बद्रीनाथ मन्दिर

बद्रीनाथ मन्दिर अथवा बद्रीनारायण मन्दिर भारतको उत्तराखण्ड राज्यको बद्रीनाथ सहरमा अवस्थित भगवान विष्णुलाई समर्पित एउटा हिन्दु मन्दिर हो। यो मन्दिर भगवान विष्णुलाई समर्पित १०८ दिव्य देशमहरू मध्ये एक हो - वैष्णवहरूका लागि पवित्र तीर्थहरू - जसलाई बद्रीनाथको रूपमा पूजा गरिन्छ। हिमालय क्षेत्रमा चरम मौसम अवस्थाका कारण यो हरेक वर्ष ६ महिना (अप्रिलको अन्त्य र नोभेम्बरको सुरुको बीचमा) खुला रहन्छ।

बद्रीनाथ मन्दिर
बद्रीनाथ मन्दिर
उत्तराखण्डमा स्थान उत्तराखण्डको नक्सा देखाउनुहोस् बद्रीनाथ मन्दिर (भारत) भारतको नक्सा देखाउनुहोस्
प्राथमिक विवरण
स्थान:	बद्रीनाथ
निर्देशाङ्क	३०.७४४६९५°N ७९.४९११७५°E / 30.744695; 79.491175
सम्बन्धन	हिन्दुत्व
देवता	विष्णु
जिल्ला	चमौली जिल्ला
राज्य	उत्तराखण्ड
देश	भारत
निर्माण सम्पन्न	७औँ शताब्दी
अवस्थिति	३,१०० मी (१०,१७१ फिट)

बद्रीनाथ मन्दिर भारतमा सबैभन्दा धेरै भ्रमण गरिएका तीर्थस्थलहरू मध्ये एक हो, सन् २०२२ मा मात्र २ महिनामा २८ लाख तीर्थयात्रीहरूले भ्रमण गरेका थिए। मन्दिरमा बद्रीनारायणको रूपमा विष्णुको कालो १ फिट (०.३० मी) मूर्ति अवस्थित छ र धेरै हिन्दुहरूले बद्रीनारायणलाई विष्णुका आठ स्वयं प्रकट देवताहरू मध्ये एक मान्छन्।

अवस्थिति

बद्रीनाथ मन्दिर उत्तराखण्डको चमौली जिल्लाको अलकनन्दा नदीको किनारमा गढवाल पहाडी क्षेत्रमा अवस्थित छ।^[1] पहाडी इलाकाहरू औसत समुद्री सतहबाट ३,१३३ मी (१०,२७९ फिट) माथि अवस्थित छ। मन्दिरको विपरित नरपर्वत पर्वत रहेको छ भने नारायण पर्वत नीलकण्ठ चुचुरोको पछाडि अवस्थित छ।^[2] आदि शङ्कराचार्यले नबौँ शताब्दीमा बद्रीनाथलाई तीर्थस्थलको रूपमा स्थापना गरेका थिए।

मन्दिरमा तीनवटा संरचनाहरू छन्: गर्भगृह, दर्शन मण्डप, र सभा मण्डप। गर्भगृहको शंक्वाकार आकारको छत, गर्भगृह, लगभग १५ मी (४९ फिट) अग्लो छ जसको माथि एउटा सानो गुम्बा छ, सुनको गिल्ट छानाले ढाकिएको छ। मन्दिरको मुखौटा ढुङ्गाले बनेको छ र आर्च झ्यालहरू छन् एउटा फराकिलो सिँढीले मुख्य प्रवेशद्वारसम्म पुग्छ, एउटा अग्लो, आर्च गरिएको प्रवेशद्वार। भित्रपट्टि एउटा मण्डप छ, एउटा ठुलो, स्तम्भ भएको हल जसले गर्भगृह वा मुख्य मन्दिर क्षेत्रतिर जान्छ। हलको पर्खाल र स्तम्भहरू जटिल नक्काशीले ढाकिएका छन्।

सन्दर्भ सामग्रीहरू

1. "About the temple", Shri Badrinath - Shri Kedarnath Temples Committee, २००६, मूलबाट १४ डिसेम्बर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ जनवरी २०१४। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १४ डिसेम्बर २०१३ मिति
2. Gopal, Madan (१९९०), K.S. Gautam, सम्पादक, India through the ages, Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, पृ: १७४।