Escais collectiu

Basat sus lo libre d’André Bernardy Les sobriquets collectifs (Ateliers Henri Peladan, 1962). Dadas confirmadas o completadas per de testimonhatges reculhits per Nathalie Jullien (servici de comunicacion a la vila Vauvèrd), Alice Paraluellos (Associacion de la connaissance du patrimoine a Manduèlh) e René Domergue (sociològ, Nimes)

AIGAS MÒRTAS Aigues-Mortes: Ventresblus

Escais que ven del segle XV. Durant una batalha importanta un fum de soldats perdèron la vida. En podent pas los enterrar totes, decidiguèron de los cobrir de sal per amor que los cadavres poirissen pas. Quand anaron los cercar per los sebelir, lors ventres èran blaus.

Altra explicacion, abans Aigas Mortas èran al mitan d’un palun, la febra tifoida èra frequenta e lo ventre dels malautes venia blau.

AIGAS VIVAS Aigues-Vives: Banhats /li banha/ (La vòta se fasia en mai mas la pluèja degalhava la festa)
AIMARGUES Aimargues: Raubavèstas, raubaves, raubavesca (vesce, une légumineuse fourragère que les animaux broutaient)
ALÈST Alès: Manjatripas
AUBÒRD Aubord: Jalós
BÈUVESIN Beauvoisin: Tèfles (testas gròssas o gaututs)
BÈLAGARDA Bellegarde: Cacalauson (cagarauletas blancas)
BERNíS Bernis: Manjasaucissa
BESOSSA BEZOUCE Escolaborsa (afogats de jogar o panaires per rason del relèu de malapòsta dins lo rodal)
BOLHARGUE Bouillargues: Escambarlats (en las guèrras de religion los Bolhargués èran catolics arribavan las tropas catolicas e camisards quand èran los camisards que passavan)
BRINHON Brignon: Ases, ases borruts (lo darrièr diluns d’agost i avia una fièra ambe fòrça d’ases)
CAISSARGUE Caissargues: Manjabòfi (= gòbi), manjaforma, plantagrame
CALVISSON Calvisson: Nenes (?) donat pels abitants de Somèire e de Congénies signifie simple d'esprit. Manjacabras, pins, manjacampanas (la campana de 159 quintals del temple fuguèt installada lo 15 de març de 1624 e baissada. En 1633, i metèron una campana novèla mas dètz ans après lo campanal davalèt)
CAVAIRAC CAVEIRAC: Becagrum, sarrau(s ?) de tèla (bloda grisa portada en ivèrn per protegir los vestits abituals)
CLARENÇAC Clarensac: Ganachas (longa tunica de lana que portavan las femnas sus la camisa en ivèrn)
CODONHAN Codognan:clapins dels camps (escais donat per la polícia 1851 aprèp le còp d'Estat del 2 de desembre quand Loís Napoleon Bonaparte decrèta la dissolucion de l'Assemblada Constituenta. Dins lo país, s’assaja un còp de fòrça. Mas fa fogassa. Los gendarmes perseguísson los participants, mas capíton pas a sarrar un sol abitant de Codonhan, d'ont l'expression : "córron coma de lapins de camp».)
GARONS Garons: v-Fifres
GENERAC Générac: racanèls
GODARGUE Goudargues: Trempacuol (es lo nom d’una gròssa pica-sèrps, vilatge essent entornejat de canals)
GRAU DEL REI, Lo Grau-du-Roi, Le Graulenc: Pèdescauçs (perque son pescaires), manjatripas perque manjavon las tripas de la "foca" o "folca", en francés " foulque , judelle , macroule ", aucèl de la talha d’una poleta, de color negra grisassa. Es un aucèl d’estanh que se caça. En Occitània s’apèla, abusivament, "macreuse". En realitat, la "macreuse" es un autre aucèl - un guit negre justament sonat "lo negre" o "negrassa", que daissa pas la mar)
JONQUIÈRAS Jonquières: Manjagalinas
JUNAÇ Junas: Corgolas (o benlèu « cogorlas ??)
LA CALMETA La Calmette: Cambasrojas (una èrba de tija roja, la persitaire èra plan abondanta dins la plana de Gardon)
LANGLADA Langlade: Longscòus
LO CAILAR Le Cailar: Planta-sause (arbre corrent ailà), manja-sangars (=gardons), manjafanga (Lo Cailar es umit, las aigadas de Vistre e de Ronin?? (Rhony) depausan de fanga a las carrièras)
LEDENON Ledenon: Morgas, legat de morgas (lo vilatge seria creat per de morgas)
MANDUÈLH Manduel: Manjabònas (bourgeons), manjabren A Manduèlh manjavan en salada las bònas que trobavan a la prima per las vinhas.
MARGARIDA Marguerittes: Còntenegras (nuques noires) tanben a Sant Laurenç. Los Margaridencs eran de trabalhaires dels camps ambe sos esquinas plegadas qu’expausavan et exposaient sos copets al soleh.
MILHAU Milhaud: Baugs, bècagrun, manjaforma
MONOBLET Monoblet: Braconièrs (tranquilles dins los bòsques d’euses, los caçaires oblidavan la caça que braconavan)
NIMES Nimes: Rachalan (raja.. ??) per los pageses de Nimes, Manjamerluça (manjan brandada), manjalòc (peissonet del riu Vistre), a Caçalinhòta, sauta-rigòla, reborsièrs, escambarlats (per los qu’avian un pè dins lo partit catolic e l’autre dins lo protestant)
- Los "ventres blus" dison los d’Aigasmòrtas
- Los jalós per los d’Aubòrd
- Los manjacagaraulas per los de Vergesa
- Los "lourdauds" per los de Clarençac
- Los "trempacul" per los de Godargues
- Los "mangeurs de boue" per los del Cailar
- Los "fêlés" per los de Pont Sant Esperit
- Los mancavòutièra per los d’Uchau

Dins los barris:

l'Enclòs del Rei, catolic e reialiste poblat de trabalhadors de la tèrra, los "cebets" o "cebans".
Camin de Montpelhièr e la Placeta poblat de Protestants "gòrjas nègras" e "pè descauçs"; los "verdets", volontaris reialistes aprèp lo 9 de Termidor, en 1815 e durant la Terror Blanca ; "griaires" per los protestants qu’an pres Nimes après la miquelada. Èran un centenat de soldats ambe l’aiga a la cencha dins lo canal vòutat de l’Agau, que capitèran a franquejar los barròts del Molin de la Boqueria, un còp ressats. Lis masetièrs per los Nimesencs qu’anavan cada dimenge a lor maset.
Sant Gervasi St-Gervazy: Crotz (plorejaires, gents a evitar perqué se complanhon ambe de planhs de longa. Portan lor crotz.

Exemples d'escaisnoms collectius

Escaisses de Gardon

Ligams suls escaisnoms collectius occitans

Wikiwand - on