Soechoj Soe-25

De Su-25 Grach (Russisch: Су-25 Грач) (NAVO-codenaam: Frogfoot-A) is een subsonisch grondaanvalsvliegtuig ontwikkeld in de Sovjet-Unie door het Soechoj ontwerpbureau. Het vliegtuig is ontworpen om luchtsteun te bieden voor de landmacht van de Sovjet-Unie. Het eerste vliegwaardige prototype maakte zijn eerste vlucht op 22 februari 1975 onder de benaming T-8. Na testen ging het vliegtuig in serieproductie in 1978 in Tbilisi in de Georgische Socialistische Sovjetrepubliek.

Soe-25
Een Soechoj Soe-25 van de Russische Luchtmacht
Algemeen
Rol	grondaanvalsvliegtuig
Bemanning	1
Varianten	Soe-25, Soe-25K, Soe-25UB, Soe-25UBK, Soe-25UBK, Soe-25UBM, Soe-25UT, Soe-25UTG, Soe-25BM, Soe-25T, Soe-25TM (Soe-39), Soe-25SM, Soe-25KM, Soe-S28
Status
Eerste vlucht	22 februari 1975
Aantal gebouwd	>1000
Gebruik	Abchazië, Afghanistan, Darfoer Georgië, Irak, Iran, Ivoorkust, Macedonië, Nagorno-Karabach, Oekraïne, Rusland, Syrië, Soedan, Tsjaad, Tsjetsjenië
Afmetingen
Lengte	15,53 m
Hoogte	4,8 m
Spanwijdte	14,36 m
Vleugeloppervlak	33,7 m²
Gewicht
Leeggewicht	9,800 kg
Startgewicht	19,300 kg
Max. gewicht	14,440 kg
Krachtbron
Motor(en)	Toemanski R-195 turbojet
Prestaties
Topsnelheid	975 km/h
Klimsnelheid	58 m/s
Vliegbereik	1000 km
Actieradius	750 km
Bewapening
Boordgeschut	30 mm Grjazev-Sjipoenov GSj-30-2, 23 mm Grjazev-Sjipoenov GSj-23 snelvuurkanonnen
Bommen	BETAB-500, FAB-250, FAB-500 GP, FAN-500, KAB-500KR, ZAB-500
Raketten	S-5, S-8, S-13, S-24, S-25
Portaal    Luchtvaart

De eerste keer dat het toestel door de NAVO gespot werd kreeg het de naam 'Ram-J'. Dit werd later gewijzigd in 'Frogfoot-A'.

Anno 2023 is de Soe-25 nog steeds operationeel. De Russische luchtmacht zetten het aanvalsvliegtuig in bij de Russische invasie van Oekraïne sinds 2022.^[1] De Oekraïense Luchtmacht beschikt eveneens over meerdere eenheden van dit type toestel.^[2] Noord-Macedonië doneerde in juli 2022 4 niet-luchtwaardige Soe-25 (3 keer Soe-25 en 1 keer Soe-25UB) toestellen aan Oekraïne.^[3]

Types

• Soe-25 - Frogfoot-A De basisversie van het toestel werd geproduceerd in fabriek 31 in Tbilisi in de Georgische Socialistische Sovjetrepubliek. Tussen 1978 en 1989 werden 582 eenzits Soe-25 geproduceerd, hierbij zijn de Soe-25K toestellen die werden geproduceerd voor export niet inbegrepen. Door een aantal ongelukken met dit toestel bij het vuren van een salvo raketten werd de standaarduitrusting van deze vliegtuigen veranderd van de 240 mm S-24 raket naar de FAB-500 500 kg vliegtuigbom.^[4]
  • Soe-25K - Frogfoot-A De exportversie van de standaard Soe-25 met de letter K voor Komercheskiy (nl; commercieel). Deze werd ook in fabriek 31 in Tbilisi vervaardigd. Deze variant verschilt met de variant van de Sovjet luchtmacht in bepaalde details aangaande de interne apparatuur. In totaal zijn er tussen 1984 en 1989 180 van deze toestellen gebouwd.
• Soe-25UB - Frogfoot-B Het Soe-25UB tweezits trainingstoestel is ontworpen in 1977. Het eerste prototype, genaamd "T-8UB-1", maakte op 12 augustus 1985 zijn eerste vlucht vanaf het vliegveld van de Ulan-Ude fabriek. Aan het einde van 1986 waren er 25 Soe-25UB toestellen gefabriceerd in deze fabriek, voor de evaluatie door de Sovjet luchtmacht afgerond was.^[4]
  • Soe-25UBK - Frogfoot-B Tussen 1986 en 1989 werd parallel aan de productie van de Soe-25UB standaard tweezits trainer de exportversie geproduceerd. De K in de naam staat voor Komercheskiy (nl; commercieel).

    

    Een Oekraïense Soe-25UB

  • Soe-25UBM - Frogfoot-B
  • Soe-25UTG - Frogfoot-B
• Soe-25BM - Frogfoot-B
• Soe-25T - Frogfoot-A
• Soe-25TM (Su-39) - Frogfoot-A
• Soe-25SM - Frogfoot-A
• Soe-25KM - Frogfoot-A
• Soe-28 - Frogfoot-B
• Ge-31Een Georgisch project van de Tbilisi vliegtuigfabriek om een vernieuwde versie van de Soe-25 te produceren zonder Russische componenten.^[5]
• Soe-25M1/Soe-25UBM1 Soe-25 en Soe-25UB toestellen die door het Oekraïense bedrijf MiGremont gemodeniseerd zijn voor de Oekraïense Luchtmacht. Anno 2013 bestonden er 10 vliegtuigen die tot deze standaard gemoderniseerd zijn (7 eenzits Soe-25M1 en 3 tweezits Soe-25UBM1). Een aantal van de toegepaste upgrades zijn: een nieuwe GPS ontvanger, een nieuwe radio, een nieuw vizier, en een nieuwe vluchtdatarecorder. Vliegtuigen van deze standaard kunnen de 122 mm ongeleide raket lanceren.^[6]

De types 'Frogfoot-B' zijn trainers.

Militair inzet

Een neergehaalde Irakese Soe-25 tijdens de Golfoorlog

• Sovjetinvasie van Afghanistan (1979-1989)
• Irak-Iranoorlog (1980 -1988)
• Golfoorlog (1990-1991)
• Georgisch-Abchazisch conflict (1992-1993)
• Eerste Tsjetsjeense Oorlog (1994-1996)
• Tweede Tsjetsjeense Oorlog (1999-2009)
• Eritrees-Ethiopische oorlog (1998-2000)
• Albanees conflict in Macedonië (2001)
• Conflict in Darfur
• Collisie Ivoorkust - VN troepen Frankrijk (2004)
• Russisch-Georgische Oorlog (2008)
• Iran - Amerikaanse drone (2012)
• Russisch-Oekraïense Oorlog (2014-2015)
• Offensief Irak tegen ISIL (2014)
• Interventie Syrië tegen ISIL (2015)
• Oorlog in Nagorno-Karabach (2020)
• Russische invasie van Oekraïne (2022)

Bronnen, noten en/of referenties

1. Gesneuvelde Russische generaal-majoor was al tien jaar met pensioen maar werd voor de oorlog opgeroepen als gevechtspiloot. nieuwsblad.be (24 mei 2022).
2. (en) Embraer, In association with, 2023 World Air Forces directory. Flight Global. Geraadpleegd op 18 april 2023.
3. (en) Ukraine conflict: North Macedonia confirms transfer of Su-25s to Ukraine, Mi-24 attack helicopters may follow. Janes.com. Geraadpleegd op 18 april 2023.
4. Gordon, E., Alan Dawes (2004). Sukhoi Su-25 Frogfoot : close air support aircraft. Airlife, Ramsbury. ISBN 1-84037-353-9.
5. Interfax-Ukraine, Georgia starts assembling reconfigured Su-25 attack aircraft without Russian components - Aug. 11, 2015. Kyiv Post (11 augustus 2015). Geraadpleegd op 19 april 2023.
6. Mladenov, Alexander (2013). Sukhoi Su-25 Frogfoot, Botley, Oxford. ISBN 978-1-78200-359-5.

Mediabestanden

Zie de categorie Sukhoi Su-25 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.