हुमायूँ
From Wikipedia, the free encyclopedia
हुमायूँ एक मुगल शासक थिए। पहिलो मुगल सम्राट बाबर का पुत्र नसीरुद्दीन हुमायूँ ( ६ मार्च १५०८ - २७ जनवरी १५५६) थियो। यद्यपि उनीसँग धेरै बर्ष सम्म साम्राज्य थिएन, तर मुगल साम्राज्य को आधार मा हुमायूं को योगदान छ।
नसीरुद्दीन मुहम्मद (हुमायूँ) | |
---|---|
मुगल बादशाह | |
शासनकाल | 1530-1556 |
पूर्वाधिकारी | बाबर |
उत्तराधिकारी | अकबर |
जन्म | मार्च 6, 1508 काबुल |
मृत्यु | १ जनवरी १५५६(1556-01-01) (उमेर ४७) दिल्ली |
Burial | हुमायुं का मकबरा |
जीवनसाथी | हमीदा बानु बेगम बेगा बेगम बिगेह बेगम चाँद बीबी हाजी बेगम माह-चूचक मिवेह-जान शहज़ादी खानम |
घराना | तिमुर मुगल |
बाबु | बाबर |
बाबरको मृत्यु पछि २९ डिसेम्बर १५३० मा हुमायूँले भारतको सिंहासन लिए र उनका सौतेनी भाई कामरान मिर्जाले काबुल र लाहोरको शासन लिए। आफ्नो मृत्यु हुनुभन्दा पहिले नै, बाबरले राज्यलाई यसरी विभाजित गरे कि पछि दुई भाइहरु बीच कुनै लडाई हुनेछैन। कामरान पछि हुमायूँको कडा प्रतिद्वन्द्वी बने। हुमायूँको शासन १५३० - १५४० र त्यसपछि १५५५ - १५५6 सम्म अफगानिस्तान, पाकिस्तान र उत्तर भारतको भागहरुमा चलेको थियो।
भारत मा, उनी बेलग्राम को युद्ध मा शेर शाह सूरी शेर शाह द्वारा पराजित भएको थियो र उनी बाट निर्वासित हुनु पर्यो। उनले केही समय काबुल, सिन्ध, अमरकोटमा निर्वासनमा बिताए र अन्ततः ईरानका शासक तेहमास्यासँग शरण लिए। ईरानका शासकको सहयोगमा उनले काबुल कान्दाहारमा मध्य एशियाका क्षेत्रहरु कब्जा गरे। १५५५ ईस्वीमा शेर शाहका अधिकारीहरुलाई पराजित गरेपछि उनले फेरि दिल्ली र आगरा कब्जा गरे। १५५6 मा उनको मृत्यु मृत्यु भयो यसको साथै, मुगल दरबार को संस्कृति पनि मध्य एशियाई बाट ईरानी हुँदै गयो।
हुमायूँका छोराको नाम जलालुद्दीन मुहम्मद अकबर थियो । हिमायुको मृत्युको समयमा उनका एक मात्र छोरा अकबर पंजाबको कलानौरमा थिए। उनलाई त्यही शासक घोषित गरियो ।