Cytostoom

Een cytostoom^[1] (van cyto-, cel en stoma, mond) is een onderdeel van een eencellig organisme dat gespecialiseerd is in fagocytose. Voedingsdeeltjes worden door het cytostoom heen geleid en in vacuolen opgenomen. Cytostomen komen alleen voor bij bepaalde groepen protozoa, zoals de Ciliophora en Excavata. Een voorbeeld is de parasitaire ciliaat Balantidium coli. Bij andere protozoa en in cellen van meercellige organismen is geen sprake van een gespecialiseerde ingang voor fagocytose.

Diagram van een ciliaat. Een cytostoom is meestal een trechtervormige holte, ondersteund door microtubuli.

Structuur

Het cytostoom is een verdieping in het celoppervlak die meestal richting de celkern is gelegen.^[2] Vaak gebruikt men de term om te verwijzen naar de gehele holte, maar in feite is alleen de opening van de verdieping aan het oppervlak van de cel het cytostoom. De rest van de holte wordt de cytopharynx genoemd.^[3] De cytopharynx en cytostoom zorgen ervoor dat voedingsdeeltjes en macromoleculen gericht de cel worden ingevoerd. Soms functioneert het cytostoom echter zelfstandig: de macromoleculen passeren het cytostoom en worden dan direct opgevangen in cytoplasmatische blaasjes.^[3]

Het cytostoom wordt ondersteund door microtubuli: stevige eiwitketens die verantwoordelijk zijn voor de vorm van het cytostoom.^[4]

Zie ook

• Organel

Bronnen

• (en) Johanna Laybourn-Parry. A Functional Biology of Free-Living Protozoa. Springer Science & Business Media, 32–43. ISBN 9781468473162.

1. Klaauw CJ, Oordt GJ. (1965). Technische Termen, achtste druk. E.J. Brill, Leiden.
2. (en) Okuda, Kendi et al. (1999). "The cytostome of Trypanosoma cruzi epimastigotes is associated with the flagellar complex." Experimental parasitology 92(4), 223-231. DOI: 10.1006/expr.1999.4419
3. (en) Preston, T. M. (1969). "The Form and Function of the Cytostome-Cytopharynx of the Culture Forms of the Elasmobranch Haemoflagellate Trypanosoma raiae Laveran & Mesnil." The Journal of protozoology, 16(2), 320-333. DOI: 10.1111/j.1550-7408.1969.tb02278.x.
4. (en) Alcantara, Carolina L., et al. (2014). "The three-dimensional structure of the cytostome-cytopharynx complex of Trypanosoma cruzi epimastigotes." Journal of cell science 127(10): 2227-2237. DOI:10.1242/jcs.135491.