Departament de Gironda

Gironda (/(d)ʒiˈɾundɑ, -da/, locaument /ʒiˈɾundə/; en francés: [ʒiʁɔ̃d] ^ⓘ) es un departament de França que sa màger part es en Occitania, en Gasconha. Hèi partida de la region administrativa de Nòva Aquitània e de la region istorica de Gasconha (e de Guiana, a l'encòp).

Pels articles omonims, vejatz Gironda (omonimia).

Departament de Gironda (33)
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
OpenStreetMap	.
Direccion relativa a la posicion
Continent
Situacion
Designacion provisòria
Constellacion
Tipe d'objècte
Còs astronomic parent
Còs astronomic filh
Luòc de descobèrta
Grop d'objèctes menors
Sequéncia de Hubble
Sul còrs astronomic
Companhon de
Tipe espectral
Tipe espectral
Fus orari
Situat sus una isla
Embocadura
Tipe de lac
Lacs sus lo riu
Grop de lacs
Situat sul lac
Afluents del lac
Emissari del lac
Bacin idrografic
Massís de montanhas
Tipe de montanha
Coordenadas
Arquitècte
Remplaçat per
Tipe de bastiment
Material
Mèstre d'òbra
Sistèma d'autorotas
Societat de mantenança
Pòl d'escambis
Linha ferroviària
Operator
Aligança ferroviària
Gara
Pista
Travèrsa
País
Compausanta de
Tipe de division administrativa
Exclava de
Enclava
Capitala
Cap d'estat
Regim politic
Cap de l'executiu
Representant del partit
Cap del govèrn
Assemblada
Moneda
Lenga oficiala
Imne
Frontalièr de
Embessonatge
Subdivisions
Membre de
Sant patron
Domeni internet
Còde ISO 3166-1 alfa-2
Còde ISO 3166-1 alfa-3
Còde ISO 3166-1
Còde ISO 3166-2
Còde AITA
Còde OACI
Còde FAA
Còde INSEE
Còde de comuna
Còde del catalòg
Còde CBS
Còde GNIS
Còde GNIS Antarctica
Còde NUTS
Còde dantai
Còde de comuna alemanda
Còde de districte alemand
Còde administratiu
Còde administratiu
Còde ISTAT
Còde de gara
Còde OKATO
Còde cadastral
Còde postal
Còde telefonic internacional
Prefix telefonic nacional
Còde d'imatriculacion
Administracion
Region istorica	Gasconha
Region	Nòva Aquitània
Prefectura	Bordèu
Prefècte	Pierre Dartout
President del conselh departamental	Jean-Luc Gleyze (PS)
Sosprefectura(s)	Arcaishon Blaia Lengon L'Esparra Liborna
Demografia
Populacion Populacion totala	1 636 391 ab. (2020) 1 661 400 ab.
Densitat	163,64 ab./km²
Geografia
Superfícia	9976 km2
Subdivisions
Arrondiments	6
Circonscripcions	12
Cantons	33
Intercomunalitats	28
Comunas	535
Autras informacions
Còde INSEE	33
ISO 3166-2	FR-33
NUTS-3	FRI12
Sit web	cg33.fr

Creat lo 4 de març de 1790, portèt de 1793 a 1795 lo nom de Bec d'Ambés.

Mapa de Gironda, vilas e rotas

Zonacion

La Gironda se devesís en quate grandas zònas :

1. La Gironda bordalesa, ont la viticultura es majoritària. Compren lo Medoc ribeiron, l'Entre Duas Mars occidentau, lo Libornés viticòla, lo Blaiés viticòla, las Gravas.
2. La Gironda landesa, cubèrta per lo pinhadar. Compren lo Medoc landescòt, lo Bacin d'Arcaishon, las Lanas bordalesas, la Hauta Lana girondina e lo País de Cernés.
3. Lo Vasadés, damb un paisatge dominat per los prats (eslevatge), damb camps de blat d'Espanha e bòscs. Compren lo Vasadés a pròpiament parlar (entre Ciron e Garona), e i pòden ajotar l'Entre Duas Mars orientau.
4. Lo País gabai, damb lanas e grands bòis. S'agís dau Vitrasés, dau nòrd dau Libornés.

Aglomeracion bordalesa

Lo caplòc n'es Bordèu. L'aglomeracion bordalesa compta autorn de 700 000 abitants, dont mèi de 200 000 dens la comuna de Bordèu. Compren Bordèu, Merinhac (2da vila de Gironda per la populacion), Pessac (3ma), Talença (4ma), Vilanava d'Ornon, Bègla, Gradinhan, lo Halhan, lo Boscat, Aisinas, Brujas, Larmont, Cenon, Hloirac...

Sosprefecturas

Las sosprefecturas son:

1. Arcaishon (cantons d'Arcaishon, la Tèsta, Belin-Beliet e Audenja),
2. Blaia (cantons de Blaia, Borg, St Andrés de Cubzac, St Cièrs de Gironda, St Savin),
3. Bordèu (cantons de Bordèu, Merinhac, lo Boscat, Pessac, Talença, Gradinhan, Vilanava d'Ornon, Bègla, la Brèda, Blancafòrt, Larmont, Cenon, Hloirac, lo Carbon Blanc e Creon),
4. l'Esparra (cantons de l'Esparra, Semevian (Sent Vevian), Paulhac, Castèthnau, St Laurent de Medòc),
5. Lengon (cantons de Lengon, Podensac, St Sefrian, Vasats, Vilandraut, Granhòus, Capsius, la Rèula, St Macari, Cadilhac, Sauvatèrra, Targon, Montsegur e Pelagrua),
6. Liborna (cantons de Liborna, Castilhon, Fronsac, Lussac, Guistras, Cotràs, Pujòls, Sta Fe la Granda e Brana).

Ribèiras e rius

La Gironda es bordada a l'oèst per l'ocean Atlantic.

Las ribèiras principalas dau departament son la Garona (afluents principaus : Dròt, Siron) e la Dordonha (afluent principau : Eila), que se rejunhen per formar l'estuari de la Gironda. Ad aquò fau ajotar l'Èira que desboca dens lo Bacin d'Arcaishon.

Lengas

Òc

• Gascon maritime
  • Nòrd-Medoquin
  • Gascon semi-negue deu Paulhaqués
  • Sud-Medoquin (dont gascon deu Nòrd-Bassin, de la banlèga oèst de Bordèu, de las Lanas de Bordèu)
  • Parlar deu País de Bug
  • Parlar negue
  • Bordalés urban e orientau (Creonés)
  • Cubzagués

• Gascon orientau
  • Vasadés
  • Parlars ribeirins o garonés (entre Cadilhac e Marmanda)
  • Parlar de Benauja e deu nòrd de l'Entre Duas Mars
  • Parlars marginaus de l'Entre Duas Mars (Pelagrua)
  • Libornés

• Lengadocian

• Lemosin

Oïl

• Granda Gavacheria (Blaiés)
• Petita Gavacheria de l'Enter Duas Mars

Ligams extèrnes

• Gironde occitane, mòstra deus archius departamentaus