Phosphorosaurus

Phosphorosaurus ('fosfaathagedis') is een geslacht van uitgestorven mariene hagedissen die behoren tot de familie Mosasauridae. Phosphorosaurus is geclassificeerd binnen de onderfamilie Halisaurinae naast de geslachten Pluridens, Eonatator en Halisaurus.

Phosphorosaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Krijt
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Orde: Squamata (Schubreptielen) Onderorde: Lacertilia (Hagedissen) Familie: Mosasauridae † (Maashagedissen) Onderfamilie: Halisaurinae
Geslacht
Phosphorosaurus Louis Dollo, 1869
Typesoort
Phosphorosaurus ortliebi
Skelet van Phosphorosaurus ponpetelegans
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Phosphorosaurus op Wikispecies
Portaal    Biologie Herpetologie

Stratigrafisch is Phosphorosaurus alleen bekend van het Maastrichtien van het Laat-Krijt. Hoewel het in het verleden werd behandeld als synoniem voor Halisaurus, erkennen recente onderzoeken het als een geldig geslacht. Er zijn twee soorten bekend: Phosphorosaurus ortliebi uit de Craie de Ciplyformatie van België en Phosphorosaurus ponpetelegans uit de Hakobuchiformatie van Hokkaido in Japan. Phosphorosaurus ponpetelegans is alleen bekend van het allervroegste Maastrichtien, terwijl Phosphorosaurus ortliebi leefde gedurende het hele Maastrichtien.

Kenmerken

Phosphorosaurus was klein vergeleken met de meeste andere mosasauriërs, maar vrij standaard qua grootte voor een halisauriër met een lengte van 3 tot 4 meter. Analyse van de biologie van Phosphorosaurus suggereert dat deze mosasauriër een diepwater- of nachtelijke jager was, die mogelijk jaagde op dieren zoals inktvissen en lichtgevende vissen, vergelijkbaar met de huidige lantaarnvissen die in dezelfde gebieden voorkomen. De grote ogen van Phosphorosaurus hadden overlappende gezichtsvelden, waardoor het diepte kon waarnemen. Dit zou het dier een voordeel hebben gegeven bij het achtervolgen van soortgelijke dieren in slecht verlichte omgevingen. Onderzoek wijst ook uit dat het dier waarschijnlijk een hinderlaagroofdier was dat prooien opwachtte, aangezien het niet zo'n efficiënte zwemmer was als grotere mosasauriërs, net als andere halisauriërs.

Fylogenie

De Belgische paleontoloog Louis Dollo definieerde het geslacht in 1889 met de beschrijving van Phosphorosaurus ortliebi uit het Laat-Maastrichtien van Ciply in de Belgische provincie Henegouwen. Later werden ook fossielen van deze mosasauriër gevonden in Japan en in de Mocuio-formatie in Angola. Het holotype is een gefragmenteerde en onvolledige schedel die naar schatting ongeveer 42 centimeter lang is geweest. Het werd in 1996 geherclassificeerd als Halisaurus ortliebi, maar dit werd niet overgenomen door latere autoriteiten vanwege verschillen in de schedel.

Hieronder staat een cladogram naar aanleiding van een analyse door Takuya Konishi en collega's (2015) gedaan tijdens de beschrijving van Phosphorosaurus ponpetelegans, die de interne verwantschappen binnen de Halisaurinae laat zien. De analyse sloot de dubieuze Halisaurus onchognathus en het geslacht Pluridens uit.

Halisaurinae	Halisaurus arambourgi Halisaurus platyspondylus Eonatator coellensis Eonatator sternbergii Phosphorosaurus ortliebi Phosphorosaurus ponpetelegans

Soorten

Er zijn twee soorten bekend, Phosphorosaurus ortliebi en Phosphorosaurus ponpetelegans, de laatste uit de oudste bedden uit het Maastrichtien van Hokkaido, Japan. De schedel van deze laatste soort zou ongeveer 50 centimeter lang zijn. De etymologie van Phosphorosaurus ponpetelegans is afgeleid van de woorden 'ponpet', wat 'kreek' betekent in het Ainu (taal van de inheemse volkeren van Hokkaido), en 'elegans', Latijn voor 'elegant', verwijzend naar de uitzonderlijke bewaring van het holotype exemplaar van de soort en de heldere Pankerusano-sawa kreek waar het fossiel werd ontdekt.

Phosphorosaurus ortliebi en Phosphorosaurus ponpetelgans kunnen van elkaar onderscheiden worden door verschillende fossiele kenmerken. Bijvoorbeeld, de prefrontale postnariale mediale lamina zijn kleiner bij Phosphorosaurus ponpetelgans dan bij Phosphorosaurus ortliebi en de ontwikkeling van prefrontale supraorbitale tuberositeit is minimaal in vergelijking met Phosphorosaurus ortliebi. Bij Phosphorosaurus ponpetelgans wordt de mediane dorsale rand van de frontale zwak posterieur van de oogkas, wat niet voorkomt bij Phosphorosaurus ortliebi.