From Wikipedia, the free encyclopedia
Gammal innsjø (engelsk ancient lake) kan definerast som ein innsjø som har innehalde vatn i meir enn éin million år. Innsjøer er som regel meir kortvarige fenomen i geologisk forstand fordi dei raskt blir fylte igjen med sediment, eller fordi utløpselva deira grev seg ned til same nivå som botnen i innsjøen og tømmer han. I sjeldne tilfelle kan tektoniske krefter gjera at botnen synk inn like raskt som sedimenta legger seg, og då kan ein innsjø eksistera i mange millionar år.
Det finst berre 20 gamle sjøar som er over 1 million år gamle.[1] Bajkalsjøen blir ofte rekna som den eldste, ettersom det finst tydeleg prov på at han er 25–30 millionar år gammal.[2][3] Zajsan kan vera endå eldre, med opphav frå krittida og minst 65 millionar år gammal[4] (mest truleg rundt 70 millionar år[5]), men den nøyaktige alderne er omstridd og ganske usikker.[6] Ein annan mogleg eldste innsjø er Maracaibosjøen, som er estimert til å vera 20–36 millionar år gammal. I gammal tid var han utan tvil ein ekte innsjø, men i dagen er sjøen salthaldig og er direkte knytt til havet, slik at ein gjerne heller bil karaktisera han som ei bukt eller ein lagune.[7]
Gamle innsjøar er isolerte og stabile økosystem. Det kan derfor utvikla seg mange endemiske artar i slike innsjøar. Eit kjent døme er dei mange ciklideartane i Tanganyikasjøen og Malawisjøen.
Navn | Land | Alder |
---|---|---|
Aralsjøen | Kasakhstan, Usbekistan | 3–5 millionar år |
Bajkalsjøen | Russland | 25–30 millionar år |
Biwasjøen | Japan | minst 4 millionar år |
Bosumtwi | Ghana | 1 million år |
Eyresjøen | Australia | meir enn 20 millionar år |
Issyk-Kul | Kirgisistan | 25 millionar år |
Kaspihavet | Aserbajdsjan, Iran, Kasakhstan, Russland, Turkmenistan | 5,5 millionar år |
Kati Thanda/Eyresjøen | Australia | 2,5-5 millionar år |
Khövsgölsjøen | Mongolia | 2–20 millionar år |
Lanaosjøen | Filippinane | 2–20 millionar år |
Malawisjøen | Malawi, Mosambik, Tanzania | 3,6–5,5 millionar år |
Maracaibosjøen | Venezuela | 20–36 millionar år |
Ohridsjøen | Albania, Republikken Makedonia | 2–5 millionar år |
Pingualuit-krateret | Canada | 1–2 millionar år |
Prespasjøen | Albania, Hellas, Republikken Makedonia | 2–5 millionar år |
Tahoesjøen | USA | 1–2 millionar år |
Tanganyikasjøen | Burundi, Kongo, Tanzania, Zambia | 14–20 millionar år |
Titicacasjøen | Bolivia, Peru | 2–3 millionar år |
Tulesjøen | USA | 2–20 millionar år |
Vostoksjøen | Antarktis | 1–2 millionar år |
Zajsan | Kasakhstan | meir enn 65 millionar år |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.