Een pathogeen, ook ziektekiem genoemd, is een ziekteverwekker van biologische oorsprong. Een ziektekiem en een ziekteverwekker en meer specifiek een micro-organisme of biologisch deeltje, dat een infectieziekte kan veroorzaken, zijn pathogeen, worden in de medische microbiologie bestudeerd en kunnen op grond van de mate waarin zij pathogeen zijn worden ingedeeld. Vergiften worden in het algemeen niet pathogeen genoemd. Pathogeen in de breedste zin van het woord betekent 'ziekteverwekkend' en wordt ook buiten de medische microbiologie gebruikt.
Indelingscriteria
Obligaat of facultatief
- Obligate pathogenen zijn parasieten die hun levenscyclus niet kunnen voltooien zonder geschikte gastheren.
- Facultatieve pathogenen behoren tot de normale microbiële huid- en darmflora, en veroorzaken pas problemen bij een verstoring van het natuurlijk evenwicht, bijvoorbeeld door de inname van antibiotica of door verzwakking van het immuunsysteem. Een voorbeeld is het in de darmen aanwezige gist Candida albicans.
- Bacteriën hebben een slechte naam, maar de meeste bacteriën zijn niet pathogeen: de commensalen.
Soort deeltje
- prionen - geen levende organismen, maar ingewikkelde eiwitten die ziekten veroorzaken
- virussen - ook geen levende organismen; veroorzaken ziekte doordat ze gastheercellen infecteren, die daarna veel nieuwe virusdeeltjes gaan produceren
- micro-organismen
- bacteriën
- eencellige dieren
- schimmels
- wormen
Geleedpotigen die ziekten kunnen veroorzaken, zoals de schurftmijt, haarfollikelmijt, hoofdluis, schaamluis, worden meestal niet tot de pathogenen gerekend.
Verspreidingsmechanismen
Pathogenen worden op verschillende wijzen overgedragen:
- via de lucht, door middel van aerosol, uitgeniesde druppeltjes zoals in het geval van het griepvirus, of door fomieten.
- via vectoren, bijvoorbeeld de mug die de malariaparasiet overdraagt.
- door oppervlakkig of intiem lichaamscontact, de belangrijkste besmettingsroute van verkoudheid is door middel van handenschudden.
- door gedeelde injectienaalden, of door uitwisseling van lichaamsvloeistoffen, zoals in het geval van hiv.
- door de inname van besmet water of besmet voedsel, bijvoorbeeld bij buiktyfus.
- door contact met een open wond, zoals bij tetanus.
- van dier op mens en van mens op mens.
Preventie van transmissie
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
