Paronymie

Paronymie is het verschijnsel dat twee of meer woorden met verschillende betekenissen in zowel uitspraak als schrift sterke overeenkomst vertonen. Woorden met een dergelijke overeenkomst worden paroniemen genoemd. Paronymie wordt onderscheiden van homonymie doordat er geen sprake is van een volledige maar slechts van een gedeeltelijke overeenkomst. De overeenkomst berust meestal ook niet op louter toeval, zoals bij homonymie wel het geval is.

Paronymie komt namelijk vaak – bijvoorbeeld in het geval van doubletten – voort uit een zekere etymologische verwantschap tussen de verschillende woorden, hoewel dit niet per se het geval hoeft te zijn. Soms hebben de woorden alleen een bepaald voorvoegsel gemeen, zoals con- ("samen"). Hierdoor is tot op zekere hoogte ook sprake van een overeenkomst in betekenis. Als gevolg hiervan is het verschijnsel paronymie in het Nederlands en veel andere talen een van de belangrijkste oorzaken van fouten als catachrese.

Voorbeelden

Voorbeelden van paroniemen in het Nederlands zijn deze woordparen:

• conjunctie / conjunctief / conjunctuur
• conversatie / conservatie en converseren / conserveren
• astronomie / astrologie
• caravan / karavaan
• Mauritanië / Mauretania (oudheid)

Zie ook

• Cognaat (taalkunde)