Stereoscoop

Een stereoscoop is een toestel voor het bekijken van stereofoto's.

Eenvoudige opvouwbare stereoscoop voor plaatjes in een boek

Eenvoudige stereoscoop, twee goedkope diaviewers op een plankje

In principe is het toestel niet meer dan twee lenzen, oculairen, naast elkaar. Kijkt men daardoor naar dia's of foto's, dan kan men accommoderen op oneindig. De oogassen gaan daardoor vanzelf evenwijdig staan.

Bij een goede stereoscoop is de afstand (separatie) tussen de optische centra van de oculairen gelijk aan de separatie van de oneindigpunten van de stereofoto. Dit komt dus niet per se overeen met de oogafstand van de beschouwer. De oculairen moeten niet te klein zijn, zodat iedereen, ongeacht zijn oogafstand, met beide ogen door de oculairen kan kijken

Het is mogelijk een stereofoto zonder stereoscoop te bekijken, maar daarvoor is enige oefening nodig. Men moet in staat zijn te accommoderen met evenwijdige oogassen.

Brewster

De bekendste stereoscoop, vooral gebruikt in de 19e eeuw.

In de negentiende eeuw was de Brewster-stereoscoop populair. Hierbij traden enkele kleine problemen op:

• Men koos voor vrij grote foto's, met een breedte van ongeveer 8 cm. De hele stereofoto was dus 16 cm breed, en de separatie was groter dan de oogafstand van de mens.
• Het was in die tijd niet mogelijk twee lenzen te slijpen met precies dezelfde brandpuntsafstand.

Beide problemen werden opgelost door een lens in tweeën te snijden. Men sneed dus door het optische centrum van de lens. De linkerlens werd gemonteerd met de dikste kant (waar zich het optische centrum bevond) links, en de rechterlens met de dikste kant rechts. De twee lenzen bevonden zich op dezelfde afstand als de oogafstand, terwijl de afstand tussen de optische centra groter was.

View-Master

Een populaire stereoscoop is thans nog verkrijgbaar onder de merknaam View-Master (zie aldaar). Dit uitstekende artikel is tegenwoordig, tot verdriet van de liefhebbers, niet meer in de fotohandel te vinden maar in de speelgoedwinkels.

Cobox

Het is ook mogelijk stereofoto's op het computerscherm te bekijken. Zie hiervoor het artikel Cobox.