वरुणग्रह

वरुणग्रह सौर्यमण्डलको सूर्यबाट आठौँ ग्रह हो। यो ग्रह पनि एक ग्यास् पिण्ड हो जसको वरिपरि चारवटा मुस्किलले देखिने खालका घेराहरू छन। Urbain Le Verrier र John Couch Adamsलाई वरुण ग्रहको आविश्कारकको रूपमा चिनिन्छ। यो ग्रहलाई पृथ्वीबाट बाइनाकुलर र दूरदर्शकयन्त्रको मद्दतले सजिलै हेर्न सकिन्छ। भोयजर २ नामक अन्तरिक्षयानले १९८९मा पत्तालगाएअनुसार यसमा "The Dark Spot" नाम गरेको आँधी रहेको छ। यद्यपी १९९४मा उक्त आँधी देखिएको थिएन। बरुण ग्रहका १३ वटा उपग्रहहरू छन। ती मध्ये सबैभन्दा ठूलो उपग्रह Triton हो ,जुन् उपग्रह वरुणग्रहको एकमात्र गोलो उपग्रह हो। Trition पृथ्वीको चन्द्रमा भन्दा केही सानो छ। अङ्ग्रेजीमा यसलाई नेप्च्युन भनिन्छ, नेप्च्युन, प्राचीन रोमन धर्मको प्रमुख देवताहरू मध्ये एउटा थिए। उनी समुद्रको देवता थिए। उनकै समतुल्य प्राचीन यूनानी धर्मको देवता थिए पोसाइडन। उनकै नामबाट सौर्य परिवारको आठौँ ग्रहको नाम नेप्च्युन राखिएको हो।

वरुणग्रह

Neptune from Voyager 2 Neptune from Voyager 2 with Great Dark Spot at left
आविष्कार
आविष्कारक	Urbain Le Verrier John Couch Adams Johann Galle
आविष्कार भएको मिति	September 23, 1846[1]
विवरण
उच्चारण	/[invalid input: 'en-us-Neptune.ogg']ˈnɛptuːn/[2]
विशेषण	Neptunian
कक्षपथको विशेषताहरू[3][4]
युग J2000
अपसूर	4,553,946,490 km 30.44125206 AU
अनुसूर	4,452,940,833 km 29.76607095 AU
अर्ध-मुख्य अक्ष	4,503,443,661 km 30.10366151 AU
विलक्षणता	0.011214269
कक्षीय अवधि	60,190[5] days 164.79 years 89,666 Neptune solar days[6]
युटिकाला	367.49 day[7]
औसत कक्षीय गति	5.43 km/s[7]
औसत गति	267.767281°
झुकाव	1.767975° to Ecliptic 6.43° to Sun’s equator 0.72° to Invariable plane[8]
उदविन्दुरको देशान्तर	131.794310°
अनुसूरको सिद्धान्त	265.646853°
उपग्रहहरू	13
भौतिक विशेषताहरू
भूमध्यरेखीय अर्धव्यास	24,764 ± 15 km[9][10] 3.883 Earths
ध्रुव अर्धव्यास	24,341 ± 30 km[9][10] 3.829 Earths
समरुपताको	0.0171 ± 0.0013
सतहको क्षेत्रफल	7.6408×१०९ km2[5][10] 14.98 Earths
आयतन	6.254×१०१३ km3[7][10] 57.74 Earths
द्रव्यमान	1.0243×1026 kg[7] 17.147 Earths
औसत घनत्व	1.638 g/cm3[7][10]
भूमध्यरेखीय सतहको गुरुत्वाकर्षण	11.15 m/s2[7][10] 1.14 g
रिहाइ वेग	23.5 km/s[7][10]
नाक्षचित्र घृर्णनकाल	0.6713 day[7] 16 h 6 min 36 s
भूमध्यरेखीय आञ्चलिक घृर्णन वेग	2.68 km/s 9,660 km/h
अक्षीय ढाल	28.32°[7]
उत्तर ध्रुवीय विषुबलम्ब	19h 57m 20s[9] 299.3°
उत्तर ध्रुवीय विषुबलम्ब	42.950°[9]
प्रतिफलन अनुपात	0.290 (bond) 0.41 (geom.)[7]
सहतको तापक्रम न्यून मध्यक सर्वोच्च 1 bar level 72 K[7] ०.१ बार (१० किलोपास्कल) 55 K[7]
आपात मान	8.02 to 7.78[7][11]
कौणिक व्यास	2.2″–2.4″[7][11]
वायुमण्डल[7]
स्केल उच्चता	19.7 ± 0.6 km
गठन	80±3.2% Hydrogen (H2) 19±3.2% Helium 1.5±0.5% Methane ~0.019% Hydrogen deuteride (HD) ~0.00015% Ethane Ices: Ammonia Water Ammonium hydrosulfide(NH4SH) Methane (?)

हब्बल अन्तरिक्ष दुरविनले खिचेको बरुणको तस्बीर

सन्दर्भ सामग्रीहरू

1. Hamilton, Calvin J. (अगस्ट ४, २००१), "Neptune", Views of the Solar System, अन्तिम पहुँच २००७-०८-१३।
2. Walter, Elizabeth (अप्रिल २१, २००३), Cambridge Advanced Learner's Dictionary (2nd संस्करण), Cambridge University Press, आइएसबिएन 0-521-53106-3।
3. Yeomans, Donald K. (जुलाई १३, २००६), "HORIZONS System", NASA JPL, अन्तिम पहुँच २००७-०८-०८।—At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: Elements", "Target Body: Neptune Barycenter" and "Center: Sun".
4. Orbital elements refer to the barycentre of the Neptune system, and are the instantaneous osculating values at the precise J2000 epoch. Barycentre quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from to the motion of the moons.
6. Seligman, Courtney, "Rotation Period and Day Length", अन्तिम पहुँच २००९-०८-१३।
7. Williams, David R. (सेप्टेम्बर १, २००४), "Neptune Fact Sheet", NASA, अन्तिम पहुँच २००७-०८-१४।
8. "The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter", २००९-०४-०३, मूलबाट २००९-०४-२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २००९-०४-१०। (produced with Solex 10 वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१५-०५-२४ मिति written by Aldo Vitagliano; see also Invariable plane)
9. P. Kenneth, Seidelmann; Archinal, B. A.; A’hearn, M. F. et al. (२००७), "Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements", Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 90 (3): 155–180, डिओआई:10.1007/s10569-007-9072-y। |coauthors= प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता)
10. Refers to the level of १ बार (१०० किलोपास्कल) atmospheric pressure

यो पनि हेर्नुहोस

• List of planets