Hr.Ms. De Zeven Provinciën (1910)

Hr.Ms. De Zeven Provinciën was het laatste en grootste pantserschip gebouwd voor de Nederlandse Marine, op de Rijkswerf in Amsterdam. Het schip was het zesde Nederlandse marineschip met de naam Zeven Provinciën. De schepen zijn vernoemd naar de Zeven Provinciën, die de voorloper waren van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Vlag Hr.Ms. De Zeven Provinciën Vlag
Geschiedenis
Kiellegging	1908
Tewaterlating	15 maart 1909
In dienst gesteld	6 oktober 1910
Uit dienst gesteld	18 februari 1942 (gezonken na luchtaanval)
Algemene kenmerken
Waterverplaatsing	6.530 ton
Afmetingen	101,5 × 17,1 m
Bemanning	452
Techniek en uitrusting
Machinevermogen	8.000 pk
Snelheid	16 knopen
Bewapening	2 × 280mm-kanon 4 × 150mm-kanon 10 × 75mm-kanon
Portaal    Marine

Specificaties

De bewapening van het schip bestond uit twee enkele 280mm-kanonnen, vier enkele 150mm-kanonnen en tien enkele 75mm-kanonnen. Het pantser langs de zij van de romp was 150 mm dik en het pantser rond de geschuttorens 250 mm dik. Het schip was 101,5 meter lang, 17,1 meter breed en had een diepgang van 6,2 meter. De waterverplaatsing bedroeg 6530 ton. De motoren van het schip leverden 8000 pk, waarmee een snelheid van 16 knopen kon worden gehaald. Het schip werd bemand door 452 man.^[1]

Diensthistorie

Het schip werd op 15 maart 1909 te water gelaten en gedoopt door prins Hendrik op de Rijkswerf te Amsterdam en op 6 oktober 1910 werd de De Zeven Provinciën in dienst genomen. Het schip was het laatste en grootste pantserschip gebouwd voor de Nederlandse marine. Op 21 november dat jaar vertrok het schip vanuit Den Helder via Zuid-Afrika naar Nederlands-Indië, waar het op 25 januari 1911 aankwam in Soerabaja.^[2]

Op 23 januari 1912 liep De Zeven Provinciën tijdens een oefenreis rond Sumatra nabij het eiland Koendoer op een niet op de kaart staand rif. Na het lossen van munitie en kolen kon men op eigen kracht loskomen. Het schip dokte vervolgens in Singapore en keerde op 25 april weer terug in Soerabaja.^[3]

Op 7 april 1916 demonstreerde marinepersoneel van onder andere De Zeven Provinciën in Soerabaja tegen wantoestanden in het militaire hospitaal aldaar.^[4]

Op 4 april 1918 escorteerden De Zeven Provinciën en de Koningin Regentes de passagiersschepen de Vondel, Kawi, Rindjani en Grotius naar Tandjong Priok. De schepen waren onderschept in het oostelijk deel van de Indische archipel. Dit gebeurde naar aanleiding van het confisqueren van Nederlandse koopvaardijschepen door Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, die zich hierbij beriepen op het angarierecht.

Na acht jaar in Nederlands-Indië te hebben gediend, vertrok het schip later dat jaar op 20 november vanuit Tandjong Priok via het Panamakanaal en New York naar Den Helder. Op 1 april 1919 kwam men in Den Helder aan. Het schip ging vervolgens voor onderhoud naar Amsterdam.^[5]

Op 9 november 1921 vertrok het schip voor de tweede en laatste keer vanuit Den Helder naar Nederlands-Indië. Aangekomen in Nederlands-Indië fungeerde het als artillerie-instructieschip.^[6]

Het schip werd bekend door een muiterij in 1933 (van 4 tot 10 februari), die in feite een protestdemonstratie tegen arbeidsomstandigheden was en de geschiedenis is ingegaan als de Muiterij op De Zeven Provinciën. Na een week werd de muiterij beëindigd met een luchtaanval waarbij een bom op het schip werd gegooid en 23 doden vielen. Onduidelijk is of de aanval gericht was of slechts als waarschuwing bedoeld, waarbij de bom vóór het schip had moeten belanden. De opdracht voor de aanval werd rechtstreeks door minister Deckers gegeven.

Na de muiterij werd het schip omgedoopt in Soerabaja en voor opleidingen gebruikt. In de Tweede Wereldoorlog werd het bij een Japans bombardement tot zinken gebracht. De Japanners lichtten het schip en gebruikten het als batterijschip. In het Westervaarwater zonk het opnieuw.

Bronnen, noten en/of referenties

• Geschiedenis Hr.Ms. De Zeven Provinciën op defensie.nl
• Shores, Christopher (1993). Bloody Shambles: Volume Two: The Defence of Sumatra to the Fall of Burma. Grub Street, London. ISBN 0 948817 67 4.
• Boshart, M. (1978). De muiterij op de Zeven Provinciën. Bert Bakker, Amsterdam. ISBN 9060195728.

---

1. navalhistory. Gearchiveerd op 31 juli 2023. Geraadpleegd op 23 september 2012.
2. Maritieme gebeurtenis - 1910. Het Scheepvaartmuseum. Gearchiveerd op 5 oktober 2013. Geraadpleegd op 14 september 2012.
3. Maritieme gebeurtenis - 1912. Het Scheepvaartmuseum. Gearchiveerd op 4 november 2012. Geraadpleegd op 14 september 2012.
4. Maritieme gebeurtenis - 1916. Het Scheepvaartmuseum. Gearchiveerd op 5 oktober 2013. Geraadpleegd op 14 september 2012.
5. Maritieme gebeurtenis - 1918. Het Scheepvaartmuseum. Gearchiveerd op 13 april 2014. Geraadpleegd op 14 september 2012.
6. Maritieme gebeurtenis - 1921. Het Scheepvaartmuseum. Gearchiveerd op 9 december 2017. Geraadpleegd op 14 september 2012.

Mediabestanden

Zie de categorie Hr.Ms. De Zeven Provinciën (ship, 1910) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.