Franzöösch-Guayana (fr. Guyane [gɥi.ˈjɛn]) is en Bezirk un ene Region vun Frankriek. Franzöösch-Guayana liggt in Süüdamerika an’n Atlantik. Hööftstadt is Cayenne.
.jpg)
Geografie
| Grenz to | Lang |
|---|---|
| Brasilien | 730 km |
| Surinam | 510 km |
| Atlantik (Küst) | 378 km |
| tohoop | 1618 km |
Franzöösch-Guayana is 83.534 km² groot un dormit in de Grött mit Ööstriek to verglieken. Liekers leevt dor mit bi 270.000 Lüüd kuum Minschen. De Lüüd leevt to’n groten Deel in de Städer langs de Küst. Dat Binnenland is afsehn von enkelte lüttje Grupp Indigene meist leddig wat Minschen angeiht.
De Küst is von Savannen präägt, dat Binnenland wieldes is fuchten Regenwoold un bargig (Bargland von Guayana). De höögste Punkt is de Bellevue de l’Inini mit 831 m över de See.
Dat Land is dör de Strööm gledert, de ut dat Bargland kaamt un all na Noordoosten na’n Atlantik fleten doot. Dat sünd von West na Oost de Maroni (billt de Grenz na Surinam), de Sinnamary, de Approuague un de Oyapock (billt de Grenz na Brasilien).
Klima
Franzöösch-Guayana liggt in de Tropen. De Temperatur is över dat Johr relativ kunstant un liggt de meiste Tied bi üm 28 °C. Von August bet Dezember (mit Regenminimum in’n September) is Dröögtied un in de annere Tied Regentied (mit Regenmaximum in’n Mai). De Luftfuchtigkeit liggt bi üm un bi 80 bet 90 %. Dat Land is von Passaatwinnen präägt, de von Noordoost von’n Atlantik her weiht. Dör de Laag relativ dicht an’n Äquater kaamt Hurrikans nich vör. Wenn sik en Störm över’n Atlantik billt, dreiht he na Noordwesten af na de Karibik.
Lüüd
To’n 1. Januar 2017 harr Franzöösch-Guayana 268.700 Inwahners. De Inwahnertall wasst mit 3,3 % in’t Johr gau un dat Dörsniddsöller is mit 28,6 Johr ring.
Inwahnertall
| Johr | Inwahners |
|---|---|
| 1950 | 25.472 |
| 1960 | 32.032 |
| 1970 | 47.930 |
| 1980 | 66.977 |
| 1990 | 115.784 |
| 2000 | 163.165 |
| 2010 | 234.169 |
| 2017 | 282.731 |
Born: UN[1]
Völker
De gröttste Volksgrupp sünd de Kreolen un de Afroguyaners. Von Europäers stammt üm un bi 12 % von de Inwahners af. De Grupp von de Indigenen is so 5–10 % groot. Von Belang sünd ok de Süüdoostasiaten, to de ünner annern Laoten un Lüüd ut dat fröhere franzöösche Indochina tellt. De Marrons sünd kene Indigenen, man Nafohren von utknepen Slaven, aver se leevt meist jüstso as de Indigenen in’n Oorwoold von Franzöösch-Guayana.
Religionen
Na’n Zensus von 2007 sünd 84,4 % von de Inwahners Christen un dorvon 90 % Katholiken. To’n chineeschen Universismus bekennt sik 3,6 %. 3,3 % rekent sik den Spiritismus to un 2,9 % sünd Agnostikers. So en Veerdel bet to’n Halvdeel von de Indigenen ut Granzöösch-Guayana höllt to de traditschonellen Religionen. De Zensus gifft för düsse Grupp 2,2 % an.[2]
Delen
Dat Överseedepartément Franzöösch-Guayana is in twee Arrondissements un 22 Gemenen indeelt.
| Code INSEE |
PLZ | Gemeen | Inwahners (Stand 1. Januar 2017) |
Rebeed in km² |
Inwahners op’n km² |
Kanton bet 31. Dezember 2015 |
Arrondissement | Gemeenverband |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 97360 | 97317 | Apatou | 9241 | 2020,00 | 5 | Maripasoula | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97361 | 97319 | Awala-Yalimapo | 1411 | 187,40 | 8 | Mana | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97356 | 97330 | Camopi | 1805 | 10030,00 | 0 | Saint-Georges-Oyapoc | Cayenne | Est guyanais |
| 97302 | 97300 | Cayenne | 61.268 | 23,60 | 2596 | Cayenne-1 Nord-Ouest Cayenne-2 Nord-Est Cayenne-3 Sud-Ouest Cayenne-4 Centre Cayenne-5 Sud Cayenne-6 Sud-Est | Cayenne | Centre Littoral |
| 97357 | 97340 | Grand-Santi | 7918 | 2123,00 | 4 | Maripasoula | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97303 | 97350 | Iracoubo | 1799 | 2762,00 | 1 | Iracoubo | Cayenne | Savanes |
| 97304 | 97310 | Kourou | 25.685 | 2160,00 | 12 | Kourou | Cayenne | Savanes |
| 97305 | 97355 | Macouria | 14.202 | 377,50 | 38 | Macouria | Cayenne | Centre Littoral |
| 97306 | 97360 | Mana | 10.894 | 6332,60 | 2 | Mana | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97353 | 97370 | Maripasoula | 13.227 | 18360,00 | 1 | Maripasoula | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97307 | 97351 | Matoury | 31.956 | 137,20 | 233 | Matoury | Cayenne | Centre Littoral |
| 97313 | 97356 | Montsinéry-Tonnegrande | 2589 | 600,00 | 4 | Montsinéry-Tonnegrande | Cayenne | Centre Littoral |
| 97314 | 97380 | Ouanary | 200 | 1080,00 | 0 | Saint-Georges-Oyapoc | Cayenne | Est guyanais |
| 97362 | 97316 | Papaichton | 6668 | 2628,00 | 3 | Maripasoula | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97301 | 97390 | Régina | 876 | 12130,00 | 0 | Approuague-Kaw | Cayenne | Est guyanais |
| 97309 | 97354 | Remire-Montjoly | 25.122 | 46,11 | 545 | Remire-Montjoly | Cayenne | Centre Littoral |
| 97310 | 97311 | Roura | 3783 | 3902,50 | 1 | Roura | Cayenne | Centre Littoral |
| 97358 | 97312 | Saint-Élie | 242 | 5680,00 | 0 | Sinnamary | Cayenne | Savanes |
| 97308 | 97313 | Saint-Georges | 4131 | 2320,00 | 2 | Saint-Georges-Oyapoc | Cayenne | Est guyanais |
| 97311 | 97320 | Saint-Laurent-du-Maroni | 42.612 | 4830,00 | 9 | Saint-Laurent-du-Maroni | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97352 | 97314 | Saül | 152 | 4475,00 | 0 | Maripasoula | Saint-Laurent-du-Maroni | Ouest guyanais |
| 97312 | 97315 | Sinnamary | 2919 | 1340,00 | 2 | Sinnamary | Cayenne | Savanes |
Historie
In de präkolumbische Tied weer Guayana al vele dusend Johr von indigene Völker bewahnt, de aver keen Schrift un ok keen stenern Gebüüd harrn, so dat von jemehr Kultur nich veel nableven is, wat wi vondaag noch ünnersöken köönt.
De eersten Europäers, de an de Küst von Guayana kemen, weren in dat Johr 1498 de Maten von Christoph Kolumbus sien drüdde Expeditschoon. Na Kolumbus hett dat aver noch över hunnert Johr duurt, bet de Europäers versöcht hebbt, sik in dat Rebeed op Duur daltolaten. De eerste Versöök weer de Thornton-Expeditschoon 1608, as de engelsche Koptein Robert Thornton in’n Opdrag von Ferdinando I., Groothartog von de Toskana, na Guayana seilt is. Thornton sien Expeditschoon hett slumpt un he keem 1609 mit gode Narichten na de Toskana trügg un wull geern en twete Reis maken, üm en Kolonie antoleggen. Ferdinando I. weer wieldes aver doodbleven un sien Söhn Cosimo II. harr keen Intress mehr an en Kolonie in Süüdamerika. Ok en nedderlandschen Versöök, in de Region Foot to faten, harr 1615 keen Glück.
In de Johren 1624, 1630 un 1643 hebbt de Franzosen versöcht, in dat Rebeed en Kolonie antoleggen. Dör Wedderstänn von Portugesen un Inheemsche müssen de Franzosen düsse Siedlungen aver wedder opgeven. 1658 kunnen de Nedderlänners (de ok al in Surinam aktiv weren) de Kolonie Cayenne opboon, de sik denn ok hollen dee. Aver al 1664 hebbt de Franzosen de nedderlandsche Kolonie innahmen. Afsehn von korte Episoden 1667, as de Briten de Region innahmen hebbt, un 1676, as de Nedderlänners nochmaal kort wedderkemen, is dat Rebeed sietdem franzöösch bleven.
De Weertschop von de Kolonie weer von Plantaaschen för’n Export präägt, op de Slaven arbeiden deen. En Enn von de Slaveree in Franzöösch-Guayana keem na de Franzöösche Revolutschoon 1794. Later hebbt de Slavenhöllers aver wedder de Böverhand kregen un kunnen de Slaveree wedder etableren. Eerst 1848 keem denn würklich dat Enn von de Slaveree. Dorüm hett de Kolonie anfungen, in Asien Indenturarbeiders antowarven un later sünd denn vör allen Straaffungene ut Frankriek na Franzöösch-Guayana bröcht worrn.
Von 1030 bet 1946 weer dat Binnenland von de Küst aftrennt un weer as Inini en egen Rebeed. In Inini sünd Straaffungene ut Annam insett worrn, de dor gegen de Franzosen revolteert harrn. De Fungenen hebbt in Lagers leevt un schullen helpen, Infrastruktur optoboon, üm dat Rebeed weertschoplich vörantobringen. Dor is aver nich veel von worrn. 1946 is Inini wedder Deel von Franzöösch-Guayana worrn un de Franzosen hebbt dat Rebeed den Status von en Överseedepartément geven.
De letzten Straaflagers hebbt 1951 dichtmaakt.
En wichtigen Schridd weer denn, as 1964 beslaten worrn is, dat in Kourou en Ruumfohrtzentrum anleggt warrt. De Vördeel von Franzöösch-Guayana weer de Laag dicht an’n Äquater, wat Drievstoff för de Raketen spoort. Dat Ruumfohrtzentrum Guayana is 1968 in Bedriev gahn.
Dör de weertschopliche Afhängigkeit von Frankriek hett sik in dat Rebeed anners as in annere fröhere Kolonien keen starke Unafhängigkeitsbewegung rutbillt. Liekers hett dat jümmer wedder Protesten un lüttjere Revolten geven. 2010 hett dat en Unafhängigkeitsreferendum geven, bi dat 70 % von de Lüüd gegen de Unafhängigkeit weren.
Weertschop un Infrastruktur
För de Weertschop in Franzöösch-Guayana speelt dat Ruumfohrtzentrum Guayana in Kourou en grote Rull. In dat Binnenland warrt Holt afboot un langs de Küst warrt Bueree bedreven. In de Fischeree speelt de Fang von Krabben de gröttste Rull.
Verkehr
De Stratenverkehr löppt meist kumplett över de Route nationale 1 un 2, de de Küst langs von Surinam bet Brasilien dör dat ganze Land loopt. Dorbi billt de Route nationale 1 den Westtelg von Surinam bet na de Hööftstadt Cayenne un de Route nationale 2 den Oosttelg von Cayenne na Brasilien. An de Grenz to Surinam is de Straat in Saint-Laurent-du-Maroni över en Fähr an’n Oort Albina anslaten. An de Grenz to Brasilien besteiht en Brügg twüschen Saint-Georges un Oiapoque.
De Flegerverkehr löppt över’n Flegerhaven Cayenne un de Schippsverkehr över’n Haven Dégrad des Cannes in de Neegd von Remire-Montjoly un de Hööftstadt. Dat gifft keen Bahnverkehr in dat Land (afsehn von en poor korte Frachtgleise).
Footnoten
Weblenken
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
