Een RNA-vaccin of mRNA-vaccin is een type vaccin waarbij gebruik gemaakt wordt van een kopie van messenger-RNA (mRNA) om een immuunrespons op te wekken. Met de injectie van het vaccin wordt synthetisch RNA, omgeven door lipiden, in het weefsel opgenomen. Eenmaal in de cellen functioneert het RNA van het vaccin als mRNA, waarna de cellen het vreemde eiwit afschrijven dat normaal gesproken door een pathogeen (zoals een virus) of door een kankercel wordt geproduceerd.
De eiwitmoleculen die middels het afschrijven van het synthetische RNA door het lichaam worden geproduceerd, worden aan de celoppervlakten gepresenteerd en stimuleren zo een adaptieve immuunrespons, die het lichaam leert de overeenkomstige ziekteverwekker of kankercellen te identificeren en te vernietigen in het geval men later besmet zou geraken met de ziekteverwekker.
De techniek dateert uit de jaren 1990, er is sindsdien ervaring mee opgedaan bij de behandeling van kankerpatiënten. De vaccins van BioNTech/Pfizer en Moderna zijn specifiek ontwikkeld om preventief werkzaam te zijn tegen het SARS-CoV-2 virus. Het zijn de eerste op basis van de RNA-techniek ontwikkelde middelen die goedgekeurd werden om tegen een virus gebruikt te worden.[1][2]
Katalin Karikó en Drew Weissman, onderzoekers naar het toepassen van mRNA in vaccins, kregen in 2023 de Nobelpijs voor Geneeskunde.
Voorbeelden
- De COVID-19-vaccins van CureVac (Zorecimeran), Moderna (mRNA-1273) en BioNTech/Pfizer (Tozinameran)
- Vaccins tegen rabiës, vogelgriep en Zika-virus
Opname in de cellen
De afgifte van mRNA wordt bereikt door een co-formulering van het RNA-molecuul in lipidenanodeeltjes ('RNA verpakt in vetdruppeltjes') die de RNA-strengen beschermen en hun opname in de cellen mogelijk maken omdat de celmembranen ook uit een dubbele laag lipiden bestaan. Bij RNA-vaccins zijn de virale vectoren dus lipidenanodeeltjes.
Voordelen
Ten opzichte van klassieke vaccins
Volgens de PHG Foundation kunnen RNA-vaccins sneller en goedkoper geproduceerd worden dan klassieke vaccins. Ze zouden ten opzichte van deze vaccins ook veiliger zijn voor de mens, omdat ze niet worden gemaakt met behulp van infectieuze elementen.[3] Het RNA-molecuul valt uiteen nadat het eiwit is aangemaakt.
Ten opzichte van DNA-vaccins
In tegenstelling tot DNA-vaccins bestaat er geen risico op insertiemutagenese.
Nadelen
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
