AI tools
Loading AI tools

Pedagogiek of opvoedkunde is de wetenschappelijke studie van de manier waarop volwassenen - ouders, opvoeders, onderwijzers en leraren, jeugdigen grootbrengen, om ze voor te bereiden op een zelfstandig, volwassen bestaan. Een beoefenaar van dit vakgebied is een pedagoog. De studie van de organisatie van het onderwijs is de onderwijskunde, het specifieke vakgebied van het lesgeven heet didactiek.

Thumb
Eerste Montessorischool in Nederland, Den Haag 1915

Meer specifiek bestudeert pedagogiek onderwijsmethoden, inbegrepen de te stellen leerdoelen, en de manier waarop deze doelen bereikt kunnen worden. Ze bestudeert de opvoeding, de ontwikkelingsfasen, en de relaties tussen het kind en zijn sociale omgeving: familieleden, school, vriendjes en vriendinnetjes, de gebouwde omgeving, media. Ook wordt de opvoeding van moeilijk opvoedbare kinderen onderzocht. Onder pedagogie wordt de praktijk van het opvoeden verstaan.

De opvoedingswetenschap (pedagogiek) bestaat niet in alle landen als zelfstandige wetenschap; in Nederland, Duitsland en België is dit overigens wel het geval. In Groot-Brittannië heet het education, en is het één profiel samen met maatschappelijk werk en dienstverlening.

Etymologie

Pedagogiek is de vernederlandste vorm van Grieks παιδαγωγία, paidagōgia, een neologisme (1495), afgeleid van Oudgrieks παιδαγωγός, [1] paidagōgos, samengesteld uit παῖς país; kind, jongen, en αγειν agein: leiden, wegleiden. Een pedagoog (παιδαγωγός) was in de klassieke oudheid een slaaf die de kinderen begeleidde van en naar school, maar ook algemener begeleidde, bijvoorbeeld naar de markt.

Specialisaties

Binnen de pedagogiek worden de volgende specialisaties onderscheiden:

  • sociale pedagogiek: bestudeert de maatschappelijke voorwaarden van de opvoeding
  • onderwijspedagogiek, met inbegrip van didactiek en onderwijskunde
  • klinische pedagogiek
  • gezinspedagogiek
  • ecologische pedagogiek bestudeert het kind in de complexiteit van zijn leefomgeving
  • theoretische pedagogiek
  • forensische pedagogiek
  • historische pedagogiek: bestudeert hoe in het verleden pedagogen (onderwijzers en ouders) gestalte gaven aan de wens jeugdigen met een bepaald doel groot te brengen
  • orthopedagogiek: bestudeert onder andere het grootbrengen van jeugdigen met een ontwikkelingsstoornis, zoals ADHD, of leerstoornis, zoals dyslexie
  • mediapedagogiek bestudeert de impact van nieuwe media op de opvoeding
  • godsdienstpedagogiek

Sommigen menen dat er theorieën zijn die altijd en overal zouden gelden over het (beïnvloeden van) menselijk gedrag. Anderen menen dat het menselijk gedrag niet is te voorspellen, en gaan "slechts" na hoe het in het verleden is toegegaan.

In de theorie[2] heeft men verder acht terreinen van opvoeding onderkend: emotionele vorming, esthetische vorming, ethische vorming, intellectuele vorming, lichamelijke opvoeding, persoonlijkheidsvorming, seksuele opvoeding en sociale vorming.

Pedagogen

Zie Pedagoog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Bekende Nederlandse en Belgische pedagogen
Bekende buitenlandse pedagogen

Zie ook

 Portaal Onderwijs

Literatuur

  • Siebren Miedema (red.), Pedagogiek in meervoud: wegen in het denken over opvoeding en onderwijs. Houten, Bohn Stafleu Van Loghum, 1984 / 2000 (6de druk)
  • Paul Smeyers, Stefan Ramaekers, Roel van Goor, Bruno Vanobbergen (red.), Inleiding in de pedagogiek. Deel 1: Thema's en basisbegrippen. Deel 2: Grondslagen en stromingen. Amsterdam, Boom, 2017
  • Joop Berding & Wouter Pols (2018, 4e herziene druk). Schoolpedagogiek voor het basis- en voortgezet onderwijs. Noordhoff Uitgevers BV., Groningen, Nl., 356 p.. ISBN 9789001827892.
  • Tom Kroon & Bas Levering (red.) (2008 / 2019, 5e druk). Grote pedagogen in klein bestek. SWP, Amsterdam, 336 p.. ISBN 9789088506925.
  • Jan Masschelein (red.), Dat is pedagogiek. Actuele kwesties en sleutelteksten uit de Westerse pedagogische traditie van de twintigste eeuw. Leuven University Press, 2019 ISBN 9789462701496
  • D.Th. Thoomes, De antropologische pedagogiek van O.F. Bollnow. In: Bronteksten Historische pedagogiek, Rotterdam, 2000 / Capita Selecta
  • Daan Thoomes, Gemankeerde volwassenheid? In: In de Waagschaal, tijdschrift voor theologie, cultuur en politiek. Jrg. 30, 2001, nr. 7, pp. 12-14
  • Daan Thoomes, Opvoeding heeft een doel. In: In de Waagschaal, tijdschrift voor theologie, cultuur en politiek. Jrg. 32, 2003, nr. 13, pp. 13-16
  • Willem Koops, Een beeld van een kind. De ontwikkeling en opvoeding van het kind in historisch perspectief. Amsterdam, Boom, 2016
  • Jan Bransen, Pedagogisch gezag is geen epistemisch gezag. Een pleidooi tegen de verwetenschappelijking van de pedagogiek. In: Pedagogiek, jrg. 36, 2016, nr. 2, pp. 175-198
  • Jan Bransen, Gevormd of vervormd?: een pleidooi voor ander onderwijs. Leusden, Isvw Uitgevers, 2020

Externe links

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Firefox
Wikiwand for Firefox