From Wikipedia, the free encyclopedia
La vida extraterrèstra es tota mena de vida qu'es pas originària de la Tèrra. Es lo tèma d'estudi de l'astrobiologia, e la seuna existéncia encara es ipotetica. Existís cap de pròva de vida extraterrèstra que siá largament acceptada per la comunautat scientifica.
Fòrça scientífics creson que s'existís la vida extraterrèstra, poiriá venir de biais independent de diferents punts de l'univèrs. Una teoria alternativa es la panspermia, que suggerís que la vida poirá èsser apareguda en un sol punt e que, puèi, s'espandiguèt per las planetas abitablas. Aquelas doas ipotèsis s'excluson pas. L'estudi de la vida extratèrrestra se nomena astrobiologia, exobiologia o xenobiologia. Se supausa que las formas de vida extraterrèstra van de creaturas intelligentas fins a de formas de vida a l'escala bacteriana.
S'es suggerit que qualques luòcs poirián aver (o que contunharián d'aver) de formas de vida, coma Mart, de satellits naturals de Jupitèr o Saturne (per exemple, Euròpa, Encelad o Titan, e mai recentament Gliese 581c, l'unica planeta extrasolara coneguda que se tròba dins la zòna abitabla de la seuna estela, e que se preditz qu'a aiga liquida).
Tota forma de vida terrèstra es basada sus una dissolucion de carbòni en aiga ont se passan las reaccions bioquimicas. Aquela combinason d'aiga e carbòni poiriá aver format de creaturas mai o mens similaras dins d'autras planetas. Coma la Tèrra (e per extension tota forma de vida sus Tèrra) es compausada de "polsa cosmica", o de matèria formada a partir de supernovas, es evident que las milions d'estelas que se pòdon veire dempuèi de la Tèrra se formèron a partir del meteis tipe de particulas. La combinason de carbòni e d'aiga de biais quimic (CH2O)n, es la forma quimica dels sucres e provesís l'energia de que depend la vida animala (subretot per mitat de l'oxidacion de Glucòsa, un sucre exacarbonic). Tanben crèa d'elements estructurals per a la vida (com lo sucre ribòsa, un sucre pentacarbonic, a las moleculas d'ADN e ARN). Los vegetals extrason d'energia de la conversion d'energia luminica en energia quimica mejans la fotosintèsi. La vida demanda de carbòni en estats redusits (derivats del metan) o subretot oxidats (oxids de carbòni). Tanben a besonh de nitrogèn coma derivat redusit de l'amoniac dins totas las proteïnas, sofre coma derivat del sulfur d'idrogèn dins qualques proteïnas essencialas, e Fosfòr oxidat en fosfats dins lo material genetic e dins la transmission d'energia. L'aiga coma dissolvent provesís l'oxigèn coma constituent de substéncias bioquimicas.
L'aiga pura es utila perque a un pH neutre, a causa de la seuna dissociacion continua entre ions d'idroxids e oxons. En consequéncia, pòt dissòlovre tant los ions metallics coma lo non metallics amb la meteissa eficacitat. E mai, lo fach que las moleculas organicas pòscan èsser o ben idrofobica (rebutadas per l'aiga) o idrofilas (solublas dins l'aiga) fa que los compausants organics pòscan s'orientar per formar de membranas impermeablas. Lo fach que l'aiga solida (Glaç) sián mens densa que l'aiga liquida significa que la glaç flauta, evitant que los oceans de la Tèrra gèlan lentament. E mai, la fòrça de Van der Waals entre las moleculas d'aiga li dona la capacitat d'emmagazinar energia pendent l'evaporacion, qu'es liberada pendent la condensacion. Aquó ajuda a temperar lo clima, refrejant los tropics e caufant los pòls, çò que contribuís a mantenir l'estabilitat termodinamica necessária per la vida.
Lo carbòni es fondamental per la vida terrèstra degut a la seuna immensa flexibilitat a l'ora de crear de ligams covalents amb una seriá d'elements non metallics, subretot lo nitrogèn, l'oxigèn e l'idrogèn. Lo dioxid de carbòni combinat amb l'aiga permet d'emmagazinar l'energia solara en sucres coma lo glucòsa. L'oxidacion de la glucòsa libèra l'energia bioquimica necessària per a alimentar la rèsta de las reaccions bioquimicas.
La capacitat de formar d'acids organics (-COOH) e basas d'amina (–NH2) li dona la possibilitat de far de reaccions desidratantas de neutralizacion per crear de longs peptids de polimèrs e proteïnas cataliticas dempuèi d'aminoacids monomèrs, e de crear a partir dels fosfats pas sonque l'ADN, la molecula gardiana de l'informacion genetica, mas tanben trifosfat d'adenosina (ATP), la principal "moneda" energetica de la vida cellulara.
En mai de la basa bioquimica de la vida extraterrèstra, i a una consideracion fòça granda de l'evolucion e la morfologia. L'anticipacion o sciéncia ficcion totjorn mostrèt una predileccion per las formas umanoïdas o reptilas. L'alien classic a una pel verda o grisa, amb un cap gròs, amb la tipica estructura de quatre membres amb cinc dets cadun - basicament, es un umanoïd amb un grand cervèl per indicar una grand intelligéncia. D'autres tèmas dels mites animals, coma los felins o els insèctes tanben aguèron una importància dins la representacion fictivas dels « aliens ».
Es suggerida atal una division entre las caracteristicas universalas e caracteristicas localas (estrechament restrencha). Las caracteristicas universalas son de trachs qu'evolucionèron independentament mas d'un còp sus Tèrra (e que per logica sembla pas dificil qu'aparescan) e son tan intrinsècament utils que las espècias tendon inevitablament cap a eles. Aquelas caracteristicas inclusisson lo vòl, la vista, la fotosintèsi e los membres, totas las caracteristicas qu'evoluèron mai d'un còp aquí sus Tèrra en formas divèrsas. Per exemple, i a una granda varietat d'uèlhs, qu'an totes un biais de foncionament radicalament diferent per exemple amb diferents fòcus visuals: l'espèctre visual, los infraroges, la polaritat e l'ecolocacion. Las caracteristicas localas, al contrari, son formas evolutivas basicament arbitràrias que sovent an una utilitat redusida intrinsèca (o servissent per a far quicòm que se poiriá far d'un biais diferent) e benlèu se replicaràn pas. Aquelas caracteristicas inclusisson los cinc dets dels umans e la coïncidéncia, curiosa e sovent fatala, de las vias alimentàrias e respiratòrias de fòrças animals, tot çò que rendèt possible l'evolucion del lengatge uman.
Una consideracion d'aqueles trachs son fin finala locals desfisa fòrça nocions donadas per seguras de la necessitat morfologica. L'esqueleta, essencial pels grands organismes terrèstres segon los expèrts en biologia gravitacionala, es plan segurament replicat d'una forma o d'una autra, mas la Colomna vertebrala dels vertebrats -per que siá un desenvolopament capital a la Tèrra - es benlèu local. De biais similar, es rasonable d'imaginar que las creaturas extraterrèstras pausan uòus mas las glandulas mamàrias que caracterizan los mamifèrs poirián èsser un cas excepcional.
L'idèa d'una diversitat radicala entre los supausats extraterrèstres es gaireben acceptada. Alara que fòrça exobiologistas remarcan que l'enòrme eterogeneïtat de la vida sus Tèrra fa pensar dins una diversitat encara mai granda dins l'Univèrs, d'autres apontan que l'evolucion convergenta pòt crear pro de similituds entre la vida terrèstra e extraterrèstra. Aquelas teorias prenon lo nom de "divergionisme" e "convergionisme", respectivament.
Es possible qu'aguèsson una cresença dins la vida extraterrèstra los ancians d'Assiria, Egipte, Arabia, China, Babilònia, Índia e Sumèr, se cal remembrar que dins aquelas societats, la cosmologia èra subretot subrenaturala e que la nocion de vida extraterrèstra es dificila de distinguir d'aquela dels dieus, demònis e d'autres èssers pareissents. Los primièrs pensaires occidentals qu'avancèron l'idèa d'un univèrs plen d'autras planetas e, alara, possibla vida extraterrèstra. Son d'escrivans grèc Tales de Milet e lo seu estudiant Anaximandre als sègles VII e VI AbC. Los atomistas tornèron a l'idèa, argumentant qu'un univèrs infinit auriá una infinitat de monds abitats. Pasmens, la cosmologia de la Grècia antica negava la vida extraterrèstra dins un aspècte critic: l'univèrs geocentric. Promoguda per Aristòtel e codificada per Claudi Ptolemèu, aquela idèa favoriza la Tèrra e la vida terrèstra (Aristòtel negava que pòsca i aver una pluralitat de monds) e semblava far que la vida extraterrèstra siá filosoficament impossible. Dins las seunas novèlas, Lucian descriguèt los abitants de la Luna e d'autres cosses celèstes coma umanoïds, mas amb de diferéncias significativas al respècte dels umans.
Los autors de qualques òbres anticas josieus tanben considèran la vida extraterrèstra. Lo Talmud afirma qu'i a al minimom 18000 autres monds, mas dona pas gaire d'informacions sus la natura d'aqueles monds o se son fisics o esperitals. Tanben, l'exposicion medievala "Sefer haBrit" afirma qu'existisson las creaturas extraterrèstras mas qu'an pas lo liure albir (e son, alara, equivalents a la vida animala). Apond que los umans aurián pas a esperar que las creaturas d'autras planetas semblèsson a la vida terrèstra, coma pòdon pas esperar que las creaturas marinas semblen a las terrèstras.
La cresença indoa dins un cicle interminable de vida e reïncarnacions rebat la descripcion de multiples mondes e los seus contactes. Segon las escrituras indoas, i a d'innombrables univèrses creats per la Personalitat Suprèma de Braman per facilitat l'acompliment dels divè4xx432¢€rses desirs de las innombrablas entitats viventas. Pasmens, aquelas creacions existisson per far que las amnas confusas tornen a comprendre corrèctament lo sentit de la vida. A costat dels innombrables univèrses materials, tanben existís un mond esperital illimitat, en que las entitats viventas purificadas vivon amb una concepcion perfiècha de la vida e de la realitat suprèma. La vida d'aqueles èssers purificats se centra a l'entorn de la veneracion de la Personalitat Suprèma de Braman. Los sants amb d'aspiracions esperitalas, los devòts e los òmes sanats del mond material an recebut l'ajuda e los conselhs d'aquelas entitats viventas purificadas del mond esperital dempuèi de memòria perduda. Pasmens, l'importància d'aquelas descripcions deu èsser evaluada dins un contèxte de compreneson corrècta de la geografia e sciéncia d'aqueles temps.
Dins l'Islam la frasa de l'Alcoran "Totas las lausenjas apartenon a Dieu, Senhor de totes los monds" indica qu'i a fòrça coses celèstes e dins aqueles multiples univèrses que poirián comprene la vida extraterrèstra e quitament extradimensionala. La Sorata Al-Jinn tanben menciona l'existéncia d'un Jinn que l'estat e las capacitats actualas li venon del seu grop del cèl. Mirza Tahir Ahmad presenta una referéncia mai dirècta de l'Alcoran coma pròva que pot existir una vida en d'autras planetas. Dins lo seu libre Revelation, Rationality, Knowledge & Truth, cita lo vèrs 42:30 "E d'entre los Seus Signes i a la creacion del cèl e de la tèrra, e de tota creatura viventa (da'bbah). Progressèt dins ambedós..."; segon aquel vers existís la vida dins lo cèl. Lo meteis vèrs, "E El a lo poder de los reünir (jam-'i-him) quand El o desirará", indica la reünion de la vida terrèstra e la vida d'autras partidas de l'univèrs. Lo vèrs non precisa pas lo moment nimai lo luòc que se farà aquela reünion mas afirma qu'aquel eveniment se farà amb tota seguretat quand Dieu o desire. Cal recordar que lo tèrme arabi jam-'i-him pòt indicar tant un contacte fisic coma un contacte purament comunicatiu.
Amb l'expansion del Cristianisme dins l'occident, lo sistèma Ptolemèu foguèt l'objècte d'un larg consensus e, malgrat que la Glèisa jamai se prononcièt formalament sus la question de la vida extraterrèstra, l'idèa resultèt tacitament aberrant. En 1277, l'Evesque de París Étienne Tampier contradiguèt Aristòtel sus almens una question: Dieu poirá aver creat mai d'un mond (prenent en compte qu'es omnipotent) mas nos foguèt revelat que pas mai d'un creèt. Far un pas de mai endavant e argumentar qu'existisson los extraterrèstres èra un pas que rares s'i risquèron. Lo cardinal Nicolau de Cusa especulèt sobre l'existéncia d'extraterrèstres sus la Luna o lo Solelh.
L'invencion del telescòpi e l'ataca de Nicolau Copernic a la cosmologia geocentrica provoquèt un prigond cambi dins la pensada. Venguèt clar que la Tèrra èra pas mai qu'una planeta entre los innombrables còsses de l'univèrs, lo concèpte dels extraterrèstres recebèt un acuèlh scientific mai favorable. Se poiriá dire que l'omnipoténcia de Dieu en mai de far possibla l'existéncia d'autres monds e d'autras formas de vida, d'un biais los fasiá necessaris. Un dels mai celèbres davancièrs modèrns d'aquel concèpte es Giordano Bruno, que pausèt al sègle XVI l'idèa d'un univèrs infinit que cada estela es environada del seu sistèma solar; acabèt cremat al lenhièr per la Glèisa catolica a causa de las seunas idèas consideradas ereticas. Joan Pau II demandèt perdon per aquel acte al nom de la Glèisa catolica. Al començament del sègle XVII, l'astronòm chèc Anton Maria Schyrleus de Rheita afirmèt que "se Jupitèr a d'abitants... devon èsser mai grands e cranes que los abitants de la Tèrra, al respècte de las [caracteristicas] d'ambedoas esfèras. Lo monge dominican Tommaso Campanella escriguèt sus una raça d'extratèrrestres solars dins son òbra Civitas Solis.
Aquelas comparasons tanben apareisson dins la poesia d'aquela epòca. Dins "The Creation: A Philosophical Poem in Seven Books" (1712), Sir Richard Blackmore nota: "Podèm considerar que cada òrb supòrta una raça / D'èssers vivents adaptats al luòc". Lo poèta didactic Henry More tornèt al tèma classic del grèc Democrit dins "Democritus Platonissans, or an Essay Upon the Infinity of Worlds" (1647). Segon lo punt de vista nòu a l'epòca de la revolucion coperniciana, suggeriguèt que "lo nòstre solelh / ven una estela endacòm mai." Los "Entretens sus la pluralitat dels mondes" ofrisson de reflexions similaras sus la possibilitat de vida extraterrèstra, espandissent l'esfèra venguda d'un luòc Creator.
La possibilitat de la vida extraterrèstra contunhèt d'èsser una teoria larga a mesura que las descobèrtas scientificas s'acceleravan. William Herschel, descobreire d'Uranus, èra un dels fòrça astronòms dels sègle XVIII e XIX que demoravan convençuts que lo nòstre sistèma solar, e benlèu d'autres sistèmas solars, poirián èsser abitats per de formas de vida extraterrèstras. D'autras illustracions d'aquel temps que pausan lo "pluralisme cosmic" inclusisson Immanuel Kant e Benjamin Franklin. A l'apogèu de la Renaissença, lo Solelh e la Luna èran de candidats per a abrigar la vida extraterrèstra.
Aquel entosiasme per la vida extraterrèstra contunhèt fins al començament de sègle XX. De fach, los tres sègles de la revolucion scientifica menèron al començament de l'epòca modèrna a enviar de sondas espacialas, que mòstran plan la cresença dins la vida extraterrèstra del monde occidental. Fòrça astronòms e d'autres pensaires laïcs, tanben qualques pensaires religioses, e una granda partida del public en general èran pro convençuts de l'existéncia dels aliens. Aquela cresença prenguèt de fòrça a mesura que las sondas espacialas visitavan d'abitats potencials d'extraterrèstres pel sistèma solar. La Luna foguèt rebutada definitivament coma abitat extraterrèstre, alara que a Vènus e Mart, que dempuèi de temps èran los dos candidats principals per abrigar la vida extraterrèstra, mostrèron gaire de pròvas de vida fins ara. Los autres grands satellits del nòstre sistèma que foguèron visitats tanben semblan privats de vida, alara que d'interessantas fòrças geotermicas foguèron detectats (lo volcanisme d'Ion, l'ocean d'Euròpa o la densa atmosfèra de Titan) mostrant la granda varietat existissent d'ambients amb una capacitat potenciala d'abrigar la vida. Malgrat l'ipotèsi d'un silenci cosmic volontari dels d'extraterrèstres avançats tanben es una possibilitat, lo fiasco del programa SETI per detectar quin que siá semblant de senhal de ràdio intelligent aprèp quatre decennias d'esfòrces aflaquèt parcialament l'optimisme que prevaliá al començament de l'edat espaciala. De criticas considèran que la recèrca d'extraterrèstres es gaire scientifica, perque lo programa SETI es sonque lo resultat d'una recèrca continua e dedicada mas qu'utiliza lo material e personal que son disponibles.
Atal doncas, las darrièras tres decennias del segond millenni foguèron de testimònis d'un moment decisiu dins las nòstras cresenças en vida extraterrèstra. A fòça scientifics sembla tot jorn mai incertana la possibilitat qu'existisson de civilizacions ubiqüistas e intelligents que se lançan a explorar l'espaci cap al nòstre sistèma solar. Pasmens, citant lo creator del programa SETI Frank Drake, "Tot çò que sabèm de segur es que lo cèl es pas emplit de transmissors de microondas." Drake tanben remarquèt qu'es perfièchament possible qu'una tecnologia avançada implique de comunicacions fachas d'un biais diferent de las transmissions convencionalas de ràdio. E mai, las donadas reculhidas per las sondas espacialas e grandas avançadas dins los metòdes de deteccion an permés de començar a definir critèris d'abitabilitat dins d'autres mondes, mas tanben confirmèt que los planetas extrasolaras son abondantas, alara la question de la vida extraterrèstra contunha d'èsser un question d'ara.
En 2000, lo geològ e paleontològ Peter Ward e l'astrobiologista Donald Brownlee publiquèron un libre titulat Rare Earth: Why Complex Life is Uncommon in the Universe ("Tèrra rara: Per que la vida complèxa es rara dins l'univèrs"). Dins aquel libre i expausan l'ipotèsi de la Tèrra rara, e afirman que la vida semblant a la vida terrèstra es rara dins l'univèrs, alara que los bactèris son comuns.[1]
La possible existéncia de vida primitiva (microbiotica) alunhada de la Tèrra es plan mes polemica pels scientifics mainstream, Mas fins ara foguèt trobada gaire de pròva dirècta. Se prepausèt coma pròva indirècta de l'existéncia actuala de formas de vida primitivas a Mart. Pasmens, las conclusions que se pòdon traire d'aquelas pròva son en debat.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
