Tanzania
land in Afrika Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Voor het spinnengeslacht, zie Tanzania (geslacht).
Tanzania (uitspraak: [ˌtɑnzaˈnija]; soms ook wel aangeduid als Tanzanië), volledige naam Verenigde Republiek Tanzania (Swahili: Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Engels: United Republic of Tanzania), is een land in Oost-Afrika. Het land grenst aan Congo-Kinshasa, Rwanda en Burundi in het westen; Oeganda en Kenia in het noorden; en Mozambique, Malawi en Zambia in het zuiden. De hoofdstad is Dodoma, maar de grootste stad is Dar es Salaam. De officiële landstaal is Swahili; daarnaast heeft het Engels de status van voertaal. Binnen de republiek heeft Zanzibar een semiautonome status. De naam Tanzania is een samentrekking van de twee landen waaruit het voortgekomen is, Tanganyika en Zanzibar.
| Jamhuri ya Muungano wa Tanzania United Republic of Tanzania | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Basisgegevens | ||||
| Officiële taal | Swahili, Engels | |||
| Hoofdstad | Dodoma | |||
| Regeringsvorm | Republiek | |||
| Staatshoofd | President Samia Suluhu | |||
| Regeringsleider | Premier Kassim Majaliwa | |||
| Religie | Christelijk 61%, islamitisch 35%, animist 2%[1] | |||
| Oppervlakte | 947.303 km²[2] (6,2% water) | |||
| Inwoners | 44.928.923 (2012)[3] 58.552.845 (2020)[4] (61,8/km² (2020)) | |||
| Bijv. naamwoord | Tanzaniaans | |||
| Inwoneraanduiding | Tanzaniaan (m./v.) Tanzaniaanse (v.) | |||
| Overige | ||||
| Volkslied | Mungu ibariki Afrika | |||
| Munteenheid | Tanzaniaanse shilling (TZS) | |||
| UTC | +3 | |||
| Nationale feestdag | 26 april | |||
| Web | Code | Tel. | .tz | TZA | 255 | |||
| Voorgaande staten | ||||
| ||||
| Detailkaart | ||||
 | ||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Mainland Tanzania (Vasteland Tanzania) verwijst naar het deel van Tanzania op het continent van Afrika; met uitzondering van de eilanden van de Zanzibararchipel. Het komt overeen met het gebied van de voormalige staat Tanganyika. 25 van de 30 bestuurlijke regio's van Tanzania bevinden zich op het vasteland.
Tanzania werd al circa 2 miljoen jaar geleden bewoond door mensachtige wezens. In de Olduvaikloof heeft Louis Leakey fossielen van menselijke voorouders gevonden. In de oudheid werden er contacten onderhouden met Egypte. Meer dan 2500 jaar geleden kwam de Urewe-cultuur zich vestigen langs het Victoriameer. De bewoners kenden ijzersmelttechnieken, produceerden een specifiek aardewerk en leefden van landbouw en wat veeteelt. In de 4e eeuw kwamen de Arabieren uit Oman handel drijven in Tanzania. Rond 700 ontstonden de eerste vestigingen op de eilanden voor de kust. Perzen uit Shiraz volgden rond 1200. Nadat de Portugezen de Kaap de Goede Hoop hadden omvaren in 1488, werd er in 1505 een Portugese expeditie van 23 schepen opgezet om de Oost-Afrikaanse handel over te nemen.
Begin van het koloniale tijdperk
Tussen de zestiende en negentiende eeuw bezaten de Portugezen een monopoliepositie wat betreft de handel met Tanzania, toch werden ze in 1828 door de Arabieren verslagen. Het eiland Zanzibar was vanaf 1840 de residentie van de Sultan van Oman en van hieruit werden er slavenraids op het vasteland uitgevoerd tot aan het Tanganyikameer, waarbij Bagamoyo als havenplaats diende. De slaven werden verkocht op de markt in Zanzibar, tewerkgesteld op de kruidnagelplantages op Zanzibar of verscheept naar de Caraïben.
Duitse en Britse overheersing
In 1884 sloten vertegenwoordigers van de Duitse Oost-Afrika Vereniging verdragen met de plaatselijke stamhoofden, waarna de Duitse Oost-Afrika Vereniging het gebied begon te koloniseren. In 1885 ontstond de kolonie Duits-Oost-Afrika, dat het huidige continentale deel van Tanzania omvatte, plus Rwanda en Burundi.
Het Sultanaat Zanzibar werd in 1890 een Brits protectoraat.
Een opstand tegen het Duitse gezag in 1907 (Maj-Maj-opstand) werd door de Duitsers hardhandig onderdrukt. In 1914 raakte Duits Oost-Afrika betrokken bij de Eerste Wereldoorlog. Werden de meeste Duitse koloniën in Afrika en Azië reeds in 1914 en 1915 door de Entente veroverd, de troepen van Duits Oost-Afrika bleef tot het einde van de oorlog weerstand bieden.
Gouverneur Heinrich Schnee en de geniale Duitse kolonel (later: generaal) Paul von Lettow-Vorbeck wisten via guerrilla-methoden uit de handen van de aanvallende Britten, Belgen en later ook de Portugezen te blijven. Sterker nog, het numeriek kleine leger dat door Lettow-Vorbeck gecommandeerd werd viel zelfs (met succes) de Britse stellingen in Kenia aan. Vanaf 1918 trokken de mannen onder Lettow-Vorbeck door Mozambique. Op 6 januari 1918 vielen zijn legers zelfs enkele stellingen in Burundi aan waardoor de Portugezen moesten capituleren. Op 14 november 1918 capituleerde Lettow-Vorbeck nadat hij vernomen had dat Duitsland een wapenstilstand had gesloten.
Brits mandaatgebied
Het grootste deel van Duits-Oost-Afrika werd na de Eerste Wereldoorlog een Brits mandaatgebied onder de naam Tanganyika. Alleen Ruanda-Urundi (nu Rwanda en Burundi) werd een afzonderlijk Belgisch mandaatgebied.
Duitsers bleven in vrij grote aantallen in Tanganyika aanwezig (bijvoorbeeld als plantagehouders). Onder Brits bestuur werd in Tanganyika zoals in Zanzibar het links rijden ingevoerd.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het mandaatgebied omgezet in een trustschap, maar steeds onder Brits bestuur. Intussen groeide het nationaal bewustzijn onder de autochtone bevolking en werden er partijen en verenigingen opgericht. De voornaamste was de Tanganyika Afrikaanse Nationale Unie (TANU) die in 1954 werd opgericht door Julius Nyerere, een zoon van een stamhoofd. Bij de verkiezingen van 1958 werd de TANU de grootste partij.
Onafhankelijkheid
In mei 1961 verkreeg het land volledig zelfbestuur en werd Nyerere premier. Op 9 december 1961 werd Tanganyika een onafhankelijk land, nog met de Britse koningin als staatshoofd. Precies een jaar later werd het de Republiek Tanganyika (als onderdeel van het Britse Gemenebest) met Nyerere als president.
Zanzibar werd in 1963 een onafhankelijke staat. Begin 1964 werd de sultan van Zanzibar afgezet en de Volksrepubliek Zanzibar en Pemba uitgeroepen. Kort daarna - op 26 april 1964 - ging de eilandengroep een unie aan met Tanganyika onder de naam Verenigde Republiek Tanzania. Zanzibar behield daarin wel een autonome status. President van het land werd Nyerere en vicepresident werd sjeik Abeid Karume van Zanzibar.
In 1967 werd de Verklaring van Arusha aangenomen. Het plan voorzag in een ontwikkelingsplan, Afrikaans socialisme, traditioneel Afrikanisme en een eenpartijdemocratie. Voor de ruim 12 miljoen boeren werden Ujamaa-dorpen ingericht. In deze Ujamaa-dorpen waren scholen, ziekenhuizen, water- en voedselvoorzieningen en andere sociale voorzieningen. Vanwege de voortdurende economische terugval echter, werden de Ujamaa-dorpen slechts ten dele een succes. In zijn buitenlandbeleid volgde president Nyerere een strikt neutrale koers. Dit resulteerde in de aanwezigheid van zowel adviseurs uit Oost-Europese landen en China, als uit West-Europese landen en de VS. In 1977 fuseerde de Afro-Shirazi Partij van Zanzibar met Nyerere's TANU tot de Partij van de Revolutie (CCM). Als protest tegen de - in de ogen van Zanzibars president Aboud Jumbe - centrale politiek, trad Jumbe op 30 januari 1984 af en werd vervangen door de gematigde Ali Hassan Mwinyi.
In 1979 opereerden Oegandese troepen van de Oegandese dictator Idi Amin op Tanzaniaans grondgebied. Tanzania, dat al langer in onmin leefde met de dictatuur in het buurland, viel daarop - gesteund door Oegandese anti-Amin strijders - Oeganda binnen en verjoeg dictator Amin.
In 1985 trad Nyerere vrijwillig af. Zijn opvolger als president werd Ali Hassan Mwinyi. Dit alles benadrukte de redelijke stabiliteit van Tanzania: de christen Nyerere werd, zonder dat dit leidde tot noemenswaardige religieuze of etnische problemen, opgevolgd door de moslim Mwinyi. President Mwinyi paste het Afrika-socialisme van Nyerere wat aan aan de tijd en leende geld bij het IMF. In 1990 werd Mwinyi tot president herkozen. Mwinyi zette het, tijdens zijn eerste ambtsperiode als president, democratiseringsbeleid voort en in 1992 werd het meerpartijenstelsel ingevoerd. Na het aftreden van Mwinyi in 1995 werd Benjamin Mkapa president, die in 2005 werd opgevolgd door Jakaya Kikwete (beiden CCM).
In 1995 werd president Salmin Amour (CCM) van Zanzibar herkozen. Internationale waarnemers bespeurden echter corruptie en manipulatie van de verkiezingsuitslag. Een sterke, door Arabieren, gesteunde afscheidingsbeweging op het eiland, wordt door de Tanzaniaanse regering niet erkend. Bij de verkiezingen van 2000 werd de zoon van Zanzibars eerste president, Amani Karume, tot president en voorzitter van Zanzibar en Pemba gekozen.
De officiële hoofdstad is Dodoma, maar de voormalige hoofdstad Dar es Salaam huisvest nog vele regeringsinstellingen en ambassades. Andere belangrijke steden zijn Arusha, nabij de Kilimanjaro, Mwanza, Tabora en Zanzibar.
Zie Regio's van Tanzania voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Tanzania is onderverdeeld in 26 regio's en 129 districten.
Tanzania is een republiek waarbij Zanzibar een semi-autonome status heeft. De president, die voor vijf jaar wordt gekozen en eenmaal herkiesbaar is, komt meestal van het vasteland. De eerste vicepresident is dan de premier van Zanzibar, de tweede vicepresident is de premier van de landsregering. De huidige president van Tanzania is Samia Suluhu.
Voor een overzicht van presidenten, zie de lijst van presidenten van TanzaniaHet parlement, de Nationale Vergadering, telt 156 leden: 101 gekozen op het vasteland en 55 op Zanzibar en Pemba.
Tot 1992 was de Chama Cha Mapinduzi (CCM), ('Partij van de Revolutie') de enige toegestane partij. De CCM ontstond in 1977 na een fusie van de Tanganyika Afrikaanse Nationale Unie (TANU) van Julius Nyerere en de Afro-Shirazi Partij van Aboud Jumbe. De CCM bekleedde tot 1992 duidelijk een monopoliepositie en de meeste ambtenaren waren dan ook lid van die partij. Wel hadden de kiezers keus uit meerdere kandidaten van die partij als het ging om de vertegenwoordigende lichamen. Bij de uitvoerende functies was de keus beperkt tot "ja" en "nee". De National Executive Committee (een soort politbureau) had de macht, er bestond geen persvrijheid, de Tanzaniaanse economie was een centraal geleide economie.
In 1992 werd een meerpartijenstelsel en een vrije markteconomie ingevoerd.
De munteenheid in Tanzania is de Tanzaniaanse shilling.
Mensenrechten worden in Tanzania regelmatig geschonden door de jacht op albino's voor hun lichaamsdelen, die zogezegd magische kracht zouden hebben en worden gebruikt voor muti, een magische of zwartmagische praktijk die veelal als traditionele geneeskunde wordt voorgesteld maar tot doel heeft het verkrijgen van geluk en rijkdom. Zelfs kinderen worden niet ontzien omdat hun lichaamsdelen als effectiever worden beschouwd (en soms bij levenden lijve worden afgehakt). Deze praktijk is buiten de wet gesteld, hetgeen toverdokters niet belet haar nog steeds te beoefenen.
Homoseksualiteit is voor mannen verboden in het land.[5] Vrijwel alle politici demoniseren homoseksuelen frequent en fanatiek.[bron?]
Tanzania bezit grote voorraden aan mineralen en ertsen zoals goud, tanzaniet, diamant, steenkool, ijzer, uranium, nikkel, chroom, tin, platina en aardgas. Aardgas wordt gebruikt voor de productie van elektriciteit.
In 2014 produceerde het land 22 miljoen ton olie-equivalent (Mtoe), 95% biobrandstof en afval. (1 Mtoe = 11,63 TWh, miljard kilowattuur). Dat was niet genoeg voor de energievoorziening, het TPES (total primary energy supply): 25 Mtoe. Het land importeerde 2,9 Mtoe olieproducten.
Van de energie ging ongeveer 3 Mtoe verloren bij conversie. Voor eindgebruikers resteerde 21 Mtoe waarvan 0,4 Mtoe = 5 TWh elektriciteit[6] die voor 42% met waterkracht opgewekt werd.[7]
De uitstoot van kooldioxide was 10 megaton, dat is 0,2 ton per persoon,[8] bijna niets vergeleken met het wereldgemiddelde 4,5 ton per persoon.[9]
Tanzania heeft enkele toeristische troeven voor safaritochten (het woord safari betekent reis in het Swahili):
- Ngorongoro: krater met een unieke wildpopulatie
- Serengeti: wildreservaat, bekend door de jaarlijkse migratie (gedeeld met Kenia)
- Selous: wildreservaat in het zuiden van het land, met de Rufiji-rivier
- Tarangire National Park: natuurpark in het noorden
- Lake Manyara: wildreservaat bekend om de vele flamingo's
- Ruaha: wildreservaat in het midden van het land
- Kilimanjaro: hoogste berg van Afrika (5895 m), door toeristen beklimbaar
Zonsondergang in de Serengeti
Tengerumarkt vlak bij Arusha
Makonde-houtsnijwerk
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
