Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een ultralumineuze röntgenbron of ULX (van het Engelse Ultra-Luminous X-ray source) is een astronomische bron van röntgenstraling die minder lichtsterk is dan een actief sterrenstelsel maar lichtsterker is dan elk ander bekend astronomisch object, met een energieproductie van 1039 erg/s of 1032 watt, aangenomen dat de emissie isotroop (gelijk in alle richtingen) is. Doorgaans vindt men een enkele ULX per sterrenstelsel waar ze gevonden worden, maar in sommige stelsels worden er een heleboel aangetroffen. In de Melkweg zijn ze niet aangetroffen. Het is een interessant verschijnsel omdat de lichtkracht ervan de Eddingtonlimiet overschrijdt van neutronensterren en stellaire zwarte gaten. Wat de energiebron van het ULX fenomeen is, is niet bekend; theoretische voorspellingsmodellen zijn onder andere een stralingsemissie van objecten met sterachtige massa's, accretie op middelmatig zware zwarte gaten en een super Eddington emissie.
Het ULX fenomeen is het eerst ontdekt in de jaren 80 van de 20e eeuw door de Einstein röntgensatelliet en zijn later ook gespot met de ROSAT röntgensatelliet. De nieuwere XMM-Newton en Chandra röntgensatellieten hebben ze nog veel beter gedetecteerd. Een onderzoek naar het ULX fenomeen door de Chandra satelliet toonde aan dat als een sterrenstelsel een ULX heeft, het er doorgaans maar eentje is. De meeste sterrenstelsels hebben geen ULX. Ze worden in elk type sterrenstelsel aangetroffen, maar komen vaker voor in stelsels met veel stervorming en stelsels die onderhevig zijn aan zwaartekrachtinvloeden van andere sterrenstelsels. Een tiental procent van de ontdekte ULX'en zijn in feite quasars; de kans hierop is groter bij een ULX in een elliptisch stelsel dan in een spiraalvormig sterrenstelsel.
Het feit dat het ULX fenomeen een Eddington lichtkracht heeft dat groter is dan dat stellaire objecten kunnen behalen impliceert dat ze verschillen van gewone röntgendubbelsterren. Er zijn een aantal voorspellingsmodellen voor wat een ULX nu precies is, waarbij men verwacht dat verschillende modellen toepasbaar zijn op verschillende bronnen.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
