Gosewijn I van Heinsberg

Gosewijn I van Heinsberg (vermeld vanaf 1085 - Heinsberg, 1 april 1128) was heer van Heinsberg en later heer van Valkenburg. Hij geldt als de stamvader van het Huis Valkenburg.

Gosewijn I van Heinsberg
eerste verm. 1085 - † 1128
Heer van Heinsberg
Periode	1082-1128
Voorganger	onbekend
Opvolger	Gerard I, na diens overlijden Gosewijn II
Heer van Valkenburg
Periode	na 1106 en voor 1119-1128
Voorganger	Guda van Valkenburg
Opvolger	Gosewijn II
Vader	Diederik I van Heinsberg (Flamens)
Moeder	NN

Model van de eerste donjon van Kasteel Valkenburg, waarschijnlijk gebouwd door Gosewijn I

Levensbeschrijving

Gosewijn was mogelijk een zoon van Diederik I Flamens uit het huis Wassenberg, en zou daarmee een kleinzoon van graaf Gerard II Flaminius zijn geweest. Hij was getrouwd met Oda van Walbeck, een dochter van Siegfried II van Walbeck (ca. 1030-ca. 1087).^[1][2] Na het overlijden van zijn vader in 1082 kwam hij in het bezit van de heerlijkheid Heinsberg.

In 1085 dwong hij samen met zijn neef Gerard I van Gelre af dat Luipo (de kandidaat van de keizer) werd gekozen tot abt van Sint-Truiden.^[3] In een oorkonde van bisschop Otbert van Luik uit het jaar 1096 wordt melding gemaakt van de aankoop door Gosewijn van het domein Houlten (Houthem) voor 50 zilvermarken. Hij was vermoedelijk ondervoogd van de proosdij van Meerssen en voogd van Sint Odiliënberg.

Op 11 februari 1115 vocht Gosewijn mee in het Lotharingse contigent in de slag bij Welfesholz, waarbij de burcht Walbeck van zijn echtgenote Oda als uitvalsbasis diende. Daar werd keizer Hendrik V verslagen door zijn Saksische en Lotharingse tegenstanders. Gosewijn en Gerard waren in 1118 getuige bij de stichting door de aartsbisschop van Keulen Frederik I van Schwarzenberg van een klooster in Dünnwald (aan de Rijn tegenover Keulen).

Gosewijns echtgenote Oda erfde Valkenburg van haar verwante Guda van Valkenburg. Daarmee werd Gosewijn heer van Valkenburg en wordt voor het eerst in 1119 als de castello Falcomonte aangeduid. Guda van Valkenburg († 1125) was de weduwe en erfgnaam van Thiebald van Voeren († 1106) heer van Valkenburg en was na diens overlijden als recluse ingetreden in de Sint-Jacobsabdij van Luik. Na de vererving richtte Gosewijn zich vooral op het uitbouwen en versterken van de donjon van Kasteel Valkenburg.

Tijdens het Luiks schisma van 1119 naar aanleiding van de opvolging van bisschop Otbert, koos Gosewijn partij tegen keizer Hendrik V. Toen in 1122 tijdens de grote landdag te Luik het kapittel van Sint-Servaas en de abt van Reims zich beklaagden over Gosewijn en deze vervolgens weigerde in Aken voor hem te verschijnen, vond Hendrik daarin een aanleiding om in te grijpen. Hij liet Gosewijns versterking in Valkenburg door zijn vazal Godfried I van Leuven belegeren en verwoesten. Deze gebeurtenis had niet alleen grote weerklank in het Maasland, ook werd ook in de Keulse konigskroniek vermeld: "Imperator Falkenburg, castrum comitis Gozwini, captum diruit" ("de keizer veroverde en verwoestte Valkenburg, de burcht van graaf Gosewijn").^[4] In de weinige jaren die hem resteerden zou Gosewijn zijn tijd besteden aan de herbouw van de burcht.

Oda schonk na het overlijden van Gosewijn in 1128 goederen bij Kalkar aan het klooster te Kamp en goederen bij Gendringen aan het door haar kort na 1128 gestichte Gangolfusstift in Heinsberg.

Nakomelingen

Gosewijn was getrouwd met Oda van Waldbeck (ca. 1085-1152). Zij kregen de volgende kinderen:^[5]

• Gerard I van Heinsberg (overleden in 1129), erfgenaam van Heinsberg en Gangelt, gehuwd met Irmgard van Plötzkau
• Gosewijn II van Valkenburg (overleden 1168), erfgenaam van het Land van Valkenburg en Richterich; erft ca. 1130 tevens Heinsberg van zijn broer
• mogelijk Guda (overleden 1173), in 1157 abdis van de abdij van Munsterbilzen

Zie ook

• Lijst van heren van Heinsberg

Flamenses uit het Huis Wassenberg 

Mogelijk Rodger vm. 960, 983 NN van Kamerijk

Gerard I Flamens ca. 970 - na 1042 NN Heer van Wassenberg verm. 1033 als getuige verm. 1042 als getuige stamvader van de graven van Gelre

Rutger I van Kleef ca. 980 - 1050 NN Heer van Kleef stamvader van de graven van Kleef

Gerard II Flamens rond 1000 - voor 1052 mogelijk een dochter Van Hamaland verm. 1042 als 'Gerardus Flamens (geen graaf)

uitgestorven in 1368

Gerard III Flamens ca. 1025 - voor 1076  ? dochter Hendrik I van Leuven

Diederik I Flamens rond 1030 - 1082 NN

Willem Hendrik 1054 - 1076 bisschop van Utrecht

Gerard IV Flamens gen. Gerard 'de Lange' ca. 1068 - 1129 Sophia N Clementia van Gleiberg vanaf 1096 graaf Gerard I van Gelre

Hendrik van Kriekenbeek † voor 1124 verm. vanaf 1082 niet als graaf graaf van Kriekenbeek volgens Annales Rodenses

Gozewijn I van Heinsberg verm. vanaf 1085 - † 1128 Oda van Walbeck 1119 de castello Falcomonte door huwelijk Heer van Valkenburg stamvader Huis Heinsberg/Valkenburg

Gerard I van Heinsberg † 1129/1130 NN tot zijn dood heer van Heinsberg 1118 samen met zijn broer Gosewijn voogd abdijen St. Odilienburg en Susteren

Bronnen, noten en/of referenties

• Bijsterveld, Arnoud-Jan (2015) 'Machts- en territoriumvorming: van Karolingische kernregio tot territoriale lappendeken, 900-1200' in: Limburg. Een geschiedenis, tot 1500, p. 207-240, (Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) Maastricht)
• Jahn, Ralph G. & Johanna Maria van Winter (2003) 'De genealogie van de graven en hertogen van Gelre' in: Jacobs, I.D. (eindred.) Het hertogdom Gelre: Geschiedenis, kunst en cultuur tussen Maas, Rijn en IJssel, p. 33-47 (Uitgeverij Matrijs)
• 'Familie der Grafen von Heinsberg' op: genealogie-mittelalter.de
• Habets, Marc, 'De Heren van Valkenburg “Gozewijn I” (1119-1128)' (online tekst op vestingstadvalkenburg.nl)
• Schurgers, H.J.H., J.G.M. Notten, L.G.W.N. Pluymaekers, Geschiedenis van Valkenburg-Houthem, Uitgeverij Het Land Van Valkenburg (1979), pp.65-69

---

1. Op de website genealogie-mittelalter.de wordt voor de afstamming van Gosewijn N.N. (naam onbekend) gegeven.
2. Mittealter.de: Oda von Walbeck, Gräfin von Heinsberg und Valkenburg, Tochter des Grafen Siegfried II. von Walbeck im Nordthüringengau. Gearchiveerd op 16 juli 2023.
3. Zie: Verdonk, H. (1987) Gerard van Gelre en zijn overlijdensdatum in het Necrologium van Wassenberg (vervolg) p. 5 (Brochure 4 Lelystad)
4. Jens Lieven, Adel und Reform im Rheinland. In Gerhard Lubich (ed.) ISBN 978-3-412-21010-6, "Heinrich V. in seiner Zeit"
5. Er zijn genealogieën die stellen dat Gosewijn I de vader was van een andere Gosewijn II en Gerard I, dan hieronder voorgesteld. Deze Gerard zou dan de vader zijn geweest van Gosewijn III (hierboven Gosewijn II genoemd) en van Gerard II. Hiervoor worden vooral rekenkundige argumenten op basis van leeftijden aangevoerd. Als deze constructie correct is, dan is Gosewijn I zoals in dit artikel beschreven een samenvoeging van Gosewijn I en Gerard I.