Loading AI tools
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
De gevangenissen in België zijn federale instellingen. België telt achtendertig gevangenissen en drie gesloten jeugdcentra. Het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen (DG EPI) is deel van de Federale Overheidsdienst Justitie en is belast met de tenuitvoerlegging van de straffen. De Regie der Gebouwen is dan weer bevoegd voor het bouwen en onderhouden van de gevangenisgebouwen zelf. In elke provincie bevindt zich ten minste één gevangenis.
_-_3.JPG)
In 2017 waren er in Belgische gevangenissen 10.471 gedetineerden, waarvan 95,8% mannen en 4,2% vrouwen. In 2021 waren dat er 10.374. De vrouwelijke gedetineerden zijn verspreid over 8 inrichtingen: Antwerpen, Bergen, Haren, Brugge, Gent, Hasselt, Hoogstraten en Lantin Marche-en-Famenne.
Hoewel de opsluitingsgraad in 2021 ongeveer op de Europese mediaan ligt (89,7 per 100.000 inwoners) zijn Belgische gevangenissen ernstig overbevolkt (108 gevangenen op 100 plaatsen, tegenover een Europese mediaan van 85).[1][2] In 2017 was de gemiddelde overbevolkingsgraad met 11,8% nog hoger.[3]
De Belgische gevangenissen kenmerken zich ook door het hoge aandeel gedetineerden in voorhechtenis (38% in 2021, tegenover een Europese mediaan van 22%). Dit is nog toegenomen in vergelijking met 2017, toen zo'n 55,7% veroordeelden waren, tegenover 36% beklaagden (verdachten opgesloten in afwachting van een definitieve rechterlijke beslissing) en 6,6% geïnterneerden. Het aantal zelfdodingen in Belgische gevangenissen in 2021 ligt op 15,4 terwijl de Europese mediaan op 5,7 ligt.
België is al meerdere malen door de Raad van Europa[4] gewaarschuwd, en door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeeld voor ontoelaatbare toestanden in de gevangenissen. De belangrijkste mistoestanden betreffen onder meer het "ernstig chronisch probleem" van de overbevolking, de behandeling van gedetineerden met mentale problemen, en de situatie tijdens stakingen van de cipiers.[5][6]
Om de overbevolking (en de verouderde infrastructuur) op te lossen worden een aantal gevangenissen vernieuwd of bijgebouwd. Om de overbevolking op korte termijn aan te pakken huurde het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen van 2010 tot 2016 detentieplaatsen in de penitentiaire inrichting van Tilburg in Nederland. De inrichting van Tilburg was daardoor van 2010 tot 2016 een afdeling van de strafinrichting van Wortel.[7] Nederland was vragende partij om nog meer Belgische gevangenen onder te brengen aangezien er daar een overcapaciteit is.[8]
In 2017 hadden 56% van de gedetineerden de Belgische nationaliteit.[3] De gedetineerden kwamen uit meer dan 130 landen. Voor de niet-Belgische gedetineerden die minstens 2% van de gemiddelde gevangenisbevolking uitmaken zijn de gedetineerden uit de volgende landen: Marokko (9,6%), Algerije (4,8%), Roemenië (3,2%), Nederland (2,7%), Frankrijk (2%) en Albanië (2%).
Types:
Om de overbevolking tegen te gaan stelde de federale regering voorop zes nieuwe gevangenissen te bouwen: drie in Vlaanderen, twee in Wallonië en één in Brussel. In november 2022 ging de eerste hiervan open in Haren. In het voorjaar van 2023 is ook de nieuwe gevangenis van Dendermonde in gebruik genomen.
| Gevangenis | Stad | Provincie | Gewest | Type | Opening | Gemiddelde capaciteit |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Gevangenisdorp van Haren (Brussel) | Brussel (Haren) | Brussels Hoofdstedelijk Gewest | 2022 | 1190 | ||
| Poort van Dendermonde | Dendermonde | Oost-Vlaanderen | Vlaanderen | 2023 | 444 | |
| Geplande gevangenis van Antwerpen | Antwerpen | Antwerpen | Vlaanderen | AH | 2024 | 440 |
| Geplande gevangenis van Leopoldsburg | Leopoldsburg | Limburg | Vlaanderen | 2025 | 312 | |
| Geplande gevangenis in Sugny | Sugny | Namen | Wallonië | SH | 2025 | 312 |
| Geplande gevangenis in Verviers | Verviers | Luik | Wallonië | 2025 | 240 | |
In de federale gesloten centra ("jeugdgevangenissen") verblijven jongeren die een misdrijf gepleegd hebben en niet in een gemeenschapsinstelling terechtkunnen.
In deze centra staat het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen in voor de orde en de veiligheid, maar de gemeenschappen bieden psychosociale begeleiding aan en voorzien onderwijs.
Als gevolg van het Vlinderakkoord van 2011 zijn deze jeugdcentra overgedragen aan de Gemeenschappen (voor Brussel is dit de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie).
| Gevangenis | Plaats/Gemeente | Provincie | Gewest | Opening |
|---|---|---|---|---|
| Gesloten Federaal Centrum voor Jongeren in Everberg ("De Grubbe") | Everberg, Kortenberg | Vlaams-Brabant | Vlaanderen | 2002 |
| Gesloten Federaal Centrum voor Jongeren van Tongeren | Tongeren | Limburg | Vlaanderen | 2009 |
| Gesloten Federaal Centrum voor Jongeren van Saint-Hubert | Saint-Hubert | Luxemburg | Wallonië | 2010 |
Transitiehuizen zijn een nieuwe detentievorm die gedetineerden die bijna einde straf zijn de kans geven om onder intensieve begeleiding te werken aan hun re-integratie. Men wil een geleidelijke overgang van een klassieke detentie naar meer vrijheid, die moet leiden tot minder recidive. De gedetineerden klussen of koken en worden geholpen bij het zoeken naar werk en naar een woning, enz. Zij worden hierbij opgevolgd door criminologen, psychologen en sociaal werkers. Transitiehuizen bieden een detentie meer op het profiel van de gedetineerden. Onderzoek toont aan dat wie in zo'n transitiehuis verbleef minder vaak hervalt in criminele feiten. Op 31 december 2021 sloot het transitiehuis te Edingen. Hierdoor werden geen nieuwe plaatsingen meer uitgevoerd, en voor de gedetineerden die nog in Edingen verbleven, werd bij de SURB nagegaan of ze in aanmerking komen voor een andere strafuitvoeringsmodaliteit. Indien niet het geval, werden de participanten terug overgebracht naar een penitentiaire inrichting[10].
| Inrichting | Stad | Provincie | Gewest | Type | Opening | sluiting | Gedetineerden (+/-) | Capaciteit (+/-) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Transitiehuis van Mechelen | Mechelen | Antwerpen | Vlaanderen | 2019 | / | 15 | ||
| Transitiehuis van Edingen | Edingen | Henegouwen | Wallonië | 2020 | 31/12/2021[10] | 15 |
Geïnterneerden zijn geesteszieken die veroordeeld zijn voor criminele feiten. Het FPC is vergelijkbaar met een psychiatrisch ziekenhuis, maar heeft een hogere graad van beveiliging.
| Inrichting | Stad | Provincie | Gewest | Type | Opening | Geinterneerden (+/-) | Capaciteit (+/-) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| FPC-Antwerpen | Antwerpen | Antwerpen | Vlaanderen | FPC | 2017 | 180 | |
| FPC-Gent | Gent | Oost-Vlaanderen | Vlaanderen | FPC | 2014 | 270 | |
| FPC-Aalst | Aalst | Oost-Vlaanderen | Vlaanderen | FPC | 2026-2027 | 120 | |
| FPC-Waver | Waver | Waals-Brabant | Wallonië | FPC | 250 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
