R.U.R.
literair werk van Karel Čapek / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
R.U.R. (Rossum's Universele Robots) is een toneelstuk van Karel Čapek geschreven in 1920 en voor het eerst opgevoerd op 25 januari 1921. Het stuk heeft de reputatie het woord "robot" in de wereld te hebben gezet. "Robot" is afgeleid van het Tsjechische woord robota, wat zoveel betekent als saai werk, zwoegen en dienstbaarheid. Een "robotnik" is een boer of lijfeigene.
Overigens lijken Čapeks robots niet op wat wij nu onder robots verstaan: tegenwoordig zouden we het eerder resultaten van genetische manipulatie noemen. Čapek heeft het over "kneedmachines" en "vaten" waaruit een chemische substantie komt die met behulp van drukpersen tot een mensachtig wezen wordt gevormd. Op het toneel zien ze er uit als normale menselijke wezens, een gegeven dat ook gebruikt wordt.
In vrijwel alle (populairwetenschappelijke) verhandelingen over robots wordt aan het toneelstuk R.U.R. gerefereerd. Op 17 november 1933 zond de N.I.R. een hoorspelbewerking uit in de vertaling van regisseur Gust De Muynck. Het is als toneelstuk in Nederland weinig opgevoerd. De eerste keer was op 29 maart 1928 in de stadsschouwburg van Amsterdam. Dit gebeurde door de Amsterdamse Studenten Toneelvereniging. Later is het op 22 november 1957 nog een keer opgevoerd ter gelegenheid van de 48e dies van de Utrechtse Studenten Toneel Vereniging. De onbekendheid in Nederland werd treffend weergegeven in het voorwoord van het begeleidende boekje: "Dat "R.U.R." van de Tsjech Karel Capek in Nederland volkomen onbekend is gebleven kan niet beter worden gedemonstreerd dan door het feit dat het bureau Theaterrechten van de S.E.B.A. van het bestaan van dit stuk niet op de hoogte was." In Engeland is het een aantal malen op de planken gezet en Engelse vertalingen zijn in druk verkrijgbaar.