Америкæйы Иугонд Штаттæ

Америкæйы Иугонд Штаттæ кæнæ Америчы Иугонд Штаттæ^[1] (англ. the United States of America) у президентон республикæ, арæзт у фæндзай штатæй æмæ иу федералон районæй. Бæстæйы фылдæр хай ис Цæгат Америкæйы. Уым йæ 48 штаты ахсынц зæххытæ Сабыр фурдæй Атлантикон фурдмæ, цæгаты сты æмарæн Канадæимæ, хуссары та — Мексикæимæ. Йæ штаттæй иу, Аляскæ, ис Цæгат Америкæйы цæгат-ныгъуылæны, æмæ йын ис арæн Канадæимæ, скæсæны, æмæ Уæрæсеимæ, ныгъуылæны. Гавайи, штат, у Сабыр фурды архипелаг. Уый йеддæмæ ма Сабыр фурды æмæ Карибы денджызы дары цалдæр территорийы, кæдон штаттæ не сты. АИШ-ы сæйраг сахар у Вашингтон, стырдæр сахар та Нью-Йорк. Йæ зæххыты фæзуат у 9,83 милуан км², æмæ у æртыккаг стырдæр бæстæ. 314 милуан цæрæгимæ дæр ахсы æртыккаг бынат. АИШ у зæххы стырдæр экономикон æмæ политикон тыхтæй иу.

Америкæйы Иугонд Штаттæ Америчы Иугонд Штаттæ
The United States of America
Тырыса Герб
Девиз: «In God We Trust»
Америкæйы Иугонд Штатты паддзахадон гимн
Официалон æвзаг	Официалон æвзаг нæй, фæлæ пайда кæнынц аглисагæй
Сæйраг сахар	Вашингтон
Стырдæр сахартæ	Нью-Йорк, Лос-Анджелес, Чикаго, Хьюстон, Филадельфи, Финикс, Сан-Антонио
Хицауиуæджы хуыз	Федеративон республикæ
Президент	Джозеф Робинетт Байден
Территори
• Æдæппæт	9 518 900 км²
Цæрджытæ
• Бахыгъд (2019)	▲ 328 915 700 ад.
• Сфыст (2010)	308 745 538 ад.
• Æнгомад	34,55 ад./км²
ÆМП
• Æдæппæт (2013)	16,724 трлн долл.
Валютæ	АИШ-ы доллар
Интернет-домен	.us, .com, .edu, .mil, .um, .gov æмæ иннæтæ
Код ISO	US
ÆОК-ы код	USA
Телефонон код	+1
Сахатон таг	−5…−10
Викикъæбицы медиа

Абоны АИШ-ы зæххытыл фыццаг бацардысты рагон индейæгтæ. Уыдон Цæгат Америкæмæ бацыдысты 15 000 азы размæ, æмæ сæ фæдæттæ уым нырмадæр цъусæй цæрынц. Индейæгтæ тынг цъус кæнын байдыдтой Европæйæгты колонизаци XVII æнусы куы байдыдта, уый фæстæ. Колонизаци фылдæр цыд Англисæй. АИШ-ы бындур равзæрд Атлантикон фурды былыл æртындæс бритайнаг колонийæ, кæдон сарæзтой сæхи экономикæ æмæ политикон системæ. Уыдон растадысты братайнæгтæ сын сæ хъалонты политикæмæ кæй бырстой, уый тыххæй. Уый бындурыл 1775-æм азы байдыдта хæст. 1776-æм азы 4-æм июлы уыцы æртындæс колонийы минæвæрттæ рауагътой Хæдбардзинады Сидт, кæцымæ гæсгæ сæвзæрд АИШ. Ног бæстæ, Францы æххуысæй, Британийы рамбылдта. АИШ-ы нырыккон конституци ист æрцыд 1778-æм азы 17-æм сентябры. Уымæ гæсгæ АИШ-ы штаттæ систы иу республикæйы хай.

АИШ у ИНО-йы Æдасдзинады Ныхас æмæ НАТО-йы уæнг.

Цæрджытæ

Цæрджыты нымæцы статистикæ 1790 азæй 2024 азы онг

Аз Цæрджытæ 1790 3 929 214 [2] 1800 5 308 483 [2] 1810 7 239 881 [2] 1820 9 638 453 1830 12 866 020 [2] 1840 17 069 458 [2] 1850 23 191 876 [2] 1860 31 443 321 [2] 1870 39 818 449 1880 50 189 209 1890 62 979 766 [2] 1900 76 094 000 1901 77 584 000 [3] Аз Цæрджытæ 1902 79 163 000 [3] 1903 80 632 000 [3] 1904 82 166 000 [3] 1905 83 822 000 [3] 1906 85 450 000 [3] 1907 87 008 000 [3] 1908 88 710 000 [3] 1909 90 490 000 [3] 1910 91 972 266 [4] 1911 93 863 000 [3] 1912 95 335 000 [3] 1913 97 225 000 [3] 1914 99 111 000 [3] Аз Цæрджытæ 1915 100 546 000 [3] 1916 101 961 000 [3] 1917 103 268 000 [3] 1918 103 208 000 [3] 1919 104 514 000 [3] 1920 105 710 620 [4] 1930 122 775 046 [4] 1940 132 164 569 [5] 1950 150 697 361 [6] 1960 179 323 175 [7] 1970 203 302 031 [8] 1980 226 545 805 [9] 1990 248 709 873 [10] Аз Цæрджытæ 2000 281 421 906 [11] 2010 308 745 538 [12] 2011 311 582 600 ± 100 [13] 2013 316 128 839 ± 100 2016 323 952 889 ± 100 [14] 2017 325 145 963 2019 328 239 523 [15] 2020 331 449 281 [16] 2021 332 278 200 [17] 2024 340 110 988 [18][19]

Административон дих

Сæйраг уац: АИШ-ы административон дих

АИШ-ы сконды ис 50 штаты.

АИШ-ы штаттæ

№	Штат	Англисаг ном	Посты код	Бындурæвæрд	Цæрджытæ (2014)	Фæзуат	Административон центр	Стырдæр сахар	Тырыса
1	Айдахо	Idaho	ID	1890-æм азы 3 июлы	&&&&&&&&01634644.&&&&&01 634 644	&&&&&&&&&0216632.&&&&&0216 632	Бойсе	Бойсе
2	Айовæ	Iowa	IA	1846-æм азы 28 декабры	&&&&&&&&03107126.&&&&&03 107 126	&&&&&&&&&0145743.&&&&&0145 743	Де-Мойн	Де-Мойн
3	Алабамæ	Alabama	AL	1819-æм азы 14 декабры	&&&&&&&&04849377.&&&&&04 849 377	&&&&&&&&&0135765.&&&&&0135 765	Монтгомери	Бирмингем
4	Аляскæ	Alaska	AK	1959-æм азы 3 январы	&&&&&&&&&0736732.&&&&&0736 732	&&&&&&&&01717854.&&&&&01 717 854	Джуно	Анкоридж
5	Аризонæ	Arizona	AZ	1912-æм азы 14 февралы	&&&&&&&&06781684.&&&&&06 781 684	&&&&&&&&&0295254.&&&&&0295 254	Финикс	Финикс
6	Арканзас	Arkansas	AR	1836-æм азы 15 июны	&&&&&&&&02966369.&&&&&02 966 369	&&&&&&&&&0137732.&&&&&0137 732	Литл-Рок	Литл-Рок
7	Вайоминг	Wyoming	WY	1890-æм азы 10 июлы	&&&&&&&&&0584153.&&&&&0584 153	&&&&&&&&&0253348.&&&&&0253 348	Шайенн	Шайенн
8	Вашингтон	Washington	WA	1889-æм азы 11 ноябры	&&&&&&&&07061830.&&&&&07 061 830	&&&&&&&&&0184827.&&&&&0184 827	Олимпи	Сиэтл
9	Вермонт	Vermont	VT	1791-æм азы 4 мартъийы	&&&&&&&&&0626562.&&&&&0626 562	&&&&&&&&&&024923.&&&&&024 923	Монтпилиер	Берлингтон
10	Вирджини	Virginia	VA	1788-æм азы 25 июны	&&&&&&&&08326289.&&&&&08 326 289	&&&&&&&&&0110785.&&&&&0110 785	Ричмонд	Вирджини-Бич
11	Висконсин	Wisconsin	WI	1848-æм азы 29 майы	&&&&&&&&05757564.&&&&&05 757 564	&&&&&&&&&0169639.&&&&&0169 639	Мадисон	Милуоки
12	Гавайи	Hawaii	HI	1959-æм азы 21 августы	&&&&&&&&01419561.&&&&&01 419 561	&&&&&&&&&&028311.&&&&&028 311	Гонолулу	Гонолулу
13	Делавэр	Delaware	DE	1787-æм азы 7 декабры	&&&&&&&&&0935614.&&&&&0935 614	&&&&&&&&&&&06452.&&&&&06452	Довер	Уилмингтон
14	Джорджи	Georgia	GA	1788-æм азы 2 январы	&&&&&&&010097343.&&&&&010 097 343	&&&&&&&&&0153909.&&&&&0153 909	Атлантæ	Атлантæ
15	Иллинойс	Illinois	IL	1818-æм азы 3 декабры	&&&&&&&012880580.&&&&&012 880 580	&&&&&&&&&0149998.&&&&&0149 998	Спрингфилд	Чикаго
16	Индианæ	Indiana	IN	1816-æм азы 11 декабры	&&&&&&&&06596855.&&&&&06 596 855	&&&&&&&&&&094321.&&&&&094 321	Индианаполис	Индианаполис
17	Калифорни	California	CA	1850-æм азы 9 сентябры	&&&&&&&038802500.&&&&&038 802 500	&&&&&&&&&0423970.&&&&&0423 970	Сакраменто	Лос-Анджелес
18	Канзас	Kansas	KS	1861-æм азы 29 январы	&&&&&&&&02904021.&&&&&02 904 021	&&&&&&&&&0213096.&&&&&0213 096	Топикæ	Уичито
19	Кентукки	Kentucky	KY	1792-æм азы 1 июны	&&&&&&&&04413457.&&&&&04 413 457	&&&&&&&&&0104659.&&&&&0104 659	Франкфорт	Луисвилл
20	Колорадо	Colorado	CO	1876-æм азы 1 августы	&&&&&&&&05355866.&&&&&05 355 866	&&&&&&&&&0269837.&&&&&0269 837	Денвер	Денвер
21	Коннектикут	Connecticut	CT	1788-æм азы 9 январы	&&&&&&&&03596677.&&&&&03 596 677	&&&&&&&&&&014357.&&&&&014 357	Хартфорд	Бриджпорт
22	Луизианæ	Louisiana	LA	1812-æм азы 30 апрелы	&&&&&&&&04649676.&&&&&04 649 676	&&&&&&&&&0135382.&&&&&0135 382	Батон-Руж	Ног Орлеан
23	Массачусетс	Massachusetts	MA	1788-æм азы 6 февралы	&&&&&&&&06745408.&&&&&06 745 408	&&&&&&&&&&027336.&&&&&027 336	Бостон	Бостон
24	Мейн	Maine	ME	1820-æм азы 15 мартъийы	&&&&&&&&01330089.&&&&&01 330 089	&&&&&&&&&&091646.&&&&&091 646	Огастæ	Портленд
25	Миннесотæ	Minnesota	MN	1858-æм азы 11 майы	&&&&&&&&05994079.&&&&&05 994 079	&&&&&&&&&0225181.&&&&&0225 181	Сент-Пол	Миннеаполис
26	Миссисипи	Mississippi	MS	1817-æм азы 10 декабры	&&&&&&&&02978512.&&&&&02 978 512	&&&&&&&&&0125443.&&&&&0125 443	Джэксон	Джэксон
27	Миссури	Missouri	MO	1821-æм азы 10 августы	&&&&&&&&06063589.&&&&&06 063 589	&&&&&&&&&0180533.&&&&&0180 533	Джефферсон-Сити	Канзас-Сити
28	Мичиган	Michigan	MI	1837-æм азы 26 январы	&&&&&&&&09909877.&&&&&09 909 877	&&&&&&&&&0250493.&&&&&0250 493	Лансинг	Детройт
29	Монтанæ	Montana	MT	1889-æм азы 8 ноябры	&&&&&&&&01023579.&&&&&01 023 579	&&&&&&&&&0381156.&&&&&0381 156	Хеленæ	Биллингс
30	Мэриленд	Maryland	MD	1788-æм азы 28 апрелы	&&&&&&&&05976407.&&&&&05 976 407	&&&&&&&&&&032133.&&&&&032 133	Аннаполис	Балтимор
31	Небраскæ	Nebraska	NE	1867-æм азы 1 мартъийы	&&&&&&&&01881503.&&&&&01 881 503	&&&&&&&&&0200520.&&&&&0200 520	Линкольн	Омахæ
32	Невадæ	Nevada	NV	1864-æм азы 31 октябры	&&&&&&&&02839099.&&&&&02 839 099	&&&&&&&&&0286367.&&&&&0286 367	Карсон-Сити	Лас-Вегас
33	Ныгуылæн Вирджини	West Virginia	WV	1863-æм азы 20 июны	&&&&&&&&01850326.&&&&&01 850 326	&&&&&&&&&&062755.&&&&&062 755	Чарлстон	Чарлстон
34	Нью-Джерси	New Jersey	NJ	1787-æм азы 18 декабры	&&&&&&&&08938175.&&&&&08 938 175	&&&&&&&&&&022608.&&&&&022 608	Трентон	Ньюарк
35	Нью-Йорк	New York	NY	1788-æм азы 26 июлы	&&&&&&&019746227.&&&&&019 746 227	&&&&&&&&&0141300.&&&&&0141 300	Олбани	Нью-Йорк
36	Нью-Мексико	New Mexico	NM	1912-æм азы 6 январы	&&&&&&&&02085572.&&&&&02 085 572	&&&&&&&&&0315194.&&&&&0315 194	Санта-Фе	Альбукерке
37	Нью-Хэмпшир	New Hampshire	NH	1788-æм азы 21 июны	&&&&&&&&01326813.&&&&&01 326 813	&&&&&&&&&&024217.&&&&&024 217	Конкорд	Манчестер
38	Огайо	Ohio	OH	1803-æм азы 1 мартъийы	&&&&&&&011594163.&&&&&011 594 163	&&&&&&&&&0116096.&&&&&0116 096	Колумбус	Кливленд
39	Оклахомæ	Oklahoma	OK	1907-æм азы 16 ноябры	&&&&&&&&03878051.&&&&&03 878 051	&&&&&&&&&0181196.&&&&&0181 196	Оклахомæ-Сити	Оклахомæ-Сити
40	Орегон	Oregon	OR	1859-æм азы 14 февралы	&&&&&&&&03970239.&&&&&03 970 239	&&&&&&&&&0255026.&&&&&0255 026	Сейлем	Портленд
41	Пенсильвани	Pennsylvania	PA	1787-æм азы 12 декабры	&&&&&&&012787209.&&&&&012 787 209	&&&&&&&&&0119283.&&&&&0119 283	Гаррисберг	Филадельфи
42	Род-Айленд	Rhode Island	RI	1790-æм азы 29 майы	&&&&&&&&01055173.&&&&&01 055 173	&&&&&&&&&&&04002.&&&&&04002	Провиденс	Провиденс
43	Теннесси	Tennessee	TN	1796-æм азы 1 июны	&&&&&&&&06549352.&&&&&06 549 352	&&&&&&&&&0109247.&&&&&0109 247	Нашвилл	Мемфис
44	Техас	Texas	TX	1845-æм азы 29 декабры	&&&&&&&026956958.&&&&&026 956 958	&&&&&&&&&0696241.&&&&&0696 241	Остин	Хьюстон
45	Флоридæ	Florida	FL	1845-æм азы 3 мартъийы	&&&&&&&019893297.&&&&&019 893 297	&&&&&&&&&0170304.&&&&&0170 304	Таллахасси	Джэксонвилл
46	Хуссар Дакотæ	South Dakota	SD	1889-æм азы 2 ноябры	&&&&&&&&&0853175.&&&&&0853 175	&&&&&&&&&0199905.&&&&&0199 905	Пирр	Су-Фолс
47	Хуссар Каролинæ	South Carolina	SC	1788-æм азы 23 майы	&&&&&&&&04832882.&&&&&04 832 882	&&&&&&&&&&082931.&&&&&082 931	Колумби	Колумби
48	Цæгат Дакотæ	North Dakota	ND	1889-æм азы 2 ноябры	&&&&&&&&&0739482.&&&&&0739 482	&&&&&&&&&0183272.&&&&&0183 272	Бисмарк	Фарго
49	Цæгат Каролинæ	North Carolina	NC	1789-æм азы 21 ноябры	&&&&&&&&09943964.&&&&&09 943 964	&&&&&&&&&0139509.&&&&&0139 509	Роли	Шарлотт
50	Ютæ	State of Utah	UT	1896-æм азы 4 январы	&&&&&&&&02942902.&&&&&02 942 902	&&&&&&&&&0219887.&&&&&0219 887	Солт-Лейк-Сити	Солт-Лейк-Сити
	Æдæппæт				&&&&&&0310973914.&&&&&0310 973 914	&&&&&&&&09830575.&&&&&09 830 575

Кæс ноджы

• Америкæйы Конфедеративон Штаттæ

Фиппаинæгтæ

1. Русско-осетинский словарь: около 25 000 слов/сост. В.И. Абаев. — Изд. 3-е. Владикавказ: Ир, 2013 — 487 с.
2. Measuring America: The Decennial Censuses From 1790 to 2000
3. АИШ-ы цæрджыты сфысты бюро — 1902.
4. Measuring America: The Decennial Censuses From 1790 to 2000
5. АИШ-ы цæрджыты сфыст (1940)
6. АИШ-ы цæрджыты сфыст (1950)
7. АИШ-ы цæрджыты сфыст (1960)
8. АИШ-ы цæрджыты сфыст (1970)
9. АИШ-ы цæрджыты сфыст (1980)
10. АИШ-ы цæрджыты сфыст (1990) / ред. АИШ-ы цæрджыты сфысты бюро
11. АИШ-ы цæрджыты сфыст (2000) (англ.)
12. United States Census 2010
13. http://www.google.com/publicdata/explore?ds=kf7tgg1uo9ude_#!ctype=l&strail=false&bcs=d&nselm=h&met_y=population&scale_y=lin&ind_y=false&rdim=country&idim=country:US&ifdim=country&hl=en_US&dl=en_US&ind=false
14. United States Population Clock — АИШ-ы цæрджыты сфысты бюро.
15. https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/US/PST045219
16. 2020 Census Apportionment Results Delivered to the President — АИШ-ы цæрджыты сфысты бюро, 2021.
17. https://www.worldometers.info/world-population/us-population/
18. Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, District of Columbia, and Puerto Rico: April 1, 2020 to July 1, 2024 (NST-EST2024-POP) — АИШ-ы цæрджыты сфысты бюро, 2024.
19. QuickFacts : United States — АИШ-ы цæрджыты сфысты бюро.