Ooljééʼ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ooljééʼ éí nahasdzáán yinádaał, áádóó Yágháhoníkáán biyiidiʼ ooljééʼ naaznilígíí, ałgáá naʼniilgo Nahasdzáán biʼooljééʼígíí ashdlaʼ góneʼ yiisdzo. Ooljééʼ dóó nahasdzáá asdááʼ tʼáá ałhéé niłtsóʼ (1/4 ooljééʼ beeʼááʼooh aniiłtsó, áádóó 1/81 beeʼááʼooh aniiłdas, Nahasdzáán biłʼałgááʼnaʼniilgo). Ooljééʼ nahasdzáán yiinaʼdałgoʼ, ooljééʼígíí dooʼnaʼbaałdaʼ (Tʼááłáʼiʼdę́ę́go nahasdzáán bichʼį́ʼgo siʼą́ą́h áádóó ooljééʼ niwódę́ę́go anólinígíí doonidéíltsádaʼ nahasdzáán bikáádę́ę́ diniitʼį́ʼgo). Ooljééʼ bikáaʼgi éí tsékǫ́ʼ naʼhalingo łizhin áádóó łahgo éí łééhdaʼhósdzá, díí éí Yágháhoníkáán biyiidiʼ tsé nidaʼtʼáʼígíí łeeh yiilwod ajį́ʼ. Ooljééʼ bikáágo łahgo daʼjizhin, akóh éí ałkʼidą́ą́ volcano daʼdéísdǫǫh, áádóó akóh beeʼhólzhin. Akwííshį́įdi mííl nahai ooljééʼ nahasdzáán yinaadaałgo, áádóó ałʼąą dineʼé naʼhidiizid adéíłʼį́į́hígíí ooljééʼ haʼnadahígíí bikééhgoʼ adaʼyiilá. Naaná ooljééʼ nahasdzáán yiinaʼdaałgo tónteel ałdóʼ naʼyiiłnáʼ. Áádóó ooljééʼ éí 384,403 km andzáádiʼ siʼą́ą́h. Ooljééʼ ałnííʼ góneʼ ałtsá dzohgoʼ éí 3,474 km aniiłtsoʼ.
Ooljééʼ | |
Ooljééʼ | |
---|---|
Nahasdzáán yinaadááh | |
7.3477 × 1022 kg | aniiłdas |
3,476.28 km | áníłtso (ałnííʼ góneʼ ałtsádzohgo) |
Ooljééʼ éí nahasdzáán yinádaał, áádóó táádiin neilkááʼgo (29.5 ayiisígíí) ałtsoʼ nahasdzáán yinadáʼ. Ooljééʼ dooyiitʼį́į́hgo éí ooljééʼ chahałhééł nadzá wolyé, díí éí ooljééʼígíí bicháʼahaʼohígíí biniiná dooʼooljééʼ yiigááłdaʼ naʼhalin, 0% ooljééʼ yiitʼį́ʼ łééh. Ooljééʼ dah yiitʼą́ yiilééhgo éí ooljééʼígíí bicháʼahaʼohígíí nishtłʼáhjigo yiilééh (Chahałhééł yiichʼį́ naadaałgoʼ éí cháʼahaʼohígíí nishnáájiʼgo łeeh), 1–49% ooljééʼ yiitʼį́ʼ łééh. Ooljééʼ nitʼą́ą́ nádaałgo éí tʼáá ałnį́į́h dooʼbicháʼahaʼoh hólǫ́ łeeh (nishtłʼahjigo), 50% ooljééʼ yiitʼį́ʼ łeeh. Ooljééʼ nitʼą́ą́ hanádzá yiilééhgo éí ooljééʼígíí bicháʼahaʼohígíí nishtłʼahjigo yiilééh áádóó 51–99% ooljééʼ yiitʼį́ʼ łeeh. Áádóó hanííbą́ą́zgo éí ooljééʼígíí nimaasgo siʼą́ą́h łeeh áádóó éí tʼáá beeʼhózinigoʼ siʼą́ą́h łeeh. Ooljééʼ łahjigo nádaałgo éí ooljééʼ bicháʼahaʼohígíí nishnáájigo yiilééh, 51–99% ooljééʼ yiitʼį́ʼ łééh. Áádóó ooljééʼ chahałhééł nadahgoʼ éí ooljééʼ bicháʼahaʼohígíí ałnį́į́h doo yiilééh, nishnááhjigo cháʼahaʼohígíí yiilééh áádóó 50% ooljééʼígíí yiitʼį́į́h łeeh. Áádóó éí ooljééʼ dah yiitʼą́ yiilééhgoʼ éí ooljééʼígíí bicháʼahaʼohígíí nishnáájigoʼ yiilééh, 1–49% ooljééʼ yiitʼį́ʼ łeeh. Áádóó éí ooljééʼ chahałhééł nadah (0% yiitʼį́ʼ łeeh), áádóó éí beeʼhánaaʼholzhiish.
- (1) – ooljééʼ chahałheeł nadza
- (2) – dah yiitʼą́
- (3) – ooljééʼ nitʼą́ą́ nádaał
- (4) – ooljééʼ nitʼą́ą́ hanádzá
- (5) – hanííbą́ą́z
- (6) – ooljééʼ łáhjigo nádaał
- (7) – ooljééʼ chahałheeł nadah
- (8) – dah yiitʼą́
- (9) – ooljééʼ chahałheeł nadza