From Wikipedia, the free encyclopedia
Jericò[1] (en arab: Rīḥa o Arīḥā ; en ebrieu: Yerīḥo ; en grèc: Iεριχώ) es una vila de Cisjordania, situada sus la riba oèst del Jordan. Son nom ven de la raíç semitica /wrḥ/ « luna » e indica que la vila foguèt un dels primièrs centres de cult de las divinitats lunaras. Jericò foguèt mencionat pel primièr còp dins lo Deuteronòni. Es considerada coma vila mai anciana (pasmens se lo tèrme es uèi discutat) abitada dins lo mond e los arqueològs escavèron de rèstes de mai de 20 establiments successius, e que lo primièr s'intallèt fa 9 000 ans AbC. La cutat a uèi una populacion de gaireben 27 000 abitants.
|
Jerico أريحا — יריחו | |
|---|---|
 | |
| Vista aeriana de Jerico | |
| Geografia fisica | |
| Coordenadas | 31° 51′ 20″ N, 35° 27′ 44″ E |
| Geografia politica | |
| País |  Palestina |
| Geografia umana | |
| Populacion (?) |
20 400 ab. |
Jericò foguèt descricha dins la Torah coma la « vila dels palmièrs »[2], o d'abondantas fonts d'aiga tibesa et d'aiga freja sordan e permeton la cultura de citrons, d'iranges, de bananas, de plantas oleaginosas, de melons, de figas et de raisims. La cultura de la cana de sucre i es presenta a partit del sègle X[3]. Jericò es la vila lmai bassa del mond amb une altitud pròche de -240 m.
L’occupacion del site remontariá al millenni X AbC, a un periòde ont lo nivèl de la mar Mòrta èra possiblement fòrça mai nauta que ièu. Jericò es a vegada considerada coma una mai anciana ciutat del mond, pasmens se lo tèrme de « vila », al sens d’una aglomeracion importanta presentant une diversitat economica e sociala, se pòt certadièrament emplegar qu'a partir del réellement qu’à partir du millenni IV AbC. per la Mesopotamia, la Siria e l’Iran[4].
Los rèstes mai ancians d'abitacion foguèron trobats près de la font d'en es-Sultan. Se compausan de parets defensius, d'un luòc de cult e d'una torre de 8,5 m datada de 9000 AbC.[5] e considerada coma lo rèste d'edifici public mai ancian del mond[6]
Lo site es destruit a la fin del bronze moejan, benlèu a causa d'un tèrratrem o a cauae dels Egipcians[7]. Pro pichon e paure a l'epòca del bronze recent (1550-1200 AbC.), es pas mai fortifiat. Es abandonat e se torna significativament ocupar sonque fins a la fin del sègle VII AbC. Aquel déclin de la vila est lo resultat de l'establiment de la XVIIIa dinatia en Egipte[8]. Aquela inoccupacion del site al sègle XIII AbC. mòstra per exemple que lo raconte biblic de Josuè e de la conquèsta de Canaan pels Ebrieus es pas istoric[9],[10].
La vila es belèu le centre administratiu d'un districte ligat a Ieod, nom aramèa d'una província de l'empèri pèrsa aquemenida formada a partir de l'ancian reialme de Juda fondat pels exilias de Judèa tornant de Babilònia[11]. Es lo luòc ont Bacquides auriá bastit una de sas fortalesa a causa de la revòlta dels Maccabèus entre -175 e -140 (1 Macc 9:50). Bacquides (En grèc : Βακχίδης) èra un general grèc amic del rei seleucid de Siria Demetrios Ièr Soter (-162/-150). Regnava dins « lo país al delà del rui » (l'Eufrates). Demetrios I li auriá mandat en -161 una granda armada per conquerir la Judèa. A la seguida de la victòria dels Maccabèas, la vila foguèt administrada pels Asmoneans fins a que los Romans proclaman Eròdes lo Grand coma rei de Judèa en -40 après la victòria de l'armada romana sus Parts.
Jos dominacion araba, Jericò fe ligada a la província (jund) de Filasṭīn (Palestina), e es son nom aramèu אריחא ('ᵊrīḥā), que foguèt transposat en arab.
Jericò es la primièra vila dels futurs territòris palestinians autonòms, passats jos l'administracion de l'Autoritat palestiniana lo 13 de mai de 1994 après la signatura dels primièrs Accòrdid d'Oslo, puèi los acòrdis israelopalestinians sus Jericò e Gaza en 1994.
Après une periòde d'un novèla ocupacion israeliana pendent la segonda Intifada, Jericò torna a l'Autoritat palestiniana lo 16 de maç de 2005.
Jericò es, segon le libre de Josuè, la primièra vila del país de Canaan conquerida per Josuè Josuè e los Ebrius 1493 AbC. Lo libre de Josuè conta la presa de Jericò e cossí, lo seten jorn après l'arribada dels Ebrieus, las muralhas de Jericò s'aclapèron per la volontat de Dieu après laver defilar per sèt còps a l'entorn de la ciutat pendent set jorns, de l'Arca d'alliança etde sèt preires sonant sèt shofars (trompetas). Jericò es rasada integralament. Levat Rahab e son ostal, totes los abitants, femnas, vielhs e enfants, e totes los animals sens excepcion son chaplats. La vila e son butin foguèron maldichs. Josué declara: « Maldich siá debant l'Eternal l'òme que se leverà per tornar bastir aquela vila de Jericho! Ne getarà los fondaments al prètz de son premièr nascut e ne pausarà las pòrtas qu'al prètz de son mai jove filh. » La majoritat dels arqueològs s'acordan sul fach que lo recit de la batalha de Jericò correspond pas a la realitat istorica que lo site èra pas fortificat nimai ocupat a l'epòca supausada dels fachs, al sègle XIII AbC[9].
Dins lo Primièr libre dels Reis, dels sègles mai tard, Ièl de Betèl torna bastir Jericò: « Ne geta los fondaments al prètz d'Abiram, son premièr nascut, e ne pausa las pòrtas al rètz de Segub, son filh mai jove, segon la paraula que l'Eternal aviá dicha per Josuè, filh de Nun.[...] »
Dins lo Nòu Testament, Jèsus Crist gariguèt dos cècs a las pòrtas de Jericò (Matièu, 20). Un còp dins la vila, fa una surprendenta encontra amb Zaquèu (Luc 19).
Es sus la carrièra de Jerusalèm cap a Jericò que Luc situa la "Parabòla del bon samaritan".
La vila de Jericho es bessona de[12]
Romania (16 de julhet de 2003
Brasil (15 de genièr de 1998 Brasil (28 de novembre de 2001
Norvègia (20 de julhet de julhet de 1998
Grècia 8 de setembre de 1999
Itàlia 28 de setembre de 2000 Itàlia 18 d'octobre de 2003 Itàlia 15 de junh de 2004La vila de Jericho a de relacions de cooperacion amb[13]:
Japon 10 d'octobre de 1994
Alemanha 11 de julhet de 1995
Sud-Africa 14 de julhet de 1998
Estats Units 19 d'agost de 1998
Àustria 13 d'octobre de 1998
Reialme Unit 4 de setembre de 2000Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
