Færder fyrstasjon

Færder fyrstasjon er eit kystfyr på vestsida av ytre Oslofjord, i Færder kommune i Vestfold. Fram til 1857 stod fyret på Store Færder, no står det på Tristein (også kalla Lille Færder).

Færder fyr på kart over Oslofjorden

Lille Færder

Sett frå nord
Fylke	Vestfold
Kommune	Færder
Funksjon	Kystfyr
Oppretta	1857
Koordinatar	59°01.6028′N 10°31.4718′E
Fyrtårn
Høgd	43
Form	Raudt tårn med eitt kvitt belte
Fyrlys
Lyskarakter	Gruppeblink
Lyshøgd	47 moh.
Lysvidde	19 nm
Status
Eigar	Staten
Vernestatus	Freda etter lov om kulturminner
Færder fyrstasjon 59.02678°N 10.52459°E / 59.02678; 10.52459

Store Færder

Fylke	Vestfold
Kommune	Færder
Funksjon	Kystfyr
Oppretta	1697
Koordinatar	59°01.6028′N 10°31.4718′E Coordinates: Parameter: "type=" should be "type:"
Status
Eigar	Staten
Nedlagt	1857
Vernestatus	Freda etter lov om kulturminner
Færder fyrstasjon 59.02678°N 10.52459°E / 59.02678; 10.52459

Fyrgryta på Store Færder

I desember 1696 fekk Jacob Wølner frå Drammen løyve i Kongebrev til å setje opp og drive fyr på Færder. Fyrdrifta starta på våren 1697 og var ei kolfyrt smidd fyrgryte som stod rett på fjellet på toppen av øya Store Færder. Wølner betalte sjølv for oppsetjinga og drifta av fyret og måtte betale ei avgift på 50 riksdalar for privilegiet til å drive fyret. Samstundes fekk han rett til å krevje inn 2 danske skilling pr. lest pr. reis for alle danske og norske fartøy som sigla på fjorden og det var tollarane som skulle drive inn denne fyravgifta for han. Til å vakte og drive fyret vart det tilsett ein fyrpassar. Fyret vart drive av private med berre denne fyrgryta fram til 1798 då staten overtok og sette i gang bygging av eit fyrtårn på Store Færder.

Det fyrste fyrtårnet

Fyrtårnet var ferdig i 1802 og var 6 meter høgt, i stein, og hadde ein glaskuppel på toppen. Fyret vart framleis drive med kolbrenning. I 1852 vart kolfyret nedlagt og det vart sett i drift ei ny fyrlykt med ein pumperverkslampe for rapsolje og 1. ordens linseapparat. Men det var vorte klart at fyret var feil plassert, det hindra ikkje at skip rende på Tristeinøyene om lag to nautiske mil sørom Store Færder, og allereie i 1854 løyvde Stortinget pengar til bygging av eit nytt fyr som skulle stå på Tristein.

Fyret på Tristein (Lille Færder)

I 1857 var det nye Færder fyr ferdig oppsett på Tristein. Tårnet var bygd i teglfora støypejarn og er 43 meter høgt. Nedst er det om lag 30 meter i diameter og øvst er det 13 meter i diameter. Støypejarnsmodulane til tårnet var laga på Bærums Verk og frakta til Tristein der dei vart sett saman til det tredje støypejarnsfyrtårnet i Noreg. Linseapparatet frå den siste fyrlykta på Store Færder vart flytta over i det nye tårnet.

Dei fyrste åra budde fyrvaktarane og familiane deira framleis på Store Færder og rodde mellom ved vaktskifte. Det var fordi ein trudde at det ville vere for vêrhardt å ha hus ute på Tristein. Men i uvêrsperiodar kunne det føre til at fyrbetjenten vart sitjande på Tristein i dagevis utan å verte avløyst, ikkje heilt sjeldan opp i 8 dagar. I 1868 vart det bygd bustadhus ute på Tristein, og husa på Store Færder vart etterkvart rivne og no står berre tufter att av anlegget på Store Færder.

Klima

Det står ein vêrstasjon frå Meteorologisk Institutt ved Færder fyrstasjon med synopnummer 1482. Han står 6 meter over havet og har vore i drift sidan januar 1885.

	Jan	Feb	Mar	Apr	Mai	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Des	År
Temperatur (°C)	-0,7	-1,5	0,9	4,5	10,0	14,8	16,5	16,2	12,9	9,2	4,6	1,4	7,4
Nedbør (mm)	47	36	45	38	50	48	54	73	76	92	80	54	693

Kjelder

• Færder Rotaryklubb sine nettsider om Færder Fyr Arkivert 2006-01-03 ved Wayback Machine..
• Norsk Fyrhistorisk Forrening si nettside om Store Færder fyrstasjon.
• Norsk Fyrhistorisk Forrening si nettside om Lille Færder fyrstasjon.
• Olaf Ellingsens foredrag frå 1938 om Færder fyrstasjon Arkivert 2005-09-14 ved Wayback Machine..
• Færder fyrstasjon i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren
• Færder fyrstasjon i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Færder fyrstasjon

• Været på Færder, oppdatert rapport frå vêrstasjonen på Færder.