Rwandatribunaal

Het Rwandatribunaal (International Criminal Tribunal for Rwanda/Tribunal pénal international pour le Rwanda, ICTR/TPIR)^[1] was een internationaal tribunaal onder auspiciën van de Verenigde Naties dat zich tot december 2015 bezighield met de vervolging van internationale misdaden gepleegd in Rwanda gedurende het kalenderjaar 1994, waaronder met name de Rwandese genocide. Het tribunaal was gevestigd in de Tanzaniaanse stad Arusha.

Hoofdvestiging van het tribunaal in de verdragsstad Arusha in Tanzania

Internationaal strafrecht

Verdragen Geneefse Conventies Eerste Geneefse Conventie Tweede Geneefse Conventie Derde Geneefse Conventie Vierde Geneefse Conventie Eerste Aanvullend Protocol Tweede Aanvullend Protocol Haagse Conventies Verdrag (II) 1899 Landoorlogreglement Verdrag (II) 1907 Verenigde Naties Cultuurgoederenverdrag Genocideverdrag Handvest van de Verenigde Naties Statuut van Rome Verdrag inzake de rechten van het kind Misdrijven Genocide Misdrijf tegen de menselijkheid Misdrijf tegen de vrede Oorlogsmisdrijf Strafhoven en -tribunalen Bosnische oorlogsmisdadenkamer Cambodjatribunaal Internationaal Restmechanisme voor Straftribunalen Internationaal Strafhof Joegoslaviëtribunaal Kosovorechtbank Oost-Timortribunaal Regulation 64 panels Rwandatribunaal Speciaal Hof voor Sierra Leone Speciaal Tribunaal voor Libanon Processen Neurenberg, hoofdproces Neurenberg, IG Farben Neurenberg, overige Tokio Gerelateerde begrippen Rechtsgebieden Internationaal humanitair recht Internationaal recht Rechten van de mens Personen Cassese, Antonio Lemkin, Raphael Meron, Theodor Ponte, Carla del Shahabuddeen, Mohamed

Nevenvestiging van het tribunaal in Kigali, de hoofdstad van Rwanda

Jurisdictie

De jurisdictie van het tribunaal betrof het vervolgen van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden,

• gepleegd in het kalenderjaar 1994,
• in het territorium van Rwanda of door Rwandese burgers in omliggende staten.

De materiële rechtsmacht week in sommige opzichten af van andere internationale tribunalen. Zo is de definitie van oorlogsmisdaden gebaseerd op tegelijkertijd artikel 3 van de Geneefse Conventies en het tweede additionele protocol. Dit komt doordat de Geneefse Conventies in beginsel alleen betrekking hebben op internationale conflicten, terwijl in Rwanda sprake was van een niet-internationaal conflict. De uitzondering op deze regel zijn tegelijkertijd artikel 3 en het tweede additionele protocol, die expliciet zien op niet-internationale conflicten. Door deze aard van het conflict werd bij misdrijven tegen de menselijkheid het gebruikelijke vereiste dat zij gepleegd moesten zijn gedurende een gewapend conflict verwijderd en kwam het delict meer op zichzelf te staan. Men was namelijk bang dat anders veel daders vrijuit zouden gaan, omdat er geen verband kon worden aangetoond tussen de misdrijven tegen de menselijkheid en het gewapende conflict.^[2]

Oprichting en werkwijze

Het tribunaal werd, op grond van Resolutie 955 Veiligheidsraad Verenigde Naties, op 8 november 1994 opgericht door de Veiligheidsraad van de VN en gevestigd te Arusha (Tanzania). Het tribunaal bestond uit 16 rechters in drie kamers en een kamer voor hoger beroep. Daarnaast waren er 9 ad litem rechters die toegewezen aan kamer II en III.

De VN Veiligheidsraad had het tribunaal verzocht te beginnen met de afbouw van zijn werkzaamheden, met als doel de sluiting van het Rwandatribunaal. De werkzaamheden zouden dan, tot de sluiting van de laatste zaken, overgenomen worden door de organisatie Internationaal Residumechanisme voor Straftribunalen. De vervolging en berechting van verdachten had medio 2015 tot 91 veroordelingen, 14 vrijspraken en 10 verwijzingen naar nationale rechtbanken geleid.^[3]

Rechtszaak inzake haatmedia

In 2003 diende een rechtszaak tegen Ferdinand Nahimana en Jean-Bosco Barayagwiza, leidinggevenden van haatradiozender Radio et Television Libre de Mille Collines (RTLM), en tegen Hassan Ngeze, de directeur/hoofdredacteur van Kangura, wegens het aanzetten tot en medeplichtigheid aan genocide. Na veroordeling op 3 december 2003 hebben alle drie de verdachten hoger beroep aangetekend.

Vonnissen

Op 16 juni 2006 sprak de Kamer van Beroep van het Rwandatribunaal officieel uit dat in Rwanda tussen 6 april 1994 en 17 juli 1994 zich een genocide heeft voorgedaan. Deze uitspraak betekende dat de aanklager niet meer in elke afzonderlijke zaak waarin een verdachte van genocide beschuldigd werd de bewijslast had om deze genocide aan te tonen.^[4]

Internationaal Restmechanisme

Het tribunaal werd in december 2015 afgesloten. De organisatie Internationaal Restmechanisme voor Straftribunalen (MICT) heeft sindsdien de resterende taken van het Rwandatribunaal (ICTR) overgenomen, samen met een aantal taken van het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag.

Leden

Zie Lijst van leden van het Rwandatribunaal voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Hoofdaanklagers

Land	Naam	Leven	Van	Tot
Zuid-Afrika	Richard Goldstone	1938-	1994	1996
Canada	Louise Arbour	1947-	1996	1999
Zwitserland	Carla Del Ponte	1947-	1999	2003
Gambia	Hassan Jallow	1951-	2003

Hoofdgriffiers

Land	Naam	Leven	Van	Tot
Kenia	Andronico Adede	?-	1995	1997
Nigeria	Agwu Okali	1943-	1997	2001
Senegal	Adama Dieng	1950-	2001	2012
Zuid-Afrika	Bongani Majola	?-	2013-

Presidenten

Land	Naam	Leven	President	Vicepresident
Rusland	Iakov Ostrovskij	1927-		1995-1997
Senegal	Laïty Kama	1939-2001	1995-1999
Zuid-Afrika	Navanethem Pillay	1941-	1999-2003	1997-1999
Saint Kitts en Nevis	Dennis Byron	1943-	2007-2011
Senegal	Andrésia Vaz	1944-		2003-2005
Madagaskar	Arlette Ramaroson	1944-		2005-2007
Tanzania	Joseph Masanche	1944-
Kameroen	Florence Arrey	1948-		2012-
Pakistan	Khalida Khan	1949-	2011-2012	2007-2011
Noorwegen	Erik Møse	1950-	2003-2007	1999-2003
Zweden	Vagn Joensen	1950-	2012-	2011-2012

Zie ook

• Genocideverdrag
• Internationaal Strafhof
• Joegoslaviëtribunaal
• Rwandese genocide
• Internationaal Restmechanisme voor Straftribunalen

Externe links

• (en) (fr) Website van het Rwandatribunaal
• Hirondelle News Agency Onafhankelijk persbureau dat alle rechtszaken van het Rwandatribunaal verslaat.

Bronnen, noten en/of referenties

1. De officiële naam van het tribunaal luidt voluit in het Engels: 'International Criminal Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Genocide and Other Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of Rwanda and Rwandan citizens responsible for genocide and other such violations committed in the territory of neighbouring States, between 1 January 1994 and 31 December 1994'; in het Frans: 'Tribunal criminel international chargé de juger les personnes présumées responsables d’actes de génocide ou d’autres violations graves du droit international humanitaire commis sur le territoire du Rwanda et les citoyens rwandais présumés responsables de tels actes ou violations commis sur le territoire d’États voisins entre le 1er janvier et le 31 décembre 1994'.
2. M.C. Bassiouni: Crimes Against Humanity - Historical Evolution and Contemporary Application, New York: CUP 2011, p. xxxii
3. (en) http://www.unictr.org/en/tribunal
4. (en) ICTR Appeals Chamber takes Judicial Notice of Genocide in Rwanda, persbericht Rwanda-tribunaal, 20 juni 2006