Windstreek

Een windrichting, windstreek, kompasstreek of hemelstreek is 1/32e deel van de kompasroos en komt overeen met 11,25°. Het wordt gebruikt voor het globaal aangeven van de richting van waaruit de wind komt. De vier hoofdstreken zijn noord, oost, zuid en west. Deze windstreken zijn te combineren, zo ligt noordoost precies tussen noord en oost.

De hoofdstreken worden vaak met de eerste letter afgekort. Soms wordt daarbij vaak de voorkeur gegeven aan de Engelse afkortingen (noorden = N, oosten = E, zuiden = S, westen = W). Behalve dat ze internationaal bekend zijn, hebben ze nog twee voordelen: de O wordt niet met de nul verward (of met de Franse O, die West betekent) en de Z wordt, als de afbeelding op zijn kant staat, niet met de N verward.

De koers van een schip of vliegtuig wordt tegenwoordig^{[(sinds) wanneer?]} meestal in graden (of tientallen graden) aangegeven.

Een tabel met het aantal graden, de afkorting van de windrichting en de benaming bij een in 32 streken opgedeelde kompasroos:

Kompasroos met windstreken. Onderverdeling streken, in graden en duizendsten (mil). 360° = 6400 duizendsten.

Graden	Afkorting	Richting
0	N	noord
11¼	NtO	noord ten oosten
22½	NNO	noordnoordoost
33¾	NOtN	noordoost ten noorden
45	NO	noordoost
56¼	NOtO	noordoost ten oosten
67½	ONO	oostnoordoost
78¾	OtN	oost ten noorden
90	O	oost
101¼	OtZ	oost ten zuiden
112½	OZO	oostzuidoost
123¾	ZOtO	zuidoost ten oosten
135	ZO	zuidoost
146¼	ZOtZ	zuidoost ten zuiden
157½	ZZO	zuidzuidoost
168¾	ZtO	zuid ten oosten
180	Z	zuid
191¼	ZtW	zuid ten westen
202½	ZZW	zuidzuidwest
213¾	ZWtZ	zuidwest ten zuiden
225	ZW	zuidwest
236¼	ZWtW	zuidwest ten westen
247½	WZW	westzuidwest
258¾	WtZ	west ten zuiden
270	W	west
281¼	WtN	west ten noorden
292½	WNW	westnoordwest
303¾	NWtW	noordwest ten westen
315	NW	noordwest
326¼	NWtN	noordwest ten noorden
337½	NNW	noordnoordwest
348¾	NtW	noord ten westen
360	N	noord

Bij de kortste route tussen twee locaties (grootcirkelnavigatie) blijft de koers meestal niet gelijk.

In tegenstelling tot de richting van de wind (richting van de luchtverplaatsing) wordt bij het aangeven van de windrichting aangeduid waar de wind vandaan komt. Zo is een westelijke wind een luchtverplaatsing van west naar oost. Dit geldt ook voor een 'stroming' van bijvoorbeeld een regengebied of een hogedrukgebied; een westelijke stroming gaat van west naar oost. Er zijn enkele geheugensteuntjes om deze windrichtingen te onthouden: Nooit Opstaan Zonder Wekker, Nooit Oorlog Zonder Wapens en Nooit Op Zondag Werken.

Trivia

• In de Noordse mythologie zijn Norðri, Suðri, Austri en Vestri ("Noord, Zuid, Oost en West") vier dwergen in de Edda Gylfaginning, die elk een van de vier windhoeken droegen. Samen houden ze de hemel omhoog, die van de schedel van de reus Ymir was gemaakt.
• In Den Haag wordt op de meeste plattegronden van de stad de Noordzee als het Noorden gezien, terwijl in werkelijkheid de zee in het WNW ligt. Op een plattegrond van Den Haag met de zee in het Noorden liggen straat- en wijknamen (deels) vernoemd naar windstreken op de 'juiste' plek.^[1]

Referenties

1. Den Haag in kaart gebracht, 750 jaar groei in plattegronden uit het Gemeentearchief (Sdu Uitgevers - Den Haag), Kees Stal, blz. 8

Windstreken

Noord · Oost · Zuid · West