Martellotoren

Een martellotoren (Engels: Martello tower) is een type verdedigingsfort, dat in de negentiende eeuw op veel plaatsen in het Britse Rijk gebouwd is. Deze vrij simpele bouwwerken zijn nog te vinden langs de Britse kust.

Martellotoren in Clacton-on-Sea

Diagram van het interieur van een martellotoren

Martellotoren met droge gracht op Bermuda

Interieur toren in Canada

De oorsprong van de martellotorens gaat terug tot de Torre di Mortella, een Genuese verdedigingstoren die tussen 1563 en 1564 gebouwd werd op het schiereiland Punto Mortella, in het noorden van Corsica.

Bij de Britse invasie van Corsica in 1794 werd de Torre di Mortella met veel moeite ingenomen door Britse troepen. Het was oorlogsschepen aanvankelijk niet gelukt om de toren te veroveren, pas na twee dagen van hevige gevechten konden Britse grondtroepen hem alsnog innemen. Uiteindelijk werd de toren in oktober 1796, bij de aftocht van de Britten, opgeblazen om hem onbruikbaar te maken. De Britten onder de indruk van de eenvoud en efficiëntie van het bouwwerk en kopieerden het ontwerp van de verdedigingstoren. Met betrekking tot de naam werd echter een spelfout gemaakt door de toren niet 'Mortella tower', maar 'Martello tower' te noemen.

Bouw en indeling

De torens waren tot twaalf meter hoog en hadden muren van zo'n 2,5 meter dik. De toegangsdeur was op ongeveer drie meter boven het maaiveld, zodat een ladder gebruikt werd om binnen te komen. Er waren schietsleuven in de muur gemaakt, zodat neerwaarts vuur op aanvallers mogelijk was.

Het platte dak had een hoge borstwering en in het midden een verhoogd platform met een draaipunt voor een kanon, dat een cirkel van 360° kon maken. Sommige torens kregen ook andere wapens, die echter niet volledig konden ronddraaien. De muren hadden smalle spleten voor defensief vuur.

Het interieur van een klassieke Britse martellotoren bestond uit twee verdiepingen. Soms had het bouwwerk ook een kelder. De begane grond diende als opslagruimte voor munitie, water en voedsel. De bezetting van 24 mannen en één officier waren gelegerd in een kazemat op de eerste verdieping. Deze verdieping was verdeeld in verschillende kamers met open haarden voor koken en verwarming. De officier had een kamer die ongeveer even groot was als het manschappenverblijf.

Toren bij Dublin

Voor literatuurliefhebbers is 'Martello tower' vooral de aanduiding voor de toren waar James Joyce enige tijd heeft gewoond, en waar ook een van zijn personages, Stephen Dedalus, woonachtig is. De toren van Joyce staat in Sandycove iets ten zuiden van Dublin en is tegenwoordig een museum.

Zie ook

• Hackness Martello Tower and Battery
• Kasteel van Sandgate
• Lijst van martellotorens op Menorca
• Martello Tower (Barbuda)
• Modeltoren (type 1811), een vergelijkbare Franse versie

Overzicht

Overzicht van martellotorens wereldwijd

Mediabestanden

Zie de categorie Martello towers van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.