Lacnunga

Lacnunga (Oudengels voor geneesmiddelen) is een verzameling van Angelsaksische medische teksten en gebeden van verschillende aard. De meeste zijn geschreven in het Oudengels of Latijn. Het bevindt zich, achter andere medische teksten in British Library Manuscript Harley 585 in Londen. Deze codex werd waarschijnlijk eind 10e of begin 11e eeuw in Engeland samengesteld. Veel van de behandelingen met kruiden staan ook, in andere vorm, in Bald's Leechbook, een ander Angelsaksisch medisch compendium.

De Lacnunga bevat vele unieke teksten waaronder talrijke toverspreuken, waarvan sommige een zeldzame blik op de populaire geloofsbeleving en geneeswijzen van de Angelsaksen werpen. Onder de spreuken zijn verscheidene bezweringen in Oudengelse allitererende verzen, waarvan het bekendste bekendstaan als de negenkruidenspreuk en Wið færstice (tegen een plotselinge stekende pijn). Daarnaast zijn er verscheidene spreuken geschreven in gecorrumpeerd Oudiers.

Onder de Latijnse gebeden is het langste een redactie van de Lorica of Laidcenn (vroeger ook bekend als de Lorica van Gildas). Dit 7e-eeuwse Ierse gedicht dat ook in andere manscripten bewaard is gebleven, behoort tot een genre van beschermende gebeden dat lorica wordt genoemd. In dit geval is er sprake van een uitgebreide opsomming van lichaamsdelen waarvoor de spreker de bescherming van Christus en een menigte engelen zoekt tegen aanvallen van demonen. In de Lacnunga gaat de oorspronkelijke tekst vergezeld van interlineaire glossen in het Oudengels, waarschijnlijk afkomstig van een exemplaar in het dialect van Mercia.

De huidige titel Lacnunga, een Oudengels woord dat 'remedies' betekent staat zelf niet in het manuscript. De eerste uitgever, Oswald Cockayne, gaf het deze naam in de 19e eeuw en die naam heeft het sindsdien behouden.

Literatuur

• Cockayne, O. (ed.) (1864–66) Leechdoms, Wortcunning, and Starcraft of Early England, The Rolls Series, 35, 3 delen (Londen: Longman en anderen). Eerste uitgave en vertaling van de tekst, maar incompleet.
• Doane, A. N. (1994) Anglo-Saxon Manuscripts in Microfiche Facsimile: Volume 1, Medieval and Renaissance Texts and Studies, 136 (Binghamton, N.Y.: Medieval & Renaissance Texts and Studies). Nr. 265 is een facsimile van Harley 585.
• Grattan, J. H. C. and C. Singer (1952) Anglo-Saxon Magic and Medicine Illustrated Specially from the Semi-Pagan Text 'Lacnunga', Publications of the Wellcome Historical Medical Museum, new series 3 (Londen: Oxford University Press). Uitgave en vertaling.
• Herren, M. W. (1987) The Hisperica Famina: II. Related Poems: A Critical Edition with English Translation and Philological Commentary (Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies). Bevat ook een uitgave van de Lorica van Laidcenn uit alle manuscripten.
• Pettit, Edward (2001) Anglo-Saxon Remedies, Charms, and Prayers from British Library MS Harley 585: The ‘Lacnunga’, 2 delen (Lewiston and Lampeter: Edwin Mellen Press). Recente editie met vertaling, gedetailleerde inleiding, commentaar en bijlagen en volledige bibliografie (aangevuld op de website van de uitgever: ).
• Pollington, S. (2000) "Leechcraft: Early English Charms, Plantlore, and Healing" (Hockwold-cum-Wilton, Norfolk: Anglo-Saxon Books). Uitgave en vertaling, samen met ander Oudengelse medische teksten.