Hoofdzonde is een term die in de Katholieke Kerk wordt gebruikt, maar in oorsprong minstens teruggaat tot de oude Grieken. Het gaat hierbij om zeven zonden die ieder aan de basis liggen van vele andere zonden. Ze werden als lijst in de 6e eeuw opgesteld door paus Gregorius I, maar zijn al in de 4e eeuw door geestelijken in een gesystematiseerd overzicht beschreven. Met name de acht verleidingen van woestijnvader Evagrius van Pontus waren invloedrijk. In de Bijbel zijn verschillende opsommingen van zonden te vinden,[1] die echter niet overeenkomen met de lijst van de zeven hoofdzonden.

Thumb
Jheronimus Bosch, De Zeven Hoofdzonden, detail. Eind 15e eeuw. Museo del Prado, Madrid.
Thumb
Gillis Mostaert, Hooiwagen. Tussen 1570 en 1579. Allegorie op de hoofdzonden. Museum Catharijneconvent, Utrecht

Het begrip hoofdzonde wordt weleens verward met het begrip doodzonde of zware zonde.

De zeven hoofdzonden zijn:

  1. Superbia (hoogmoed - hovaardigheid - ijdelheid - trots)
  2. Avaritia (hebzucht - gierigheid)
  3. Luxuria (onkuisheid - lust - wellust)
  4. Invidia (nijd - jaloezie - afgunst)
  5. Gula (onmatigheid - gulzigheid - vraatzucht)
  6. Ira (woede - toorn - wraak - gramschap)
  7. Acedia (gemakzucht - traagheid - luiheid - vadsigheid), afkomstig van het Griekse "ἀκηδία"

Naast de zeven hoofdzonden is er een opsomming van hun tegenhangers: de zeven deugden.

De zonden

De lijst met de geassocieerde demonen werd in 1589 opgesteld door de Duitse theoloog Peter Binsfeld.

Superbia

Thumb
Hoogmoed, verbeeld in een lantaarnconsole
Thumb
Valerius Maximus wijst keizer Tiberius op de waarde van matigheid, in contrast met de chaos van onmatigheid. Van de hand van een Vlaamse miniaturist (ca. 1500). J. Paul Getty Museum, Ms.43.

Superbia, de Latijnse benaming voor hoogmoed of ijdelheid. Het wordt beschouwd als de ergste van de zeven zonden en eveneens de eerste: alle andere zonden komen uit superbia voort. Met superbia wordt het verlangen om belangrijker of aantrekkelijker te zijn bedoeld, of een liefde voor zichzelf. Het bekendste verhaal over ijdelheid is het verhaal van Lucifer. De ijdelheid veroorzaakte zijn vertrek uit de hemel en zijn transformatie in Satan. Ook narcisme vloeit uit deze zonde voort.

Typerende demon: Lucifer

Avaritia

Avaritia, de Latijnse benaming voor hebzucht, is het verlangen naar macht, geld, rijkdom of bezittingen, met name als door het bezit van een van deze men een ander hetzelfde bezit ontzegt. De misdaden die hieruit voortkomen zijn ontrouw, verraad, omkoping en diefstal. Ze ontstaan door geweld, manipulatie of de autoriteit van de zondaar. Ook wordt simonie tot deze hoofdzonde gerekend.

Typerende demon: Mammon

Luxuria

Luxuria, de Latijnse benaming voor onkuisheid, lust of wellust. Beschouwd als een ongewenst derivaat voortkomend uit de voortplantingsdrift.

De bijbehorende symbolen zijn de demon Asmodeus en de dieren stier en geit.

Typerende demon: Asmodeus

Invidia

Invidia, de Latijnse benaming voor afgunst, jaloezie, nijd.

Bijbehorende symbolen zijn de demon Leviathan en de dieren hond en slang.

Typerende demon: Leviathan

Gula

Gula, de Latijnse benaming voor onmatigheid, gulzigheid of vraatzucht.

Bijbehorende symbolen zijn de demon Beëlzebub en de dieren varken en beer.

Typerende demon: Beëlzebub

Ira

Ira, de Latijnse benaming voor woede, gramschap, toorn of wraak.

Bijbehorende symbolen zijn de demon Satan en de dieren beer en leeuw.

Typerende demon: Satan

Acedia

Acedia, de Latijnse benaming voor gemakzucht, traagheid, luiheid of vadsigheid.

Bijbehorende symbolen zijn de demon Belfagor en de dieren geit en ezel.

Typerende demon: Belfagor

De zeven hoofdzonden in de kunst

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.