Cirkelredenering

Een cirkelredenering, kringredenering of petitio principii (ook wel aangeduid als circulus in probando of het Engelse begging the question, ook wel afgekort tot BTQ^[1][2]) is een drogreden die volgt uit een manier van redeneren waarbij al als juist wordt aangenomen wat nog bewezen moet worden, of waarbij feiten gebruikt of aangehaald worden waarvan de spreker/schrijver verkeerdelijk veronderstelt dat ze al bestaan of verwezenlijkt zijn.

Geschiedenis

Het begrip was al bekend bij Aristoteles.^[3] Immanuel Kant noemde het principe in 1800^[4] waarna het zijn verdere weg vond als kritiek op de wiskundige logica^[5] en op de retoriek. Nieuwe aandacht kreeg het begrip door recente publicaties over moderne argumentatietechnieken,^[6][7] waarin het begrip die nieuwe rol toebedeeld krijgt in de analyse van meningsverschillen en in de eisen die aan de argumentatie gesteld moeten worden om een meningsverschil op te kunnen lossen.

Een bekende cirkelredenering staat ook bekend onder de naam cirkelredenering van Descartes: Descartes bewijst het bestaan en de waarachtigheid van God op basis van de methode van heldere en goed onderscheiden ideeën (des idées claires et distinctes). Hij lijkt deze methode van kennisverwerving echter te funderen op die waarachtigheid van God.

Voorbeeld

Een simpel voorbeeld is het volgende: drie rovers bemachtigen bij een overval tien goudstukken. Een hunner verdeelt de buit en geeft de twee anderen ieder drie goudstukken. Vraagt een hunner: waarom krijg jij nu vier goudstukken en krijgen wij er maar drie? Omdat ik de aanvoerder ben, luidt het antwoord. Daarop komt de tegenvraag: waarom zou jij opeens onze aanvoerder zijn? Daarop luidt het antwoord: omdat ik meer goud heb dan jullie.

Nominale denkfout

Zie Nominale denkfout voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De nominale denkfout is een vorm van cirkelredenering, waarbij men het geven van een naam aan iets neemt voor een verklaring ván dat iets, terwijl het gewoon een andere beschrijving is.

Bronnen, noten en/of referenties

1. Begging the Question as a Criticism of an Argument in Itself in Topics 8.11
2. "Begging the question" (BTQ) is a form of logical fallacy in which an argument is assumed to be true without evidence other than the argument itself
3. Aristoteles. En archei aiteisthai. In: Prior Analytics II, xvi (= Part 16). Gearchiveerd op 6 augustus 2022.
4. Immanuel Kant. Logik, ein Handbuch zu Vorlesungen: §92. Petitio principii - Circulus in probando,
5. Poincaré. Revue de Métaphysique et de Morale: 1905, nº 6; 1906, nº 1, 3
6. Eemeren, F.H. van & Grootendorst, R. (1992). Argumentation, communication, and fallacies. A pragma-dialectical perspective. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
7. Eemeren, F.H. van, Grootendorst, R., & Snoeck Henkemans, A.F. (1995). Argumentatie. Inleiding in het analyseren, beoordelen en houden van betogen, Wolters-Noordhoff