Torbièra

Una torbièra o una sanha es una zona umida caracterizada per l'acumulacion progressiva de torba, un depaus de matièra vegetala mòrta - sovent de mofas e, dins la majoritat dels cas, d'esfanh^[1]. Es un dels quatre principals tipes de zonas umidas. Las sanhas son sovent cobèrtas d'arbusts ericaceas enrasigats dins la mofa d'esfanh e la torba. L'accumulacion progressiva de matièra vegetala en decomposicion dins una sanha fonciona coma un potz de carbòni^[2].

Torbièra dins lo cratèr de Mont Bar, un volcan amorçat d'Auvèrnhe.

Es un ecosistèma particular e fragil que sas caracteristicas se forman quand l'aiga de superficia es acida e paura en nutriments. Dins d'unes casses, l'aiga ven entièrament de las precipitacions, las sanhas son alara ditas ombrotròfas (alimentadas pels nivols). L'aiga sortissent de las sanhas ten una color bruna caracteristica, que ven dels tanins de torba dissolguts. En general, la febla fertilitat e lo clima fred entrainan une creissença vegetala relativament lenta, mes la decomposicion es encara pus lenta en rason del sòl saturat. En consequéncia, la torba s'amolona. De zonas bèlas de paisatge pòdon èsser cobèrtas de mantun mètres de prigondor de torba^[1][3].

Las sanhas son d'assemblatges distintius d'espècias animalas, fongicas e vegetalas e son d'una granda importància per la biodiversitat, especialament dins los paisatges que son autrament colonizas e cultivats.

Distribucion

Las sanhas son largament despartidas dins los climas freds e temperats, principalament dins los ecosistèmas boreals de l'emisfèra Nòrd. La pus granda zona umida del mond es las sanhas de las planas de Siberia occidentala en Russia, que cobrisson mai d'un milion de quilomètres carrats^[4]. De sanhas bèlas son tanben presentas en America del Nòrd, especialament dins lo país bassòl de la baia d'Hudson e lo bacin del flume Mackenzie. Son mens comunas dins l'emisfèra sud, la mai bèla essent la landa magellanica, comprenent aperaquí 44 000 quilomètres carrats (17 000 mi2). Las sanhas d'esfanhs èran espandidas dins lo nòrd d'Euròpa ^[5] mès son estadas sovent netejadas e drenadas per l'agricultura^[6] .

Una expedicion de 2014 partent del vilatge d'Itanga, en Republica de Còngo, a descobèrt una sanha "tant granda coma l'Anglatèrra" que s'espandís duscas a la Republica Democratica de Còngo vesina^[7].

Referéncias

1.  {{{títol}}}. ISBN 978-0521739672. 
2. .
3. Gorham, E. (1957). The development of peatlands 32, 145–66. DOI:10.1086/401755.
4.  {{{títol}}}. ISBN 9780521834049. 
5. .
6. Swindles, Graeme T. (2019-10-21). Widespread drying of European peatlands in recent centuries 12 (en en), 922–928. DOI:10.1038/s41561-019-0462-z.
7. Modèl:Cite news