Hinrich I. (Plantagenêt)

Hinrich I. (* üm 1068 rüm in Selby/York; † 1. Dezember 1135 in Gisors in Frankriek) weer de jüngste Söhn vun Willem I., de dat Land innahmen harr. Vunwegen dat he sik bannig för de Wetenschop intresseern dö, hett he ok den Binaam Henry Beauclerk oder Henry Beauclerc dragen. He regeer as König vun England vun 1100 bit 1135. He folg dor sien Broder Willem II. mit na. Sien Ökelnaam weer „Lööw vun de Gerechtigkeit“. As he König weer, hett he de Macht vun sien egen Throon Grenzen sett. Fudderhen is in siene Tiet veel fixer as vördem utföhrt wurrn, wat de Regeern beslaten harr. He hett de Göder vun sien Vadder (Dominien) wedder tohopenleggt un hett siene Dochter as Arv insett, wat duchtig ümstreden weer.

Jöögd

Hinrich I. is in de Tiet twüschen Mai 1068 un Mai 1069, woll in Selby, in Yorkshire, in England boren wurrn. He weer de jüngste Söhn in siene Familie un an un for sik scholl he Bischop weern. Dorüm is he up School allerbest utbillt wurrn. Man anners, as dat eerst dacht weer, is he denn doch mit 18 Johren to'n Ridder slahn wurrn. Dat is antonehmen, dat he de eerste Herrscher ut dat Huus vun de Normannen weer, de leifig Engelsch snacken dö. Dat warrt vertellt, dat he nich besunners groot weer, en beten stebig mit dünne swarte Haar. As he oolt weer, is he dick ween.

Sien Vadder Willem, de dat Land innahmen harr, deel dat Land na sien Dood 1087 mank de Arven up:

Robert Kortbüx kreeg dat Hartogdom Normandie
Willem II. kreeg dat Königriek England
Hinrich kreeg 5000 Pund Sülver

Wie Hinrich an de Macht kamen is

De beiden öllern Bröder slaten en Verdrag af. Dor stünn in, wenn een vun de beiden starven scholl, denn scholl de annere sien Land tokriegen. Up düsse Aart schollen de Göder vun jem ehrn Vadder wedder tohopenföögt weern. Man as Willem II. in dat Johr 1100 storven is, dor keem Robert just ut den Eersten Krüüztog torüch. De adeligen Normannen in England müchen em al so nich geern lieden. Dor swüng Hinrich sik up un greep na de Slötels vun dat königlich Wesewark in Winchester. De Baronen, de in dat Land dat Seggen harrn, leten em as König gellen un dree Dage later is he in Westminster Abbey to'n König vun England kröönt wurrn. Dat weer an'n 5. August 1100. He seker sien Macht af mit de Charta vun de Freeheiten an de Adeligen. Düsse Charta weer en Vörgängersche vun de Magna Charta.

An'n 11. November 1100 heiraat Hinrich I. Edith vun Schottland, en Dochter vun König Malcolm III. vun Schottland. Edith weer avers nich bloß den schottschen König siene Dochter, man ok de Nicht vun Edgar Atheling ut dat ole Herrscherhuus vun de Angelsassen. Dör düsse Hochtiet hett Hinrich dat normannsche un dat angelsassische Huus tohopensmolten. De normannschen Baronen weern nich goot to spreken up düsse Hochtiet. Se hett denn ehrn Naam Edith in Matilda ännert. Dor woll se de Baronen mit begööschen.

In dat annere Johr 1101 versöch Hinrich sien Broder Robert, de Kroon vun England mit en Feldtog an sik to rieten. He meen, de stünn em to vunwegen sien Verdrag mit den doden Broder Willem. Man vun den Feldtog is nix vun wurrn. Dor hefft Hinrich un Robert den Verdrag vun Alton slaten un Robert hett Hinrich as König vun England gellen laten. Denn is he, eerst mol in Freden, na de Normandie torüchseilt.

Man Hinrich woll nich mehr vun Robert bedrauht weern un dor föhr he mit en Armee över den Kanal na de Normandie röver. 1106 winn he in de Slacht vun Tinchebray över de Normannen ehre Armee. Sien Broder leet he in't Kaschott smieten un nehm de Normandie as en Deel vun England in Besitt. Dor weern de Göder vun sien Vadder denn wedder mit vereenigt. 1114 un 1121 greep he Wales an. Dat Land, wat he dor bi innehm, hett he an siene adeligen Mackers schunken. De weern denn so wat as en Schutzgördel gegen Angreep vun de Walisers. In Schottland keem Hinrich sien Swager David I. up'n Throon. Dor bruuk he denn nich mehr bange to ween, dat dat Theater mit de Schotten geven scholl. Man in Frankriek hett he dat Förstendom Maine verlaren an Fulko, Graaf vun Anjou un ok in de Normandie verdeffendeer he sik man bloß.