From Wikipedia, the free encyclopedia
ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ (ଇଂରାଜୀରେ Gastrointestinal bleed (GI bleed), ବା gastrointestinal hemorrhage), ପାଟିରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମଳାଶୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖାଦ୍ୟନଳୀର ଯେ କୌଣସି ସ୍ଥାନରୁ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଲେ ଏହି ନାମ ଦିଆଯାଏ । [1] ଅଳ୍ପ ସମୟରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଲେ ସ୍ଥାନ ବିଶେଷରେ ଲାଲ ରକ୍ତ ବାନ୍ତି, କଳା ରକ୍ତ ବାନ୍ତି, କଳା ଝାଡ଼ା ନାମ ଦିଆଯାଇ ଥାଏ । ଲମ୍ବା ସମୟ ଧରି ଅଳ୍ପ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଲେ ଲୌହ ଅଭାବ ଆନିମିଆ ହୋଇ ଥକ୍କାଣ, ହୃତ୍ପିଣ୍ଡ ସମ୍ବନ୍ଧିୟ ଛାତି ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୁଏ । [2] ଅନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟରେ ପେଟରେ କଷ୍ଟ, ଛୋଟ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା, ଶେତା ଚର୍ମ ଓ ଅଚେତ ଇତ୍ୟାଦି ହୁଏ । [2][1] ବେଳେ ବେଳେ ସ୍ୱଳ୍ପ ପରିମାଣର ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଲକ୍ଷଣହୀନ ରହେ । [2]
ରକ୍ତସ୍ରାବ ମୂଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ହୁଏ ଯଥା ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ଓ ନିମ୍ନ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ । [3] ଅମ୍ଳ ରୋଗ ବା ପେପଟିକ ଅଲସର ରୋଗ, ସିରୋସିସ ଓ କର୍କଟ ଯୋଗୁ ଏସୋଫେଜିଆଲ ଭାରିସେସ ହେବା କାରଣରୁ ସାଧାରଣତଃ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୁଏ । [4] ଅର୍ଶ, କର୍କଟ ଓ ଇନଫ୍ଲାମେଟରି ବାୱେଲ ରୋଗ ହେଲେ ନିମ୍ନ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୋଇପାରେ । [3] ରୋଗ ଇତିହାସ, ରୋଗୀର ଶାରୀରିକ ପରୀକ୍ଷା ଓ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରି ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ମଳ ଓକଲ୍ଟ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରି ଅଳ୍ପ ପରିମାଣର ରକ୍ରସ୍ରାବ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ । ଏଣ୍ଡୋସ୍କୋପି ପରୀକ୍ଷା କରି ଉଭୟ ଉର୍ଦ୍ଦ୍ୱ ଓ ନିମ୍ନ ଖାଦ୍ୟନଳୀରେ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଉଥିବା ସ୍ଥାନ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଏ । ତଥାପି ଚିହ୍ନଟ ହୋଇ ନ ପାରିଲେ ମେଡିକାଲ ଇମେଜିଙ୍ଗ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । [2]
ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରୋଗୀକୁ ପୁନରୁଜ୍ଜୀବିତ (resuscitation) କରିବା ନିମନ୍ତେ ଶୀରା ମାଧ୍ୟମ ତରଳପଦାର୍ଥ ଓ ରକ୍ତ ଟ୍ରାନ୍ସଫ୍ୟୁଜନ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । [5] ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ରକ୍ତ ଟ୍ରାନ୍ସଫ୍ୟୁଜନ ଦେବାକୁ ସୁପାରିସ କରାଯାଏ ନାହିଁ ଯଦି ରକ୍ତ ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ ୭୦ରୁ ୮୦ ଗ୍ରା/ଲି.ରୁ ବେଶୀ ଅଛି । [6][7] କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୋଟୋନ ପମ୍ପ ଇନହିବିଟର, ଓକ୍ଟରିଓଟାଇଡ ଓ ଆଣ୍ଟିବାୟୋଟିକ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିପାରେ । [8][9][10] ଏସୋଫେଜିଆଲ ଭାରିସେସ ଥିଲେ ଓ ଏହି ଉପଚାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନ ହେଲେ ଏସୋଫେଜିଅଲ ବେଲୁନ ଦିଆଯାଇ ପାରେ । [3] ୨୪ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଏଣ୍ଡୋସ୍କୋପି କିମ୍ବା କୋଲୋନୋସ୍କୋପି କରି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ତଥା ଚିକିତ୍ସା କରିବାକୁ ସୁପାରିସ କରାଯାଏ । [5]
ନିମ୍ନ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ଅପେକ୍ଷା ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ଅଧିକ ସାଧାରଣ ଭାବେ ହୁଏ । [3] ପ୍ରତି ୧୦୦,୦୦୦ ବୟସ୍କ ଲୋକରେ ୫୦ ରୁ୧୫୦ ଲୋକଙ୍କର ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୁଏ । [11] ପ୍ରତି ୧୦୦,୦୦୦ ଲୋକରେ ନିମ୍ନ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ସଂଖ୍ୟା ୨୦ରୁ ୩୦ ହୁଏ । [3] ଆମେରିକାରେ ଏହା ଯୋଗୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୩୦୦,୦୦୦ ଡାକ୍ତରଖାନା ଆଡମିସନ ହୁଏ । [2] ଏହି ରୋଗ ଯୋଗୁ ମୃତ୍ୟୁ ହାର ୫ %ରୁ ୩୦ % ହୁଏ । [6][2] ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୁଏ ଓ ବୟସ ବଢ଼ିବା ସାଙ୍ଗେ ସାଙ୍ଗେ ଏହି ସଙ୍କଟ ବଢ଼େ । [3]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.