Łysa Góra

Łysa Góra, og kalla Łysiec eller Święty Krzyż, er eit velkjent fjell i Świętokrzyskiefjella i Polen. Med ei høgd på 595 meter over havet er fjellet det nest høgaste i fjellkjeda etter Łysica på 612 moh. I fjellsidene og langs toppen er det fleire turstiar, ruinane av ein mur frå 800-talet, benediktinarkloster Święty Krzyż frå 1000-talet (øydelagd under den andre verdskrigen og i dag delvis restaurert), og eit fjernsynstårn. Fjellet vert ofte omtalt i lokale segner som ein stad der hekser hadde sabbaten sin.

Łysa Góra
fjell
Ruinar av eit benediktinarkloster på Łysa Góra
Land	Polen
Fjellkjede	Łysogóry, Świętokrzyskiefjella
Høgd	595 moh.
Koordinatar	50°50′28″N 21°03′24″E
Łysa Góra 50.860277777778°N 21.046944444444°E / 50.860277777778; 21.046944444444
Wikimedia Commons: Łysa Góra

Łysa Góra består kvartsitt og kambrisk skifer og ligg aust i fjellkjeda Łysogóry, og er den nest største toppen i den større fjellkjeda Świętokrzyskiefjella.

Landemerke

Restar av ein gammal tempelmur.

I den polske førhistoria var Łysa Góra truleg eit heilag fjell og ein heidensk kult hadde eit tempel her nemnd av Jan Długosz. Ein veg frå tempelet står framleis på fjellet. Tempelet vart forlate etter kristninga av Polen.

Klosteret om vinteren.

Staden der tempelet låg vart det bygd eit benediktinarkloster, i følgje segna i 1006 av kong Bolesław Chrobry av Polen. Klosteret fekk namn etter Den heilage krossen fordi ein bit av krossen til Jesus visstnok vart halde her. Klosteret vart øydelagd og bygd opp at fleire gonger og dei største øydeleggingane fann stad på 1800- og 1900-talet. Etter delinga av Polen tok Det russiske keisardømet over bygningen i 1819 og omgjorde det til eit fengsel. Det vart delvis restaurert i mellomkrigstida etter Polen fekk sjølvstende sitt tilbake. Nazi-Tyskland tok så over bygget under den andre verdskrigen og nytta det som fengsel og avrettingsplass av sovjetiske krigsfangar (om lag 6000 forsvann her). Etter krigen vart bygget ein del av Świętokrzyski nasjonalpark og delar av bygningane vart renovert. I dag er det museum i enkelte av dei gamle bygningane, medan ein religiøs orden har teke over ein annan del. Klosteret har gjeve namn til sjølve Świętokrzyskiefjella i tillegg til Święty Krzyż-voivodskapet. Klosteret har òg nokre mumifiserte leivningar og eit av desse skal visstnok vere Jeremi Wiśniowiecki, men dette er ikkje stadfesta.

Fjernsynstårnet på toppen

Eit anna byggverk på fjellet er fjernsynstårnet, det høgaste frittståande tårnet i Polen. Det vart bygd i 1966 og har ei høgd på 157 meter over havet.

Dei sovjetiske krigsfangane som vart avretta av nazistane er gravlagd i ei massegrav nær toppen. Ved foten av fjellet står eit monument over polakkane som døydde i Katynmassakren.

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Łysa Góra

• Święty Krzyż - Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego Arkivert 2020-10-02 ved Wayback Machine.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Łysa Góra» frå Wikipedia på engelsk, den 13. mai 2008.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
    • Den polske utgåva av artikkelen.
    • Łysa Góra Arkivert 2013-10-21 ved Wayback Machine. i PWN Encyklopedia