आत्मज्ञानया युग

प्रबोधनया युग वा आत्मज्ञानया युग (Age of Enlightenment वा प्रबोधन वा तार्किक युग) १८गु शताब्दीया युरोपेली बुद्धिजीवी वर्गया सांस्कृतिक आन्दोलन ख। थ्व आन्दोलनं तार्किक शक्तियात छ्येला सामाजिक सुधार व ज्ञानया विकास यायेगु कुतः यात। थुकिलिं बौद्धिक आदान-प्रदानयात तिबः बिल धाःसा चर्च व राज्यया असहिष्णुता व यातनाया विरोध यात। करिब १६५०-१७००य् उत्त्पत्ति जूगु थ्व आन्दोलनया पलिस्थामि दार्शनिक बारुच स्पिनोजा (Baruch Spinoza) (1632–1677), जोन लक (John Locke) (1632–1704), पियरे बेली (Pierre Bayle) (1647–1706) व आइज्याक न्युटन (Isaac Newton) (1643–1727) ख। सत्ताधारी राजकुमारतयेसं यक्व थासय् थःगु सरकारय् थ्व क्रान्तिया समर्थकतयेगु दर्शन समर्थन व पालन याःगु खनेदु। प्रबोधन करिब १७९०-१८०० तक्क विकास जुल। थ्व धुंका मानव भावना व संवेदना केन्द्रित रोमान्तिसिजम व आत्मज्ञान विरोधी तत्त्व बल्लाना वल।

इन्साइक्लोपेदिया भोलुम १या मूपौ

आत्मज्ञानया केन्द्र फ्रान्स ख। फ्रान्सय् थ्व क्रान्तिया लिच्वःया रुपय् देनिस दिदेरों (Denis Diderot) (1713–1784) संपादन यानादिगु इन्साइक्लोपेदि (Encyclopédie) (1751–72) पिथन गुकिलि सच्छिंवं दार्शनिक दसु भोल्तायर (1694–1778), मोन्तेस्क्यु (Montesquieu) (1689–1755) आदिया च्वसु योगदान दु। थ्व ग्रन्थया ३५ भोलुम करिब २५००० प्रति मिल गुकिया बच्छि फ्रान्स स्वया पिनेया मनुतयेसं न्यागु ख। थ्व न्हुगु वैचारिक शक्ति युरोपया नगरी क्षेत्रय् फैलेजुल। इङ्गल्यान्द, स्कतल्यान्द, जर्मन राज्य, नेदरल्यान्द, रुस, इताली, अस्त्रिता, स्पेन जुजुं थ्व दर्शन एत्लान्तिक पुला अमेरिकी उपनिवेषय् बेञ्जामिन फ्र्याङ्क्लिन (Benjamin Franklin) व टमस जेफरसन (Thomas Jefferson) आदि थें न्यापिं अमेरिकी क्रान्तिया मू वैचारिकतयेत नापं प्रभाव यात। थ्व युगया राजनैतिक दर्शनया प्रभावं अमेरिकी स्वतन्त्रताया घोषणा, अमेरिकी बिल अफ राइत्स, फ्रेञ्च मनु व नागरिकया अधिकारया घोषणा (Declaration of the Rights of Man and of the Citizen) व मे ३, सन् १७९१या पोलिश-लिथुआनियन संविधान जारी जुल।^[1]

लिधंसा

1. Robert R. Palmer, The Age of the Democratic Revolution (1964)