Dgèrnésiais

Het Dgèrnésiais, Guernésiais of Guernsiaans is het Normandisch-Franse dialect dat op Guernsey gesproken werd maar dat nu grotendeels verdrongen is door het Engels.

Het Guernsiaans is onderling verstaanbaar met het Jèrriais in Jersey en het Normandisch van het vasteland. Het is echter meer beïnvloed door het Engels en het Noors.

Dgèrnésiais bovenaan de verwelkomingen bij het toerismebureau in St. Peter Port

Elementen van de oorspronkelijke taal van Gernsey zijn nog overvloedig te vinden in de plaats- en straatnamen. Musea, luchthavens, zeehavens en sommige gemeenten gebruiken twee- of meertalige berichtenborden.

Taalgeschiedenis

Tot in die 19e eeuw bleef het Guernsiaans de omgangstaal van het grootste deel van die bevolking, en tot de Tweede Wereldoorlog verstonden bijna alle inwoners de taal. In kerk- en bestuurszaken was het standaard-Frans gebruikelijk. De overschakeling naar het Engels begon in de 19e eeuw, aanvankelijk vooral door de aanwezigheid van Engelse soldaten op het eiland. De verengelsing zette zich in de 20e eeuw nagenoeg volledig door.

Fonologie

Metatesis van /r/ is algemeen in het Guernésiais, in vergelijking met het Sercquiais of het Jèrriais.

Guernésiais	Sercquiais	Jèrriais	Frans	Nederlands
kérouaïe	krwee	crouaix	croix	kruis
méquerdi	mekrëdi	Mêcrédi	mercredi	woensdag

Andere voorbeelden van metatesis van /r/ zijn te vinden in pourmenade (promenade), persentaïr (present), terpid (driepoot).

Werkwoorden

aver – hebben (hulpwerkwoord)

present	preterite	imperfect	future	conditional
j'ai	j'aëus	j'avais	j'érai	j'érais
t'as	t'aëus	t'avais	t'éras	t'érais
il a	il aëut	il avait	il éra	il érait
all' a	all' aeut	all' avait	all' éra	all' érait
j'avaöns	j'eûnmes	j'avaëmes	j'éraöns	j'éraëmes
vous avaïz	vous aeutes	vous avaites	vous éraïz	vous éthêtes
il aönt	il aëurent	il avaient	il éraönt	il éraient

oimaïr – liefhebben (reguliere vervoeging)

present	preterite	imperfect	future	conditional
j'oime	j'oimis	j'oimais	j'oim'rai	j' oim'rais
t'oimes	t'oimis	t'oimais	t'oim'ras	t'oim'rais
il oime	il oimit	il oimait	il oim'ra	il oim'rait
all' oime	all' oimit	all' oimait	all' oim'ra	all' oim'rait
j'oimaöns	j'oimaëmes	j'oimaëmes	j'oim'rons	j' oim'raëmes
vous oimaïz	vous oimites	vous oimaites	vous oim'raïz	vous oim'raites
il' oiment	il' oimirent	il' oimaient	il' oim'raönt	il' oim'raient

Voorbeelden

Guernésiais	Nederlands	Frans
Quaï temps qu’i fait?	Hoe is het weer?	Quel temps fait-il?
I' fait caoud ogniet	Het is warm vandaag	Il fait chaud aujourd'hui
Tchi qu’est vote naom?	Hoe heet je ? letterlijk: Wat is uw naam?	Comment vous appelez-vous? Quel est votre nom?
Coume tchi que l’affaire va?	Hoe gaat het? letterlijk: Hoe gaan de zaken?	Comment vont les affaires ?
Quaï heure qu'il est?	Hoe laat is het?	Quelle heure est-il ?
À la perchoine	Tot ziens	Au revoir À la prochaine (à plus tard)
Mercie bian	Dank u wel	Merci beaucoup

Mediabestanden

Zie de categorie Guernésiais van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.