ଆଘାତୋତ୍ତର ଚାପ ବେମାରୀ

ଆଘାତୋତ୍ତର ଚାପ ବେମାରୀ (PTSD) ଏକ ମାନସିକ ବେମାରୀ ଯାହା ଜଣେ ମଣିଷ ଯୌନ ଆକ୍ରମଣ, ଯୁଦ୍ଧ, ଗାଡ଼ି ଧକ୍କା ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୀବନ ଆଶଙ୍କା ଥିବା ଘଟଣା ପରେ ବାହାରେ ।^[1] ଏହି ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ - ବ୍ୟାକୁଳ ଭାବନା, ଅନୁଭବ ବା ଆଘାତ ସମ୍ପର୍କୀୟ ଘଟଣାର ସ୍ୱପ୍ନ, ଆଘାତ ସମ୍ପର୍କୀୟ ସଂକେତ ମିଳିବାରେ ବ୍ୟାକୁଳତା, ମଣିଷର ଭାବନା ଓ ଅନୁଭବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ବା ପଳାୟନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା । ଘଟଣାର ଏକ ମାସରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଲକ୍ଷଣ ରହେ । ଅଳ୍ପ ବୟସ୍କ ପିଲା ସଙ୍କଟ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି କମ୍ କରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଖେଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ପ୍ରକାଶ ପାଏ ।^[1] ଏହି ରୋଗୀମାନଙ୍କର ଆତ୍ମହତ୍ୟା ସଙ୍କଟ ରହେ ।^[2]

ଆଘାତୋତ୍ତର ଚାପ ବେମାରୀ
ଫାଇଲ:A mask, painted by a Marine who attends art therapy to relieve post-traumatic stress disorder symptoms, USMC-120503-M-9426J-001.jpg Art therapy project created by a U.S. Marine with posttraumatic stress disorder
ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ଓ ବାହାର ସ୍ରୋତ
ସ୍ପେଶାଲିଟି	Psychiatry
ଆଇସିଡ଼ି-୧୦	F43.1
ଆଇସିଡ଼ି-୯-ସିଏମ୍	309.81
ରୋଗ ଡାଟାବେସ	33846
ମେଡ଼ିସିନ-ପ୍ଲସ	000925
ଇ-ମେଡ଼ିସିନ	med/1900
Patient UK	ଆଘାତୋତ୍ତର ଚାପ ବେମାରୀ
MeSH	D013313

ଆଘାତଗ୍ରସ୍ତ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ହୁଏ ନାହିଁ ।^[2] ବାଳ ଶୋଷଣ ଓ ଧର୍ଷଣ ଭଳି ପାରଷ୍ପରିକ ଆଘାତ ପାଇଥିବା ଲୋକର ଦୁର୍ଘଟଣା ବା ପ୍ରାକୃତିକ ଆପଦ ପୀଡ଼ିତ ଲୋକଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଏହି ରୋଗ ହେବା ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ରହେ ।^[3] ଧର୍ଷଣ ପରେ ପ୍ରାୟ ଅର୍ଦ୍ଧେକ ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି ରୋଗ ହୁଏ ।^[2] ଦଶ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର ପିଲାଙ୍କୁ ଏହି ରୋଗ ହେବା ସମ୍ଭାବନା କମ୍ ।^[4] ଆଘାତ ଘଟଣା ସ‌ହିତ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଥିଲେ ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।^[2]

ଆଘାତପ୍ରାପ୍ତ ଲୋକର ଲକ୍ଷଣ ବାହାରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବ୍ୟବ‌ହାରିକ ପରାମର୍ଶ ବା କାଉନସେଲିଙ୍ଗଦ୍ୱାରା ରୋଗ ପ୍ରତିଷେଧ କରାଯାଇ ପାରେ କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ ନାହିଁ ।^[2] ଏହି ରୋଗୀଙ୍କର ଔଷଧ ଓ ପରାମର୍ଶଦ୍ୱାରା ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ । ^[5] ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପରାମର୍ଶ ଉପକାରୀ ହୁଏ ।^[6] ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ଦଳଗତ ଭାବରେ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇ ପାରେ ।^[5] ସିଲେକ୍ଟିଭ ସେରୋଟୋନିନ୍ ରିଅପଟେକ ଇନହିବିଟର ଟାଇପର ଅବସାଦରୋଧୀ ଔଷଧ ପ୍ରଥମ ଧାଡ଼ି ଔଷଧ ରୂପେ ଦିଆଯାଏ ଓ ଏହାଦ୍ୱାରା ଅଧା ଲୋକଙ୍କର ଉପକାର ହୁଏ ।^[7] ପରାମର୍ଶ ଅପେକ୍ଷା ଏହା କମ୍ ଉପକାରୀ ।^[2] ଓଷଧ ଓ ପରାମର୍ଶର ମିଶ୍ରିତ ଉପକାର ବିଷୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ନାହିଁ । ^[8][2] ଦିଆଯାଉଥିବା ଅନ୍ୟ କେତେକ ଔଷଧର ଉପକାରୀତା ବିଷୟରେ ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ; ବେଞ୍ଜଡାୟାଜେପିନ ଦେଲେ ଓଲଟା ଖରାପ ଦିଗକୁ ରୋଗି ଗତି କରେ ।^[9][10]

ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଏହି ରୋଗର ଶିକାର ବର୍ଷକୁ ପ୍ରାୟ ୩.୫% ବ‌ୟଃପ୍ରାପ୍ତ ଲୋକ ହୁଅନ୍ତି ଓ ୯% ଲୋକ ଜୀବନର କୌଣସି ସମୟରେ ରୋଗ ଭୋଗନ୍ତି ।^[1] ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ବର୍ଷକୁ ପ୍ରାୟ ୦.୫%ରୁ ୧% ଲୋକ ଏହାର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି ।^[1] ସଶସ୍ତ୍ର ଲଢ଼େଇରେ ଏହି ରୋଗ ହାର ଅଧିକ ହୋଇପାରେ । ^[2] ମହିଳାଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁରୁଷଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ହୁଏ ।^[5] ପୁରାତନ ଗ୍ରୀକ ଅମଳରୁ ଏହି ରୋଗର ଲକ୍ଷଣମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଲିଖିତ ଅଛି ।^[11] ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଏହାର ଅନୁଶୀଳନ ଅଧିକ ଥିଲା ଓ ଏହାକୁ ସେଲ ସକ୍ ବା କୋମ୍ବାଟ ନିଉରୋସିସ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଭିନ୍ନ ବିନ୍ନ ନାମ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।^[12][13] ସନ ୧୯୭୦ଠାରୁ ଆଘାତୋତ୍ତର ଚାପ ବେମାରୀ ନାମକରଣ କରାଗଲା ଓ ଭିଏତନାମ ଯୁଦ୍ଧରେ ଅଧିକାଂଶ ମିଲିଟାରୀ ବିଶାରଦମାନେ ଏହି ନାମ ଦେଇଥିଲେ ।^[14] ସନ ୧୯୮୦ରେ ଆମେରିକାନ ସାଇକିଆଟ୍ରିସ୍ଟ ଆସୋସିଏନ ଏହି ନାମକୁ ତାଙ୍କର ଏକ ପତ୍ରିକା (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ବା DSM-III)ର ତୃତୀୟ ସଂସ୍କରଣରେ ଔପଚାରିକ ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲେ ।^[15]

ଆଧାର

1. American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. pp. 271–280. ISBN 978-0-89042-555-8.
2. Bisson, JI; Cosgrove, S; Lewis, C; Robert, NP (26 November 2015). "Post-traumatic stress disorder". BMJ (Clinical research ed.). 351: h6161. PMID 26611143.
3. Zoladz, Phillip (June 2013). "Current status on behavioral and biological markers of PTSD: A search for clarity in a conflicting literature". Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 37 (5): 860–895. doi:10.1016/j.neubiorev.2013.03.024. PMID 23567521.
4. National Collaborating Centre for Mental Health (UK) (2005). "Post-Traumatic Stress Disorder: The Management of PTSD in Adults and Children in Primary and Secondary Care". NICE Clinical Guidelines, No. 26. Gaskell (Royal College of Psychiatrists). {{cite web}}: Unknown parameter |laysource= ignored (help); Unknown parameter |layurl= ignored (help)
5. "Post-Traumatic Stress Disorder". National Institute of Mental Health. February 2016. Retrieved 10 March 2016.
6. Haagen, JF; Smid, GE; Knipscheer, JW; Kleber, RJ (August 2015). "The efficacy of recommended treatments for veterans with PTSD: A metaregression analysis". Clinical psychology review. 40: 184–94. PMID 26164548.
7. Berger, W; Mendlowicz, MV; Marques-Portella, C; Kinrys, G; Fontenelle, LF; Marmar, CR; Figueira, I (17 March 2009). "Pharmacologic alternatives to antidepressants in posttraumatic stress disorder: a systematic review". Progress in neuro-psychopharmacology & biological psychiatry. 33 (2): 169–80. PMID 19141307.
8. Hetrick, SE; Purcell, R; Garner, B; Parslow, R (7 July 2010). "Combined pharmacotherapy and psychological therapies for post traumatic stress disorder (PTSD)". The Cochrane database of systematic reviews (7): CD007316. doi:10.1002/14651858.CD007316.pub2. PMID 20614457.
9. Guina, J; Rossetter, SR; DeRHODES, BJ; Nahhas, RW; Welton, RS (July 2015). "Benzodiazepines for PTSD: A Systematic Review and Meta-Analysis". Journal of psychiatric practice. 21 (4): 281–303. PMID 26164054.
10. Hoskins, M.; Pearce, J.; Bethell, A.; Dankova, L.; Barbui, C.; Tol, WA.; van Ommeren, M.; de Jong, J.; Seedat, S. (February 2015). "Pharmacotherapy for post-traumatic stress disorder: systematic review and meta-analysis". Br J Psychiatry. 206 (2): 93–100. doi:10.1192/bjp.bp.114.148551. PMID 25644881. Some drugs have a small positive impact on PTSD symptoms
11. Carlstedt, Roland (2009). Handbook of Integrative Clinical Psychology, Psychiatry, and Behavioral Medicine Perspectives, Practices, and Research. New York: Springer Pub. Co. p. 353. ISBN 9780826110954.
12. The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. Penguin. 2014. p. Chapter 12. ISBN 9781101608302.
13. Herman, Judith (2015). Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence--From Domestic Abuse to Political Terror. Basic Books. p. 9. ISBN 9780465098736.
14. Klykylo, William M. (2012). Clinical child psychiatry (3. ed. ed.). Chichester, West Sussex, UK: John Wiley & Sons. p. Chapter 15. ISBN 9781119967705. {{cite book}}: |edition= has extra text (help)
15. Friedman, MJ (October 2013). "Finalizing PTSD in DSM-5: getting here from there and where to go next". Journal of traumatic stress. 26 (5): 548–56. doi:10.1002/jts.21840. PMID 24151001.