Felix Mendelssohn

Jakob Ludwig Felix Mendelssohn (Bartholdy) (3. februar 1809–4. november 1847) var ein tysk romantisk komponist av jødisk opphav. Han var kanskje det største vedunderbarnet etter Mozart.

Felix Mendelssohn
Fødd	3. februar 1809
Fødestad	Hamburg
Død	4. november 1847 (38 år)
Dødsstad	Leipzig
Opphav	Kongeriket Sachsen, Hamburg
Aktiv	1826–1843
Sjanger	opera, klassisk musikk, symfonisk musikk
Instrument	orgel, piano, fiolin
Verka som	komponist, pianist, organist, dirigent, musikkforskar, musikkpedagog, universitetslærar, kunstmålar, skribent
Mor	Lea Mendelssohn Bartholdy
Far	Abraham Mendelssohn Bartholdy
Gift med	Cécile Charlotte Sophie Mendelssohn Bartholdy
Born	Paul Mendelssohn Bartholdy der Ältere, Carl Mendelssohn Bartholdy, Lili Wach, Marie Benecke
Prisar	Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste, honorary citizen of Leipzig, Pour le Mérite

Felix Mendelssohn

Bakgrunn

Jakob Ludwig Felix Mendelssohn vart fødd i Hamburg som son av ein bankier, Abraham, som igjen var son av den kjende tysk-jødiske filosofen Moses Mendelssohn. Felix sin familie flytte til Berlin i 1812 og konverterte etterkvart til kristendommen. I samband med at borna vart døypte i 1816 og foreldra i 1822 tok dei det ekstra etternamnet Bartholdy. Søster hans var Fanny Mendelssohn (seinare Fanny Hensel), som òg var ein velkjend pianist.

Mendelssohn fekk pianoundervisning av mor si da han var seks, og da han var sju vart han undervist av Marie Bigot i Paris. Frå 1818 studerte han komposisjon med Carl Friedrich Zelter i Berlin. Han gjorde truleg sin første offentlege konsert som niåring, da han deltok på ein kammerkonsert. Han var tidleg ein produktiv komponist, og skreiv sitt første publiserte verk, ein pianokvartett, da han var 13 år gammal. Goethe møtte den unge Mendelssohn og fekk straks sansen for han: «Når eg er trist, kom og muntre meg opp med spelet ditt!»^{[treng kjelde]}

Karriere

Mendelssohn skreiv den første symfonien sin da han var 15, og da han var 17 skreiv han ein ouverture til Shakespeares Ein midsommarnattsdraum, som truleg kan seiast å vera Mendelssohns første velkjende verk (han skreiv seinare meir musikk til stykket). I 1827 såg han for første gong ei oppsetjing av ein av sine operaer, Die Hochzeit des Camacho. Han hadde skrive fleire operaer tidlegare.

I 1830 skreiv Mendelssohn konsertouverturen Die Hebriden (Hebridane – òg kjend under namnet Fingal’s Cave) – eit stykke som framleis er populært i dag. Det var inspirert av vitjingar han gjorde til Skottland sist på 1820-talet. Desse vitjingane inspirerte òg den tredje symfonien hans, Den skotske symfonien, som vart skriven i ledige stunder kring perioden 1830 til 1842. Mendelssohn reiste vidt ikring i Europa i løpet av livet, og ei vitjing til Italia inspirerte eit av dei mest kjende verka hans, Symfoni Nr. 4, Den italienske – fullført i sin endelege versjon i 1834. Alt i alt skreiv Mendelssohn fem symfoniar. Han skreiv òg to klavérkonsertar og ein berømt fiolinkonsert som er eit standardverk for profesjonelle fiolinistar.

I tillegg til orkestermusikk skreiv Mendelssohn òg kammermusikk, inkludert ein strykeoktett (1825), pianomusikk, inkludert Lieder ohne Worte og to store oratorium, Paulus (1836) og Elias (1846). Oratoria var sterkt inspirerte av Johann Sebastian Bach – ein komponist som Mendelssohn har hovudæra for å ha brakt fram i lyset att etter å ha vore mykjegodt bortgløymd ei tid. Ei særleg viktig hending i samband med dette var Mendelssohns svært vellukka oppsetjing av Matteuspasjonen av Bach i 1829.

I 1842 skreiv Mendelssohn scenemusikk for Shakespeares skodespel Ein midsommarnattsdraum, inkludert den vidgjetne bryllupsmarsjen som vert brukt (særleg ved utgangen) i mange bryllup. Den andre mest populære bryllupsmarsjen (særleg bruka for bruras inngang) er Brudekoret frå operaen Lohengrin av Richard Wagner. Desse to marsjane vart første gong vald for bruk saman av prinsesse Victoria, eldste dotter av dronning Victoria av Storbritannia og Irland for bryllaupet hennar med kronprins Friedrich Wilhelm av Prøyssen den 25. januar 1858, og har vorte ein svært utbreidd tradisjon i ettertid. Endå Mendelssohn ikkje generelt er sett på som ein spesielt innflytingsrik komponist, var verka hans svært populære i levetida hans – og er framleis populære i dag.

Mendelssohn sleit med dårleg helse i dei siste åra av livet sitt, og det er sagt at han var ovleg melankolsk etter at søster hans, Fanny, døydde i mai 1847. Felix Mendelssohn døydde den 4. november 1847 i Leipzig.

Kjelder

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Felix Mendelssohn