Phuwiangosaurus

Phuwiangosaurus sirindhornae is een plantenetende sauropode dinosauriër, behorend tot de Titanosauriformes, die tijdens het vroege Krijt leefde in het gebied van het huidige Thailand.

Vondst en naamgeving

In 1981 en 1982 leidde geoloog Choengchai Krikong een Thais-Franse expeditie naar de top van de Phu Pratu Teema, bij Phu Wiang, in Khon Kaen. Daarbij werden onder andere resten gevonden van sauropoden. In 1981 werd een dijbeen geborgen, in 1982 een skelet.

Een dijbeen

In 1994 werd de typesoort Phuwiangosaurus sirindhornae benoemd en beschreven door Valérie Martin, Eric Buffetaut en Varavudh Suteethorn. De geslachtsnaam verwijst naar Phu Wiang. De soortaanduiding eert prinses Maha Chakri Sirindhorn die altijd veel belangstelling had voor natuurhistorisch onderzoek.

Het holotype, P.W.1, is gevonden in een laag van de Sao Khua-formatie die dateert uit het Barremien-Aptien, ongeveer 125 miljoen jaar oud. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet zonder schedel. Bewaard zijn gebleven: drie halswervels, drie ruggenwervels, chevrons, beide schouderbladen, een linkeropperarmbeen, een linkerellepijp, het gehele bekken, beide dijbeenderen en het linkerkuitbeen.

In 1990 werden door schoolkinderen bij Phu Wiang botten van jonge dieren gevonden die in 1991 en 1992 werd opgegraven. Het betrof het eerste juveniel sauropode materiaal uit Thailand.

Van januari 1991 af werd een vijftigtal botten gevonden bij Phu Pha Ngo. In november 1994 werd aanvullend materiaal, zo'n zeshonderd botten, opgegraven bij Phu Kum Kao, ook wel aangegeven als Wat Sak Kawan, dat al vele jaren eerder ontdekt was door de abt Sahaskhunthe. Dat vertegenwoordigde verschillende individuen en omvatte ook de onderkaken en groepjes losse maar in positie gevonden stiftvormige tanden. Mede op basis hiervan volgde een herbeschrijving in 1999. In 2009 werd nog een skelet gemeld, 60% compleet, van een jongvolwassen dier met schedel in de jaren negentig gevonden bij Ban Na Khrai bij het graven van een visvijver. Het werd in maart en mei 1996 geborgen. Het skelet bewees dat de gevonden onderkaken en tanden inderdaad tot dezelfde soort behoorden als het holotype. In 2010 werd het aanvullende materiaal beschreven. In 2007 werd het Sirindhornmuseum geopend om de vondsten tentoon te stellen.

Beschrijving

In 2010 schatte Gregory S. Paul de lichaamslengte van Phuwiangosaurus op negentien meter, het gewicht op zeventien ton.

In 1994 en 1999 stelde Martin een groot aantal onderscheidende kenmerken voor. Paul Upchurch stelde in 2004 echter dat maar twee daarvan echt onderscheidend waren. De halswervels hebben lage brede wervelbogen. Het bovenste en onderste uiteinde van het opperarmbeen is overdwars ongeveer even breed.

In het algemeen benaderen de halswervels het titanosaurische type. Ze zijn zeer breed met zijwaarts uitstekende platte gewrichtsuitsteeksels en ook nog tamelijk langgerekt ten opzichte van hun hoogte. Bij de achterste halswervels, van de zevende af, zijn de doornuitsteeksels wijd gevorkt terwijl een middenspoor ontbreekt. De wervels hebben nog een hyposfeen-hypantrum-complex. De wervels van de staartbasis zijn amficoel. Het schouderblad is langgerekt. De middenhandsbeenderen hebben aan de onderzijde functionele gewrichtsvlakken wat suggereert dat de vingers nog aanwezig waren, hoewel die op zich niet zijn teruggevonden. Het dijbeen heeft aan de onderste buitenkant een sterk verdikte beenstijl.

Fylogenie

Phuwiangosaurus werd in 1994 in de Titanosauria geplaatst zonder een keuze te maken voor een bepaalde "familie". In 1999 werd dat, gezien de tandvorm, verfijnd tot de Nemegtosauridae. Met Nemegtosaurus wordt een spoor gedeeld op de achterkant van de neergaande tak van het squamosum. Latere analyses wezen op een basale positie in de Titanosauriformes:

Camarasauromorpha	Camarasaurus Europasaurus Galveosaurus Tehuelchesaurus Janenschia Tastavinsaurus Euhelopus Chubutisaurus Wintonotitan Titanosauriformes  Brachiosauridae Phuwiangosaurus Titanosauria

Literatuur

• Martin, V.; E. Buffeataut; V. Suteethorn, 1993, "Jurassic sauropod dinosaurs of Thailand: a preliminary report". In: T. Thanasutipital. Proceedings of the International Symposium on Biostratigraphy of mainland Southeast Asia. Chiang Mai University. pp. 415–425
• V. Martin, E. Buffetaut, and V. Suteethorn, 1994, "A new genus of sauropod dinosaur from the Sao Khua Formation (Late Jurassic or Early Cretaceous) of northeastern Thailand", Compte Rendus de l'Academie des Sciences, Paris, série IIa 319 : 1085-1092
• Suteethorn, V., Martin, V., Buffetaut, E., Triamwichanon, S. & Chaimanee, Y., 1995, "A new dinosaur locality in the Lower Cretaceous of northeastern Thailand", Comptes Rendus de l’Académie des Sciences, Série IIa, 321: 1041–1047
• V. Martin, V. Suteethorn and E. Buffetaut, 1999, "Description of the type and referred material of Phuwiangosaurus sirindhornae Martin, Buffetaut and Suteethorn, 1994, a sauropod from the Lower Cretaceous of Thailand", Oryctos 2: 39–91
• S. Suteethorn, J. Le Loeuff, E. Buffetaut, V. Suteethorn, C. Talubmook and C. Chonglakmani, 2009, "A new skeleton of Phuwiangosaurus sirindhornae (Dinosauria, Sauropoda) from NE Thailand" In: E. Buffetaut, G. Cuny, J. Le Loeuff, V. Suteethorn (eds.), Late Palaeozoic and Mesozoic Ecosystems in SE Asia. The Geological Society of London, Special Publication 315: 189-215
• S. Suteethorn, J. Le Loeuff, E. Buffetaut and V. Suteethorn, 2010, "Description of topotypes of Phuwiangosaurus sirindhornae, a sauropod from the Sao Khua Formation (Early Cretaceous) of Thailand, and their phylogenetic implications", Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Abhandlungen 256(1): 109-112