਿਕੋਣੀ ਅਤੇ ਸਪਿੰਡਲ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ, ਇੱਕ ਪਤਲੇ, ਕਾਗਜ਼ੀ ਬਾਹਰੀ ਸ਼ੈੱਲ ਅਤੇ ਛੋਟੇ, ਕਾਲੇ ਬੀਜ ਦੇ ਨਾਲ; ਜਦਕਿ "ਅਮੋਮਮ" ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਗੂੜੀਆਂ ਭੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ "ਐਲੇਟਾਰੀਆ" ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਹਲਕਿਆਂ ਹਰੀਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Cardamom_Seeds_BNC.jpg/640px-Cardamom_Seeds_BNC.jpg)
ਇਲਾਇਚੀ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਸਬ-ਖੰਡੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਲਾਇਚੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਵਾਲੇ ਸੁਮੇਰ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।[2] ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ, ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੁਝ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਗੁਆਟੇਮਾਲਾ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ ਵਿੱਚ।[3] ਜਰਮਨ ਦੇ ਕੌਫੀ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਆਸਕਰ ਮਾਜਸ ਕਲੋਫਰ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਆਟੇਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਇਲਾਇਚੀ (ਕੇਰਲਾ) ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ; ਸੰਨ 2000 ਤਕ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਲਾਇਚੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਤਪਾਦਕ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ।[4]
ਵਨੀਲਾ ਅਤੇ ਕੇਸਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਤੀ ਭਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਲਾਇਚੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾ ਮਸਾਲਾ ਹੈ।[5]