Plattdüütsche Bewegung

De plattdüütsche Bewegung oder ook neddderdüütsche Bewegung is ene natschonaal-konservative, rassitsche un antisemitsche Bewegung mit antimodernen un völkschen Ansichten, de Midde vun dat 19. Jhd. tohoopkamen is, nadem dat plattdüütsche Schrievers as Klaus Groth un Fritz Reuter de moderne plattdüütsche Literatuur vörranbrocht harrn.

Se sette sik to’n gröttsten Deel uut good uutbillten börgerlich Städers tohoop, de meist sülvenst knapp Platt snacken kunnen un ene idyllsche Sicht op dat Landleven harrn. Se bekeken de „oorsprünglichen“ un „olen“ plattdüütschen Dialekten, nich alleen as ene Spraak, man de Plattdüütschen an un för sik as ene „reine“ un „noordsche“ Spraak- un Volksgemeenschop, de in Noorddüütschland vun öllers her verwuddelt is, bet hen to de Sicht vun ene rassischen Överlegenheid bi Vertreders so as Julius Langbehn.

De Wetenschop vundaag süüt de plattdüütsche Bewegung as völksch an un bekikt eer för enen Vöörlöper un Baanbreker vun den Natschonaalsotschalismus in Noorddüütschland an. Vele wichtige Vertreders, Verenen un Organisatschoon in de plattdüütsche Spraakpleeg hebbt völksche Positschonen vertreden, so dat na ideologiekritschen Forschers so as Ulf-Thomas Lesle de plattdüütsche Bewegung ook in de plattdüütsche Spraakpolitik vundaag enen Naslag het, de den natschonalistschen, un rassistschen spraakideoloogschen Positschonen uut’n 19. Jhd. liekkümmt. Annersieds seet Vertreders so as Reinhard Goltz för so’ne spraakideoloogschen Positschonen meist kene Anteken in de plattdüütsche Spraakpoltik vundaag.

De Nedersaksische Beweging, dee in 1950-er Jaren in den Nedderlannen un de angrensende düütsche kuntreien opkamen is, was neet verbünnen mit de Plattdüütsche Bewegung. Düt was en nederlandsch-düütsche tohopearbeit för nedersaksische spraakemanzipatschon binnen en „Europa van de (külturele) regionen“. Wichtig in de Nedersaksische Beweging waren de benthemer sprakenkündige Arnold Rakers, de grünneger underwieser Willem Diemer un dat tietschrift ’t Swieniegeltje.

Literatuur

• Chris Canter, „De Moderspraoke is ’t beste, wat God us gevven hef“ – Arnold Rakers als Prophet der Nedersaksischen Bewegung, in: Studiengesellschaft für Emsländische Regionalgeschichte (Ruutgevers), Emsländische Geschichte 31, Möppen 2024, S. 200–329.
• Kay Dohnke, Norbert Hopster, Jan Wirrer (Ruutgevers): Niederdeutsch im Nationalsozialismus. Studien zur Rolle regionaler Kultur im Faschismus. Georg Olms Verlag: Hilmessen u. a. 1994, ISBN 3-487-09809-1.
• Ulf-Thomas Lesle: Identitätsprojekt Niederdeutsch. Die Definition von Sprache als Politikum. In: Robert Langhanke (Ruutgever): Sprache, Literatur, Raum. Festschrift für W. Diercks. Builefeld 2015, ISBN 978-3-89534-867-9, S. 693–741.
• Robert Peters: Regionalsprache Niederdeutsch? In: Augustin Wibbelt-Jb. 20, 2004, ISBN 3-89534-580-6, S. 102–107.
• Ulf-Thomas Lesle: Niederdeutsche Bewegung. In: Michael Fahlbusch, Ingo Haar, Alexander Pinwinkler (Ruutgevers): Handbuch der völkischen Wissenschaften. 2. Oplaag. Berlin 2017, S. 1532–1542.
• Ulf-Thomas Lesle: Germanistik und Niederdeutsch. Liaison im Schatten eines Essentialismus. In: Michael Fahlbusch u. a. (Ruutgevers): Völkische Wissenschaften: Ursprünge, Ideologien und Nachwirkungen. Berlin, Boston 2010, ISBN 978-3-11-065272-7, S. 79–101.

Nawiesen