Johan Been

Johan Been
	Gedenkplaat Johan Been gemaakt door Theo van Reijn
Algemene informatie
Bijnaam	Hendrik Eben
Volledige naam	Johannes Hendrik Been
Geboren	8 februari 1859
Geboorteplaats	Brielle
Overleden	23 december 1930
Overlijdensplaats	Brielle
Land	Nederland
Beroep	Auteur, archivaris
Werk
Genre	Jeugdboeken
Uitgeverij	Kluitman
	Dbnl-profiel
	Website
Portaal	Literatuur

Johannes Hendrik Been (Brielle, 8 februari 1859 - aldaar, 23 december 1930) was tijdens zijn leven een bekend jeugdboekenschrijver en genoot tevens landelijke bekendheid als archivaris van Den Briel.

Snelle feiten Algemene informatie, Bijnaam ...

Sluiten

In zijn kinderjaren wilde Johan dominee worden, tijdens zijn gymnasiumjaren dichter, en in zijn adolescentietijd schrijver. Later bleek dat Beens talent vooral lag op het gebied van de jeugdliteratuur. Hij schreef rond de vijftig jeugdboeken. Zijn bekendste boek, Paddeltje, de scheepsjongen van Michiel de Ruyter, beleefde ruim vijftig drukken. Johan Been volgde een opleiding tot onderwijzer, een functie die hij vanaf 1878 tot 1908 in Brielle vervulde. In 1895 kreeg hij er een tweede ambtelijke functie bij: hij werd benoemd tot archivaris van Den Briel, een taak die hij tot aan zijn dood toe bleef vervullen.

Johan Been was in hart en nieren Briellenaar en greep elke kans, of creëerde zelf kansen, om over de Brielse historie te vertellen. Den Briel, (of Brielle, een naam die vanaf 1 april 1572 in alle, zowel buitenlandse als Nederlandse geschiedschrijvingen voorkomt) werd dan ook het onderwerp van de vele geschriften die Been in allerlei toonaarden over zijn geboortestad publiceerde. Zo schreef hij in 1896 onder andere samen met de bekende componist Marius van 't Kruys een opera met de veelzeggende titel De Watergeuzen. Maar Been liet ook geen kans voorbijgaan om de Brielse zeehelden, Maarten Harpertszoon Tromp, Witte Corneliszoon de With en Philips van Almonde onder de aandacht te brengen. Been schreef voor de jeugdige lezer van 8 tot 88 jaar. Voor volwassenen publiceerde hij voornamelijk in vooraanstaande kranten en tijdschriften. Zijn inspiratie voor deze artikelen vond hij hoofdzakelijk in het Brielse archief.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog hield Been een dagboek bij over de toestand in Brielle en het reilen en zeilen van zijn medeburgers tijdens die mobilisatiejaren. In diezelfde periode schreef Been Tafereelen uit de Brielsche Geschiedenis, 370 pagina’s Brielse geschiedenis, vanaf de middeleeuwen tot aan het einde van de Franse Tijd. Dit werk, dat tot nu toe in feuilletonvorm verschenen is, kan gezien worden als zijn belangrijkste wetenschappelijke werk: Beens magnum opus.

Ziek zijn. Tooneelstukje. Zutphen: Thieme Boek en Muziekandel (1891)
Een baken in nood!. Brielle: Overbeeke (1894)
Zeemansbloed. Utrecht: H. Honing (1895)
Maerten Harpertsz. Tromp. Een zeemanszoon uit de 17de eeuw. Amsterdam: L.J. Veen (1896)
Een zeemanszoon uit de 17de eeuw. Amsterdam: Elsevier (1897)
Twee zeemanszoons. 's Gravenhage: Loman & Funke (1898). In 1906 bij S.L. van Looy te Amsterdam verschenen als: Baasje en Witkop. Twee zeemanszoons
Zeemansrijmen over Bestevaer Tromp. Amsterdam: Cohen Zonen (1899)
Dagen en daden van Admiraal Dubbel Wit. Amsterdam: S.L. van Looy (1899)
De wonderlamp. Een vertelling uit het oosten. Amsterdam: S.L. van Looy (1900), onder pseudoniem Hendrik Eben, met illustraties van J.B. Heukelom
Het keezenboek. Amsterdam: S.L. van Looy (1900)
Langs den stormvloed. Amsterdam: S.L. van Looy (1903). In 1910 bij L.J. Veerman te Heusden verschenen als: Het vrijheidsboek. Geïllustreerde uitgave van: "Langs den stormvloed"
Verworpeling. Utrecht: A.W. Bruna & Zoon (1904). Onder het pseudoniem Hendrik Eben
Brielsche volksliedjes. Brielle: L. Kluit (1905)
Uit ons heldentijdperk. Amsterdam: S.L. van Looy (1908)
De avonturen van den stadhuisklerk. Amsterdam: J. Veen (1909)
Spekkie, de pijper der zeeleepers. Amsterdam: Erven Martin G. Cohen (1909)
Uit het Hebreeuwsche herdersleven. Leesboek voor de hoogere klassen de lagere school en de lagere klassen der uitgebreid lagere school. Groningen: Wolters (1911)
Historische fragmenten. 's-Gravenhage: Bredée (1911-1920)
- I
- (II) Nieuwe bundel
- Derde bundel
De tocht naar Paradijsland. Utrecht: W. Bruna & Zoon (1912)
De wonderbare avonturen van Jan Visch en zijn maat. Utrecht: W. Bruna & Zoon (1912)
Door den Franschen tijd naar Oranje. Rotterdam: J.M. Bredée's Boekhandel en Uitgevers-Mij. (1913)
Een reiskameraad uit de 17de eeuw. Nijmegen: N.V. Robijns & Co's Drukkerij (1916)
Oud-Testamentische pioniers: verhalen uit Genesis voor jong en oud. Zeist: Ploegsma (1918). In 1922 verschenen als: Herdersvorsten uit het Morgenland. Bijbelsche verhalen voor jong en oud
De scheepsjongen van "De Gouden Leeuw". Amsterdam: H. Meulenhoff (1920)
Vogeltje Grijp. Zwolle: La Rivière & Voorhoeve (1922)
De ring en de lamp. Een vertelling uit de tweede helft der 19de eeuw. Rotterdam: D. Bolle (1923)
De portier van de Langepoort. Baarn: E.J. Bosch Jbzn. (1923)
Joh. H. Been's avontuurlijke archief-vertellingen. Amsterdam: L.J. Veen (1925-1926)
- Vedertje-Talisman
- De strijd om het doode punt
Van Neêrland's helden. Amsterdam: Uitgeversmaatschappij "Groot Nederland" (1929)
'n Boefje uit den Patriottentijd. Zwolle: La Rivière en Voorhoeve (1931)

Boeken bij Kluitman in Alkmaar verschenen:

Uit de gedenkschriften van een schooljongen (1904)
Heintjes groote vacantie (1905)
De drie matrozen van Michiel de Ruyter (1907)
Paddeltje, de scheepsjongen van Michiel de Ruijter (1908)
Spekkie, de pijper der zeeleepers. Baarn : E.J. Bosch Jbzn. (1909)
De jongens de baas (en de meisjes niet te vergeten) (1910)
Kakkerlak bij de Padvinders ( 1911). Vervolg van: De jongens de baas
Sint Nicolaas Vertellingen (1913). Bevat: Een surprise van den ouden majoor; Het vergeten reistaschje; De verdwenen vrijster; Schipper Jonge-Kees
De Pleegkinderen van den Veteraan. Een verhaal uit den Franschen tijd (1913)
Van een Diefjesmaat en een Schooljongen (1913)
Winteravond-vertellingen (1913)
Kerstvertellingen (1913)
Om een keizerstroon. Een verhaal uit de honderd dagen (1914)
Van Paschen tot Pinksteren (1914). Bevat: De paascheieren van Jochum Pietersz.; Engel; Een lastige keuze; De kermiskoek; Een Rotterdamsche timmermansjongen; Een Pinksterfeest op de Noordzee
Om de schatten van Il Tigretto (1921)
De dubbelgangers. Een verhaal uit den tijd van Michiel de Ruijter (1927)
De avonturen van Kokkie en zijn maats (1928)
De verspieders. Een vertelling uit den tijd van Michiel de Ruijter (1929)
De zwerftochten van Kakkerlak : (nieuwe uitgave in één verhaal van "De jongens de baas" en "Kakkerlak bij de padvinders"
Het kaperjong (1930). Samensmelting van: De pleegkinderen van den veteraan, en Om een keizerstroon
Twee jonkers: een vertelling uit den tijd van Michiel de Ruijter (1930)
Walvischje (1930)
Het kaperjong (1930)
Het kind van Voorne (1931)'

1813-1815 : geïllustreerde geschiedenis van den vrijheidsoorlog van J. von Pflugk-Harttung

Wikiwand in your browser!

Johan Been

Wikiwand in your browser!

Achtergrond

Inspiratie

Eerste Wereldoorlog

Werk (selectie)

Vertalingen

Externe links