Redevoering
toespraak houden voor publiek Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
toespraak houden voor publiek Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een rede(voering) of toespraak (Engels: speech) is een voordracht door een spreker, over een bepaald onderwerp voor een bepaald publiek. De retorica is het vakgebied dat redevoeringen bestudeert en probeert te ontdekken hoe een goede redevoering is opgebouwd. In de oude humaniora werd het laatste schooljaar "retorica" genoemd, omdat het bestuderen van beroemde (klassieke) redenaars een belangrijk leerstofonderdeel vormde. Redevoeringen werden populair tijdens de klassieke oudheid, in de Atheense democratie en de Romeinse republiek, waar het publiek - althans vrije burgers van het mannelijke geslacht, geen vrouwen en slaven - mocht oordelen over juridische en politieke zaken.
Een redevoering of toespraak is een gestructureerde, overwogen voordracht, en wil de toehoorders informeren, beïnvloeden of vermaken. Een toespraak kent, als elke vorm van communicatie, vijf basiselementen: wie zegt wat tegen wie, met gebruikmaking van welk middel, en met welke effecten? Een redevoering kan eenvoudige informatieoverdracht behelzen, of het vertellen van een kortverhaal, maar kan ook worden gebruikt om de toehoorders tot actie aan te sporen. Begaafde sprekers laten het niet bij informatieoverdracht, maar weten ook in te spelen op de emoties van de luisteraars.
Met name politici, advocaten en openbaar aanklagers houden redevoeringen. Ook in informelere contexten, bij een bijzondere gelegenheid, is het in sommige culturen gebruikelijk een toespraak te houden. Veel beroepen vereisen enige bekwaamheid in het openbaar spreken. Bekende, retorisch begaafde sprekers uit het verleden zijn Winston Churchill, Bossuet, Adolf Hitler, Martin Luther King, John F. Kennedy, Barack Obama en Benito Mussolini. Zij waren in staat grote menigten te beroeren en achter zich te krijgen. Legendarisch van King waren de woorden "I have a dream" en van Kennedy "Ich bin ein Berliner".
Beroemde werken over de retorica zijn geschreven door onder meer Aristoteles, Cicero en Quintilianus. Meer recentelijk schreef schrijver Gerard Reve verschillende bundels met toespraken.
De algemene angst om publiekelijk te spreken wordt glossofobie genoemd, of ook wel plankenvrees. Jerry Seinfeld zei: "De gemiddelde persoon zou tijdens een begrafenis liever in de kist liggen dan een toespraak houden".
Aristoteles onderscheidde drie soorten redevoeringen:
Grofweg hebben deze genera betrekking op respectievelijk het verleden, de toekomst en het heden.
Een redevoering heeft in het algemeen de volgende opbouw:
Een spreker beschikt over drie soorten pisteis entechnoi, ofwel technische overtuigingsmiddelen:
Vaak komen deze middelen in deze volgorde in de redevoering voor, waarbij de logos in de argumentatio en het pathos in de peroratio gehoord kan worden.
Een spreker kan voorts gebruikmaken van pisteis atechnoi, ofwel niet-technische overtuigingsmiddelen, zoals wetsteksten en getuigenverklaringen.
Met name bij een groter publiek kan het moeilijk worden zichzelf kenbaar en verstaanbaar te maken. Bovendien wil een spreker de kans dat zijn boodschap overgebracht wordt vergroten en de aandacht vasthouden. Hiervoor staan, naast de verschillende spreekechnieken, verschillende hulpmiddelen ter beschikking.
Spreken voor publiek is een vaardigheid die niet iedereen even makkelijk afgaat. Er zijn mensen die er een natuurlijke aanleg voor hebben, anderen moeten het leren. Veelvoorkomende fouten waardoor een spreker de aandacht van het publiek kan verliezen zijn:
Componisten van teksten op muziek in met name de 16de en 17de eeuw hanteerden daarin de principes van de klassieke retorica. Deze praktijk heeft zich tot in de 19de eeuw doorgezet, bij wijze van uitloper. Dit was in het onderwijsprogramma waarmee de jonge Anton Bruckner in de kloosterschool van Stift Sankt Florian bij Linz in Oostenrijk te maken had (o.a. met Athanasius Kirchners traktaat Musurgia Universalis). De bekendste beoefenaars van retorica-in-muziek zijn geweest o.a. Giacomo Carissimi, Marc-Antoine Charpentier, Claudio Monteverdi, Heinrich Schütz, Matthias Weckmann, Christoph Bernhard en Johann Sebastian Bach.
