Tornon d'Agenés

Tornon d'Agenés (Tournon-d’Agenais en francés) es una comuna agenesa situada dins lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Vilatge d'Occitània

Tornon d'Agenés Tournon-d’Agenais
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La tor de vila.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	44° 24′ 03″ N, 0° 59′ 46″ E
Superfícia	21,26 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	261 m 200 m 103 m
Geografia politica
País	Guiana Agenés
Estat	França
Region 75	Novèla Aquitània
Departament 47	Òut e Garona
Arrondiment 473	Vilanuèva d'Òut
Canton 4733	Le Fumélois (capluèc del Canton de Tornon d'Agenés avant 2015)
Intercom 244701397	CC de Fumèl Val d'Òut
Cònsol	Didier Balsac (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	760 ab. Evolucion de la populacion 773 ab.
Densitat	32,78 ab./km²
Autras informacions
Còde postal	47370
Còde INSEE	47312

Pels articles omonims, vejatz Tornon.

Geografia

Comunas a l'entorn.

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de Tornon d'Agenés

Borlens	Tesac
Casin de Ròca		Masquièras
Ante	Montagut de Carcin (Tarn e Garona)	Corbiac

Toponimia

La prononciacion es [tur'nu ,datse'nes]. Las fòrmas ancianas fornidas per Bénédicte Boyrie-Fénié son : Turnun (Galfridus de ~), en 1242-1255, Turnum (castrum de ~), en latin, en 1281, Turnon en occitan, en 1283, Turnone (de ~), en latin, en 1284, Tornon, en occitan, en 1294, Turnon, en occitan, en 1296, Turno, Turnouer, en latin, en 1307-1317, Turnoun, en 1307-1317 ^[1].

Per Dauzat e Rostaing, lo nom de Tornon pòt venir del nom gallic d'òme Turnus [latinizat], o del prelatin turno- [gallic ^[2]], « puèg, nautor », ambe'l sufixe -onem o ambe'l mot gallés magos, « mercat » ^[3]. Ernèst Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, òpta pel nom de persona romanic Turnus e lo sufixe -onem; Negre constata qu'es pas un magos, puèi que -n finala es pas prononciada (el sabiá la prononciacion, a la diferéncia de Dauzat). B. Boyrie-Fénié ten compte de la situacion sus un puèg escarpat e adòpta l'ipotèsi oronimica de Dauzat, ambe'l sufixe -one(m) ^[1].

Xavier Delamarre interprèta la finala de qualques Tornon en -magos, quand la finala es sonòra, e se sèrv del nom (gallic ?) d'òme Turnos e de turnā, « los puègs » o « proprietat de Turnos »^[2].

Istòria

Tornon sus sa tuca.

Tornon es una bastida que fondèt Anfós de Peitieus en 1270.

Tornon annexèt abans 1806, La Mòta (nom supausat), Puèg-ricard, Ante, Borlens, Casin de Ròca, Corbiac, Masquièras, Montairal, Sent Vit de Dòrn, Tesac. Es a comparar ambe l'informacion del meteis siti : en 1793, la municipalitat èra « Tournon, Anthe, Bourlens, Cazideroque, Courbiac, Lamothe, Masquieres, Montairal, Pericart, Saint Georges, Saint Vite et Thezac », donc Tornon, Ante, Borlens, Casin de Ròca, Corbiac, La Mòta (nom supausat), Masquièras, Montairal, Puèg-ricard, Sent Jòrdi, Sent Vit de Dòrn e Tesac ^[4]. Donc, tot lo canton èra en una sola comuna, Tornon.

Tornon perdèt, en 1837, Montairal e Sent Vit de Dòrn, e en 1876, Ante, Borlens, Casin de Ròca, Corbiac, Masquièras, Tesac, que venguèron de comunas^[4] (Sent Jòrdi, que dependiá de Sent Vit, ne venguèt independent en 1846).

Administracion

Lista dels cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
març de 2014	2026	Didier Balsac	divèrs dreta
junh de 1995	2014	Jean-Pierre Lacam	divèrs dreta	conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 2001 e 2008
1959	1995	Pierre Morel	centrista, puèi UDF	conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 1964 e 1988
1923	1959	Dr Henri Toussaint	radical	conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 1922 e 1940, puèi entre 1945 e 1964, President del Conselh General (1949-1959
1922	1923	Jean Lavergne
1902	1922	Pierre Gabriel Joseph Davezac
1896	1902	Jean Darquié
1881	1896	Pierre Roux	Republican	mètge, conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 1876 e 1897
1871	1881	Alphonse Carrère
1871	1871	François Adolphe Nicolas de Lisleferme		conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 1848 e 1867
1870	1871	Louis Hector de Faure
1860	1870	François Adolphe Nicolas de Lisleferme		conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 1848 e 1867
1856	1860	Dreyssat
1849	1856	François Adolphe Nicolas de Lisleferme		conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 1848 e 1867
1848	1849	Polyminis Carrère
1832	1848	François Adolphe Nicolas de Lisleferme		conselhièr general del canton de Tornon d'Agenés entre 1848 e 1867
1830	1832	Arnaury (?)
1816	1830	Guy Dordaygue
1808	1816	Guillaume Dubruel
1802	1808	Nicolas Aimé de Lisleferme
1800	1802	Antoine Dubruel
1796	1800	Godaille
1792	1796	Raymond Maury
1791	1792	Filhol
1790	1791	Aimé Mourgues
1786	1790	de Montalembert
Totas las donadas son pas encara conegudas.

• Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, Tornon èra canton; es ara del canton de Le Fumélois (en francés).
• L'intercomunalitat foguèt la Comunautat de comunas del Tornonés (residéncia a Tornon), d'aquí a 2011, e après Fumèl Comunautat, venguda en 2017, per fusion ambe la de Pena, la CC de Fumèl Val d'Òut.

Demografia

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 697, totala: 714
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
8 005	7 124	7 904	7 773	7 901	7 634	4 986	5 160	4 588
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
4 761	4 569	4 384	4 256	1 371	1 325	1 276	1 155	1 077
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
981	914	927	780	833	890	842	785	766
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
812	1 006	1 020	921	839	751	801	808	808 822
2009	2010
802 817	771 789
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

• en 1837, pèrda de Montairal e Sent Vit de Dòrn (Sent Jòrdi èra dins Sent Vit); en 1876, pèrda d'Ante, Borlens, Cazideroque, Corbiac, Masquièras e Tesac
• En 2018 la populacion èra de 760 abitants e la densitat èra de 35,75 ab/km².

Luècs e monuments

• Tor de Vila bastida en 1637 a l'angle dels cobèrts de la plaça de la Comuna, per lo maçon Imbert Delfau^[5] ;
• Glèisa Saint-André-de-Carabaisse, a La Mòta ^[6] classada monument istoric^[7] en 1994
• Glèisa Sent Bertomiu, neogotica, que son cloquièr fa tanben castèl d'aiga
• Ostal dich de l'Avescat del sègle XIII, classat monument istoric^[8] en 1912

• 
  Ostal de l'Avescat, ancian ostal de l'avesque.
• 
  Ostal bastit al sègle XIII, modificat al sègle XV per apondi d'una tor-escalièr puèi de modificacions son fachas al sègle XVIII, rue Philippe.
• 
  Ostal del sègle XIII, rue de la Citadelle.

Personalitats ligadas ambe la comuna

• Joseph Rumeau, nascut a Tornon (1849-1940), avesque d'Angieus (1898-1940)
• Pierre Mutz, nascut a Tornon lo 15 de novembre 1942, ancian prefet de polícia de París e ancian prefet de la region Illa de França, prefet de París

Veire tanben

• Comunas d'Òut e Garona

Ligams extèrnes

Nòtas

1. Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 285
2. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 256
3. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 672, a 2. Ternay
4. cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=37892
5. Basa Mérimée Notícia N°IA47002592, Ministèri francés de la Cultura.
6. Raoul Marboutin, L'église de Saint-André-de-Carabaisse près de Tournon et ses peintures, p. 71-81, Revue de l'Agenais, 1932, tome 59
7. Basa Mérimée Notícia N°PA00132539, Ministèri francés de la Cultura.
8. Basa Mérimée Notícia N°PA00084257, Ministèri francés de la Cultura.

• Portau de Guiana