Loading AI tools
filosoof uit Byzantijnse Rijk (1018-1078) Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Zie Michaël II Psellos voor de Byzantijnse heerser.
Michaël Psellus (Grieks: Μιχαήλ Ψελλός, Mikhaēl Psellos) was een belangrijke medespeler en intrigant aan het hof van Byzantium in het midden van de 11e eeuw.
Hij was een geleerd en getalenteerd man, die een belangrijke bijdrage heeft geleverd tot de geschiedschrijving van de tijd van verval die volgde op de dood van Basilius II in 1025. Hij schreef niet alleen over geschiedenis maar hij probeerde ook geschiedenis te schrijven. Hij was verantwoordelijk voor de kroning van Constantijn X Doukas en werd zijn adviseur en de opvoeder van zijn zoon Michael VII Doukas. Deze laatste was grotendeels voor de ineenstorting van het rijk in de jaren 70 verantwoordelijk. Psellus werd uiteindelijk door zijn oogappel opzij geschoven, alle lof waarmee hij hem als beste vorst aller tijden beschreef ten spijt.
De belangrijkste bron van informatie over Psellus' leven komt uit zijn eigen werken, die uitgebreide autobiografische passages bevatten. Michael Psellus werd waarschijnlijk in Constantinopel geboren. Zijn familie was afkomstig uit Nicomedia en telde, volgens zijn eigen getuigenis, leden van de consulaire en patricische elite onder zijn voorouders. Zijn doopnaam was Constantijn; Michael was de kloosternaam die hij koos toen hij later in het klooster intrad. "Psellus' ('de stotteraar') was waarschijnlijk een persoonlijke bij-naam die verwees naar een spraakgebrek.
Michael Psellus werd opgeleid in Constantinopel. Toen hij ongeveer tien jaar oud was, werd hij buiten de hoofdstad tewerkgesteld als secretaris van een provinciale rechter, om zijn familie te helpen de bruidsschat voor zijn zuster bijeen te brengen. Toen zijn zuster stierf, gaf hij die baan op en keerde terug naar Constantinopel om zijn studie te hervatten. Terwijl hij studeerde bij Johannes Mauropus, ontmoette hij de latere patriarchen Constantijn Leichoudes en Johannes Xiphilinos, en de latere keizer Constantijn X Doukas. Enige tijd werkte hij weer in de provincies, nu zelf als rechter. Enige tijd voor 1042 keerde hij weer terug naar Constantinopel, waar hij een ondergeschikte positie aan het hof kreeg als secretaris (ὑπογραμματεύς) in de keizerlijke kanselarij. Van daaruit begon hij aan een snelle hofcarrière. Hij werd een invloedrijk politiek adviseur van keizer Constantijn IX Monomachos (regeerde 1042-1055). In diezelfde tijd werd hij de belangrijkste professor aan de Universiteit van Constantinopel, die de eretitel droeg van "Hoofd van de Filosofen" (ὕπατος τῶν φιλοσόφων hypatos tōn philosophōn).
Ondanks zijn vooraanstaande eminentie en bekwaamheid in het leren, was zijn kennis van het Latijn troebel genoeg om Cicero met Caesar te verwarren. Dit wordt aangehaald als een uitstekend voorbeeld van het paradigma hoe het Oost-Romeinse Rijk tegen de Hoge Middeleeuwen bijna al zijn band met zijn Romeinse wortels had verloren.
Tegen het einde van Monomachos' bewind kwam Psellus om de een of andere reden onder politieke druk te staan en besloot hij uiteindelijk het hof te verlaten, waarbij hij in 1054 intrad in het Olympusklooster op de berg Olympus in Bithynië. Na de dood van Monomachos werd hij echter snel teruggeroepen aan het hof door zijn opvolgster, Keizerin Theodora (regeerde 1055-1056). Gedurende de daaropvolgende jaren bleef hij actief in de politiek en diende hij als hooggeplaatst politiek adviseur van verschillende opeenvolgende keizers. Hij speelde een beslissende politieke rol in de machtsoverdracht van Michael VI naar Isaac I Komnenos in 1057; vervolgens van Isaac Komnenos naar Constantijn X Doukas (1059); en dan opnieuw van Romanos IV Diogenes naar Michael VII Doukas (1071). Aangezien Psellus tijdens de regering van Michaels vader Constantijn had gediend als Michaels persoonlijke leraar, en hij een belangrijke rol had gespeeld in het helpen van Michael om aan de macht te komen tegenover zijn tegenstander en stiefvader Romanos, koesterde Psellus waarschijnlijk de hoop op een nog invloedrijkere positie als leraar en adviseur onder hem. Michael lijkt echter minder geneigd te zijn geweest om Psellus te beschermen en na het midden van de jaren 1070 is er geen informatie meer over de rol die Psellus aan het hof heeft gespeeld. Aangezien zijn eigen autobiografische verslagen ophouden op dit punt, is er weinig betrouwbare informatie over zijn latere jaren. Sommige geleerden geloven dat Psellus zich ergens in de jaren 1070 weer in een klooster moest terugtrekken. Na een opmerking van Psellus' mede-historicus Joannes Zonaras, geloven de meeste geleerden dat Psellus kort na de val van Michaël VII in 1078 stierf, hoewel sommige geleerden ook latere data hebben voorgesteld. Wat bekend is, is dat Theophylaktos van Bulgarije een brief schreef aan Psellus' broer om hem te troosten bij de dood van zijn broer met de woorden: "Uw broer is niet gestorven, maar is naar God vertrokken, bevrijd van zowel een pijnlijk leven als ziekte".
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
