Azië

Azië is het grootste werelddeel op de planeet Aarde. Aan de westkant grenst het aan Europa en Afrika, in het noorden aan de Noordelijke IJszee, in het oosten en zuidoosten aan de Grote Oceaan en in het zuiden aan de Indische Oceaan. In het jaar 2006 telde het continent circa 3,97 miljard inwoners, ofwel 61% van de totale wereldbevolking (6,5 miljard). Azië, met een oppervlakte van 44.580.000 km², bedekt 8,6% van de totale oppervlakte van de Aarde en 29,4% van de totale landoppervlakte. Cultureel is Azië erg heterogeen samengesteld.

Azië
Azië ten opzichte van andere Werelddelen
Oppervlakte	44.580.000 km²
Inwoners	ca. 4 miljard (90 inw./km²)
Landen	51 (onafhankelijk en erkend)
Tijdzones	UTC+2 (Israël) – UTC+12 (Rusland)
Portaal    Azië

Azië geografisch

Afbeelding van Azië, samengesteld uit diverse satellietopnames (bron: NASA)

Kaart van Azië (bron: CIA)

Recente kaart van de klimaatclassificatie van Köppen-Geiger (excl. Zuidwest-Azië).

Definitie van Azië

Het werelddeel Azië wordt gedefinieerd door het binnen de Afrika-Euraziatische landmassa te onderscheiden van Europa en Afrika. De precieze grenzen van het continent zijn vaag (met name voor niet-cartografen). Azië en Afrika zijn van elkaar gescheiden door het Suezkanaal (Landengte van Suez). De grens tussen Europa en Azië loopt grofweg via de Egeïsche Zee, Dardanellen, de Zee van Marmara, de Bosporus, de Zwarte Zee, het Kaukasusgebergte (niet geheel onomstreden, sommigen plaatsen de lijn via de Straat van Kertsj, Zee van Azov, Koema-Manytsjlaagte), de Kaspische Zee, de Oeralrivier (volgens anderen de rivier de Emba) en het Oeralgebergte naar Nova Zembla.

Geschiedenis van Azië

Zie Geschiedenis van Azië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Subregio's

Azië kan zelf beschouwd worden als een subregio van het grotere Euraziatische continent. De onderverdeling van Azië in regio's is niet helemaal rechtlijnig omdat er geen consensus over is, hieronder is een grove onderverdeling van Azië in verschillende subregio's:

Noord-Azië

Zie Noord-Azië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Deze term wordt bijna nooit gebruikt door geografen en refereert meestal aan het Aziatische gedeelte van Rusland, ook wel bekend als Siberië en het Russische Verre Oosten. Soms worden ook de noordelijke delen van andere Aziatische landen zoals Kazachstan hieronder gerekend.

Centraal-Azië

Zie Centraal-Azië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Normaal gesproken worden met Centraal-Azië de volgende gebieden bedoeld:

• Kazachstan, Oezbekistan, Tadzjikistan, Turkmenistan en Kirgizië.

Soms worden ook Afghanistan, Mongolië en de West-Chinese regio Sinkiang hiertoe gerekend. Het gebied in Centraal-Azië dat vroeger deel uitmaakte van het Keizerrijk Rusland wordt in Rusland ook wel Midden-Azië genoemd.

Verre Oosten

Zie Verre Oosten voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Hiermee wordt vaak bedoeld Oost-Azië gecombineerd met Zuidoost-Azië en het oostelijke gedeelte van Rusland aan de Grote Oceaan (het Russische Verre Oosten).

Oost-Azië

Zie Oost-Azië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Normaal gesproken worden met Oost-Azië de volgende gebieden bedoeld:

• de Pacifische eilanden van Taiwan en Japan;
• Noord- en Zuid-Korea op het Koreaans schiereiland;
• China, maar soms alleen de oostelijke regio's.

Soms worden ook Mongolië en Vietnam bij deze regio's ingedeeld.

Zuidoost-Azië

Zie Zuidoost-Azië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Normaal gesproken worden met Zuidoost-Azië de volgende gebieden bedoeld:

• Achter-Indië
• het schiereiland Malakka;
• Indochina;
• de Indische Archipel, een eilandengroep tussen de Indische- en Grote Oceaan.

Het omvat de landen Myanmar, Thailand, Laos, Cambodja, Vietnam (alle op het vasteland gelegen), de Filipijnen, Singapore, het westen van Indonesië, Brunei, Oost-Timor (eilandnaties) en Maleisië. Maleisië wordt door de Zuid-Chinese Zee in tweeën gedeeld en ligt zowel op het vasteland als op de eilanden.

Zuid-Azië

Zie Zuid-Azië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Aan Zuid-Azië wordt ook wel gerefereerd als het Indisch subcontinent. Hierop liggen de volgende landen: India, Pakistan, Nepal, Bhutan, Bangladesh (op het vasteland), Sri Lanka en de Malediven (eilandnaties). Hoewel het grootste deel van Afghanistan niet op dit subcontinent ligt, wordt ook dat land vaak tot Zuid-Azië gerekend.

Zuidwest-Azië

Zie Zuidwest-Azië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Zuidwest-Azië, ook wel West-Azië genoemd, wordt normaal gesproken aangeduid met de niet-geografische term Midden-Oosten. Onder deze term vallen soms ook de Arabische landen in Noord-Afrika.

Normaal gesproken worden met Zuidwest-Azië de volgende gebieden bedoeld:

• Anatolië (Klein-Azië), het Aziatische deel van Turkije;
• het eiland Cyprus in de Middellandse Zee;
• de Levant, ook wel het Nabije Oosten, waarvan Syrië, Israël, Palestina, Jordanië en Libanon deel uitmaken;
• het Arabisch Schiereiland, waarop Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Qatar, Oman, Jemen en Koeweit liggen. De op dit schiereiland liggende landen die grenzen aan de Perzische Golf worden ook wel Golfstaten genoemd;
• de Zuidelijke Kaukasus, waarin Georgië, Azerbeidzjan en Armenië liggen;
• het Hoogland van Iran, waarop Iran en delen van andere landen liggen;
• de Sinaï.

Landen en gebieden

Tot Azië behoren de volgende gebieden (alfabetisch):

Onafhankelijke landen

•  Afghanistan
•  Armenië
•  Azerbeidzjan^[1]
•  Bahrein
•  Bangladesh
•  Bhutan
•  Brunei
•  Cambodja
•  China
•  Cyprus^[2]
•  Egypte^[3]
•  Filipijnen^[4]
•  Georgië^[1]
•  India
•  Indonesië^[4][5]
•  Irak
•  Iran
•  Israël
•  Japan
•  Jemen
•  Jordanië
•  Kazachstan^[6]
•  Kirgizië
•  Koeweit
•  Laos
•  Libanon
•  Malediven^[4]
•  Maleisië
•  Mongolië
•  Myanmar
•    Nepal
•  Noord-Korea
•  Oezbekistan
•  Oman
•  Oost-Timor^[4]
•  Pakistan
•  Palestina
•  Qatar
•  Rusland^[7]
•  Saoedi-Arabië
•  Singapore
•  Sri Lanka
•  Syrië
•  Tadzjikistan
•  Thailand
•  Turkije^[8]
•  Turkmenistan
•  Verenigde Arabische Emiraten
•  Vietnam
•  Zuid-Korea

Afhankelijke gebieden

•  Hongkong
•  Macau

Gebieden met betwiste status en bezette gebieden

• Abchazië
• Aksai Chin en Shaksgam
• Jammu en Kasjmir
• Koerilen, zuidelijke gedeelten opgeëist door Japan
• Noord-Cyprus^[2][4]
• Oost-Turkestan
•  Palestina
• Paraceleilanden^[4]
• Spratly-eilanden^[4]
•  Taiwan^[9]
• Tibet
• Zuid-Ossetië

Opmerkingen:

• Armenië, Azerbeidzjan, Cyprus, Georgië, Kazachstan, Rusland en Turkije kunnen staatkundig gezien zowel tot Azië als tot Europa worden gerekend. Op Armenië en Cyprus na liggen deze landen gedeeltelijk in het ene en gedeeltelijk in het andere werelddeel. Armenië en Cyprus liggen geografisch gezien weliswaar in Azië, maar worden om cultuurhistorische en politieke redenen in samenhang met het gegeven dat ze dicht bij Europa liggen ook tot Europa gerekend.
• Egypte kan staatkundig gezien zowel tot Afrika als tot Azië worden gerekend omdat het in beide werelddelen ligt.
• Indonesië kan staatkundig gezien zowel tot Azië als tot Oceanië worden gerekend. De Indonesische provincies Papoea en West-Papoea liggen namelijk in Oceanië en het eiland Timor (waarop het Indonesische West-Timor ligt) alsook de Molukken en Noord-Molukken vallen wat betreft ligging zowel onder Azië als onder Oceanië. Ook Oost-Timor kan zowel tot Azië als tot Oceanië gerekend worden.