Istòria
1560-1563 : en Etiopia, revòuta dau governador de la província de Tigre, Yeshaq, que proclamèt negus un fiu naturau de Dawit II. Sostengut per leis Otomans e de subrevivents dau còrs expedicionari portugués mandats dins la region durant leis ans 1540-1550, capitèt de resistir e de tuar lo negus Menas. Pasmens, poguèt pas prendre lo poder e son candidat negus foguèt tanben tuat. Negocièt donc sa somission au començament dau rèine de Sarsa Dengel, fiu de Menas.
1560 : en Japon, desfacha e mòrt suspresa dau daimio Imagawa Yoshimoto a la batalha d'Okehazama. Aquò marquèt la mòrt d'un senhor poderós, que revendicava lo títol de shogun, e lo començament de l'ascension d'Oda Nobunaga dins lo jòc politic de l'archipèla.
.svg){kind=small}
1561 : en Bearn, ordonança de la rèina Joana III de Navarra autorizant lo protestantisme.
1561 : desplaçament de la capitala espanhòla de Toledo a Madrid.
1565 : brèva guèrra civila en Etiopia après una temptativa de còp d'estat menat per un cosin dau negus.
1565 : en Índia, destruccion de l'armada de Vijayanagar a la batalha de Talikota e pilhatge de la capitala. La mòrt de l'emperaire sus lo prat batalhier entraïnèt tanben una crisi de succession.
1566 : mòrt dau sultan Soliman lo Magnific que foguèt remplaçat per Selim II.
1567 : dins lo sud d'Etiopia, victòria dei fòrças dau negus Sarsa Dengel (1563-1597) còntra lei nomadas oròmos. Après aquela batalha, de negociacions entre Etiopians e Oròmos permetèron tornarmai de desviar leis incursions dei nomadas vèrs leis estats musulmans vesins.
1568-1570 : Premiera Guèrra Turcorussa en causa de tensions entre marchands rus e turcs dins la region de la Mar Caspiana. Leis Otomans assaièron de conquistar Astrakhan mai foguèron durament batuts per una coalicion gropant Russia, Polonha-Lituània e lei Cosacs Zaporogs. Pasmens, la patz restabliguèt lei libertats comercialas dei Turcs.
Cultura
Sciéncias e tecnicas
1561 : premiera descripcion deis ovaris, de l'uterús e dei trompas per lo naturalista e mètge italian Gabriele Falloppio (vèrs 1523 - 1562).
1562 : premiera extraccion d'un jus de tabat principalament format de nicotina per lo Francés Joan Nicot (1530-1604). Pasmens, aquela substància foguèt solament identificada en 1809.
1562 : segon un testimòni de l'ambassador austrian Busbecq, un engenhaire otoman de la capitala menava d'experiéncias per assaiar de volar entre 1554 e 1562.
1564 : en França, lo mètge Ambroise Paré (1510-1590) publiquèt un obratge de cirurgia basat sus son experiéncia empirica dei prats batalhiers. Escrich en francés, prepausèt de proceduras novèlas permetent d'operacions novèlas, una demenicion de la dolor dau pacient ò lo tractament deis amputacions sensa cauterizacion.
1569 : publicacion dau premier mapamond integrau per Gerardus Mercator.
Decès
Liames intèrnes
Bibliografia
Nòtas e referéncias
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
